Z kursa historyi za XI kłas źnikła dziaržaŭnaja simvolika BSSR i parłamienckaja apazicyja — śpis usich źmienaŭ
Ministerstva adukacyi Biełarusi zaćvierdziła novyja navučalnyja prahramy dla siaredniaj škoły. Na kolki istotnyja źmieny ŭ hetych dakumientach?
Ministr adukacyi Ihar Karpienka. Fota Siarhieja Hudzilina.
«Naša Niva» paraŭnała prahramu pa historyi Biełarusi dla XI kłasa za minuły i nastupny navučylnyja hady. Udakładnim, što pradmiet vykładajecca adzin raz na tydzień, ahułam 35 hadzin.
Takim čynam, jakija padtemy nie buduć akcentavacca ŭ padručnikach? Naličyłasia ŭsiaho piać padtemaŭ, jakija byli skaročanyja z padručnikaŭ.
Z hramadska-palityčnaha žyćcia BSSR źnikli «Adnosiny ŭłady da hramadzian, jakija padvierhlisia repatryjacyi», a taksama «Dziaržaŭnaja simvolika BSSR».
U raździele, pryśviečanym suvierennaj dziaržavie, nie budzie akcentavacca ŭvaha na «Pryvatyzacyi pačatku 1990-ych». Školniki taksama nie buduć vyvučać «Haspadarčych dziejačaŭ — Hierojaŭ Biełarusi» i «Dziejačaŭ navuki i kultury».
Aproč taho, u ahladnaj temie pra paślavajennuju biełaruskuju litaraturu prapisali kankretnych aŭtaraŭ, jakich treba ŭzhadać: Jakub Kołas, Janka Bryl, Michaś Łyńkoŭ, Ivan Mielež, Ivan Šamiakin, a taksama tvorčaść Pietrusia Broŭki, Maksima Tanka, Arkadzia Kulašova.
A ŭ inšym parahrafie, pra histaryčnuju tematyku, musiać uzhadvacca Ivan Šamiakin, Vasil Bykaŭ, Ivan Navumienka i Aleś Adamovič. Raniej śpis piśmieńnikaŭ nie akreślivaŭsia.
Narešcie, u kancy kožnaha raździeła pryvodzicca śpis asnoŭnych paniaćciaŭ. Byli prybranyja «valuntaryzm», «kamunizm», a taksama parłamienckaja apazicyja časoŭ Pierabudovy.
Hetyja źmieny zakranajuć 1-2% ad ahulnaha abjomu prahramy. Usie raniejšyja farmuloŭki zastalisia niaźmiennymi.
* * *
Školnaja prahrama pa historyi Biełarusi za XI kłas.
Materyjał, paznačany ŭ prahramie kursivam, maje aznajamlenčy dla vučniaŭ charaktar i pryznačany dla farmiravańnia ŭ ich ahulnych ujaŭleńniaŭ pra źmiest vyvučajemych padziej i pracesaŭ.
RAŹDZIEŁ I. BSSR U DRUHOJ PAŁOVIE 1940-ch -PIERŠAJ PAŁOVIE 1950-chhh. (6 h)
Pieraadoleńnie nastupstvaŭ vajny. Vychad na novy ŭzrovień raźvićcia (1 h). Ludskija i materyjalnyja straty Biełarusi ŭ hady Vialikaj Ajčynnaj vajny. Materyjalnaje stanovišča nasielnictva ŭ pieršyja paślavajennyja hady. Paślavajennaje adnaŭleńnie. Raźvićcio pramysłovaści i transpartu ŭ hady čaćviortaj piacihodki. Pracoŭny podźvih biełaruskaha naroda. Kurs na apieradžalny rost ciažkaj pramysłovaści ŭ hady piataj piacihodki. Miery pa adnaŭleńni sielskaj haspadarki.
Hramadska-palityčnaje žyćcio ŭ BSSR (1 h). Asablivaści hramadska-palityčnaha žyćcia. Miesca Kamunistyčnaj partyi Biełarusi ŭ hramadska-palityčnaj sistemie. Rola Savietaŭ deputataŭ pracoŭnych, prafsajuzaŭ, kamsamoła ŭ hramadska-palityčnym žyćci respubliki. P. K. Panamarenka. V. I. Kazłoŭ. Uzajemaadnosiny dziaržavy i relihijnych kanfiesij. Źniešniepalityčnaja dziejnaść uradženca Biełarusi A. A. Hramyki.
Adradžeńnie i raźvićcio adukacyi i navuki ŭ BSSR u paślavajenny pieryjad (1 h). Adnaŭleńnie ahulnaadukacyjnaj škoły. Vyšejšaja i siaredniaja śpiecyjalnaja adukacyja Biełarusi ŭ pieršyja paślavajennyja hady. Adradžeńnie i vychad biełaruskaj navuki na novyja rubiažy. V. F. Kuprevič.
Litaratura i mastactva (1 h). Raźvićcio litaratury. Adlustravańnie temy Vialikaj Ajčynnaj vajny i aśviatleńnie mirnaha žyćcia Biełarusi ŭ paślavajennyja hady ŭ tvorach biełaruskich prazaikaŭ i paetaŭ. Ja. Kołas. Ja. Bryl. M. Łyńkoŭ. I. Mielež. I. Šamiakin. Tvorčaść P. Broŭki, M. Tanka, A. Kulašova Teatr. Muzyčnaje žyćcio. Vyjaŭlenčaje mastactva.
Asnoŭnyja paniaćci: paślavajennaje adnaŭleńnie, repatryjacyja, pryncyp partyjnaści.
RAŹDZIEŁ II. BSSR U DRUHOJ PAŁOVIE 1950-ch — 1980-jahh. (11 h)
Hramadska-palityčnaje žyćcio ŭ druhoj pałovie 1950-ch — pieršaj pałovie 1960-ch hh. (1 h). Źmieny ŭ hramadska-palityčnym žyćci. Pačatak pracesu reabilitacyi achviar palityčnych represij. Kirujučaja rola kamunistyčnaj partyi. Pryniaćcie kursu na budaŭnictva kamunistyčnaha hramadstva. K. T. Mazuraŭ. Rola Savietaŭ deputataŭ pracoŭnych, kamsamoła, prafsajuzaŭ u hramadska-palityčnym žyćci respubliki.
Sacyjalna-ekanamičnaje raźvićcio ŭ druhoj pałovie 1950-ch — pieršaj pałovie 1960-ch hh. (1 h). Farmiravańnie pramysłovaha kompleksu ŭ BSSR. Raźvićcio mašynabudavańnia i mietałaapracoŭki, chimičnaj i naftachimičnaj pramysłovaści. Vyniki raźvićcia sielskaj haspadarki respubliki. K. P. Arłoŭski. Źjaŭleńnie novych haradoŭ i žyllovaje budaŭnictva. Umovy žyćcia sielskaha i haradskoha nasielnictva.
Hramadska-palityčnajestanovišča ŭ druhoj pałovie 1960-ch — pieršaj pałovie 1980-ch hh. (1 h). Dalejšaje zamacavańnie kirujučaj i nakiroŭvajučaj roli kamunistyčnaj partyi ŭ žyćci hramadstva. Pryniaćcie kancepcyi «raźvitoha sacyjalizmu». P. M. Mašeraŭ. Udzieł nasielnictva BSSR u hramadska-palityčnym žyćci.
Sacyjalna-ekanamičnaje stanovišča ŭ druhoj pałovie 1960-ch — pieršaj pałovie 1980-ch hh. (1 h). Asnoŭnyja pryncypy ekanamičnaj reformy 1965 h. Pramysłovaje raźvićcio respubliki ŭ druhoj pałovie 1960-ch — pieršaj pałovie 1980-ch hh. Praces urbanizacyi. Sielskaja haspadarka: mielijaracyja i chimizacyja, budaŭnictva bujnych žyviołahadoŭčych kompleksaŭ. Zamarudžvańnie tempaŭ rostu ekanomiki i sacyjalnaj śfiery ŭ pieršaj pałovie 1980-ch hh. Uzrovień dabrabytu nasielnictva.
BSSR u čas ažyćciaŭleńnia palityki pierabudovy (2 h). Refarmavańnie savieckaj hramadska-palityčnaj sistemy. Vybary narodnych deputataŭ u Viarchoŭny Saviet BSSR i miascovyja saviety na alternatyŭnaj asnovie. Farmiravańnie šmatpartyjnaści.
Realizacyja kursu na paskareńnie sacyjalna-ekanamičnaha raźvićcia. Čarnobylskaja katastrofa i jaje nastupstvy dla nasielnictva i haspadarki Biełarusi. Paharšeńnie stanovišča ŭ pramysłovaści i sielskaj haspadarcy. Źmieny ŭ dabrabycie naroda.
Raźvićcio adukacyi i navuki (1 h).Reforma ahulnaadukacyjnaj škoły i pierachod da abaviazkovaha 8-hadovaha navučańnia. Uviadzieńnie ŭsieahulnaj siaredniaj adukacyi. Pašyreńnie sistemy prafiesijna-techničnaj adukacyi. Raźvićcio vyšejšaj i siaredniaj śpiecyjalnaj adukacyi. Dasiahnieńni vučonych Biełarusi. Udzieł biełarusaŭ u asvajeńni kaśmičnaj prastory. Układ vučonych — uradžencaŭ Biełarusi — u raźvićcio vajenna-pramysłovaha kompleksu SSSR. Dasiahnieńni biełaruskich savieckich spartsmienaŭ.
Litaratura (1 h). Umovy raźvićcia biełaruskaj litaratury. Tema Vialikaj Ajčynnaj vajny ŭ tvorach biełaruskich savieckich piśmieńnikaŭ. Adlustravańnie žyćciovych losaŭ biełarusaŭ. Uvasableńnie histaryčnaj tematyki. I. Šamiakin. V. Bykaŭ. I. Navumienka. A. Adamovič.
Vyjaŭlenčaje, teatralnaje, muzyčnaje mastactva (1 h). Adlustravańnie kulturna-histaryčnaj spadčyny Biełarusi ŭ biełaruskim mastactvie. Teatr. Muzyčnaje mastactva. Žyvapis. Skulptura. Kino.
Asnoŭnyja paniaćci: reabilitacyja, «raźvity sacyjalizm», urbanizacyja, mielijaracyja, haspadarčy raźlik, vajenna-pramysłovy kompleks, deficyt, ekstensiŭny i intensiŭny šlachi raźvićcia ekanomiki, inflacyja, pierabudova, hałosnaść, vybary na alternatyŭnaj asnovie.
RAŹDZIEŁ III. STANAŬLEŃNIE I ŬMACAVAŃNIE DZIARŽAŬNAHA SUVIERENITETU RESPUBLIKI BIEŁARUŚ (12 h)
Stanaŭleńnie dziaržaŭnaha suvierenitetu (2 h). Dekłaracyja ab dziaržaŭnym suvierenitecie BSSR ad 27 lipienia 1990 h. i nadańnie joj statusu kanstytucyjnaha zakona. Biełaviežskaje pahadnieńnie. Stvareńnie SND. Pryniaćcie Kanstytucyi Respubliki Biełaruś 15 sakavika 1994 h. i ŭviadzieńnie pasady Prezidenta Respubliki Biełaruś. Pieršy Prezident Respubliki Biełaruś — A. R. Łukašenka. Respublikanski refierendum 14 maja 1995 h. i jaho vyniki. Dziaržaŭnaja simvolika Respubliki Biełaruś.
Hramadska-palityčnaje žyćcio ŭ druhoj pałovie 1990-ch hh. — pačatku XXI st. (2 h). Umacavańnie palityčnaj sistemy ŭ Respublicy Biełaruś. Respublikanski refierendum 24 listapada 1996 h. i jaho vyniki. Kanstytucyja Respubliki Biełaruś sa źmianieńniami i dapaŭnieńniami, pryniatymi na refierendumie. Vybary Prezidenta Respubliki Biełaruś 2001 h. Respublikanski refierendum 17 kastryčnika 2004 h. i jaho vyniki. Vybary Prezidenta Respubliki Biełaruś 2006, 2010, 2015 hh. Asnovy ideałohii biełaruskaj dziaržavy. Palityčnyja partyi i hramadskija abjadnańni. Uzajemaadnosiny dziaržavy i relihijnych kanfiesij.
Sacyjalna-ekanamičnaje raźvićcio (2 h). Ekanamičnaje stanovišča Respubliki Biełaruś u pieršaj pałovie 1990-ch hh. Pošuk šlachoŭ pierachodu da rynačnaj sistemy ekanamičnych adnosin.
Raspracoŭka biełaruskaj madeli sacyjalna-ekanamičnaha raźvićcia i jaje sutnastnyja charaktarystyki. Mety i srodki realizacyi sacyjalna aryjentavanaj ekanomiki. Rola Usiebiełaruskich narodnych schodaŭ u vyznačeńni pryjarytetaŭ sacyjalna-ekanamičnaha raźvićcia Respubliki Biełaruś. Źmieny ŭ dabrabycie nasielnictva. Dziaržaŭnaja maładziožnaja palityka.
Źniešniaja palityka Respubliki Biełaruś (2 h). Farmiravańnie i pryjarytety źniešniepalityčnaha kursu Respubliki Biełaruś. Dziejnaść Biełarusi ŭ AAN. Umacavańnie suviaziej z krainami SND. Raźvićcio ŭzajemaadnosin pamiž Biełaruśsiu i Rasijaj.
Sajuznaja dziaržava Biełarusi i Rasii. Šmatviektarnaść źniešniaj palityki Respubliki Biełaruś. Uzajemaadnosiny Biełarusi z krainami Jeŭrapiejskaha Sajuza. Jeŭrazijski ekanamičny sajuz. Supracoŭnictva z krainami Azijacka-Cichaakijanskaha rehijona, Afryki i Łacinskaj Amieryki.
Raźvićcio adukacyi, navuki i kultury (2 h). Afarmleńnie dziaržaŭnaha statusu biełaruskaj i ruskaj moŭ. Zabieśpiačeńnie adzinstva pravapisnych norm biełaruskaj movy. Stanaŭleńnie i raźvićcio nacyjanalnaj sistemy adukacyi. Reforma ahulnaadukacyjnaj škoły.
Rola prafiesijna-techničnaj i siaredniaj śpiecyjalnaj adukacyi. Sučasnaja sistema vyšejšaj adukacyi. Raźvićcio biełaruskaj navuki. Uradžency Biełarusi, hramadzianie Respubliki Biełaruś — Nobieleŭskija łaŭreaty. Raźvićcio IT-haliny.
Novy etap u raźvićci biełaruskaj litaratury. Vyjaŭlenčaje mastactva. Teatralnaje i muzyčnaje žyćcio. Adlustravańnie ŭ mastactvie histaryčnaj pamiaci pra minułaje biełaruskaha naroda. Adnaŭleńnie pomnikaŭ architektury. Dasiahnieńni spartsmienaŭ Respubliki Biełaruś.
Asnoŭnyja paniaćci: dziaržaŭny suvierenitet, refierendum, Respublika Biełaruś, Biełaviežskaje pahadnieńnie, Sadružnaść Niezaležnych Dziaržaŭ, unitarnaja dziaržava, pravavaja dziaržava, Prezident Respubliki Biełaruś, Nacyjanalny schod Respubliki Biełaruś, Pałata Pradstaŭnikoŭ, Saviet Respubliki, Saviet Ministraŭ Respubliki Biełaruś, ideałohija biełaruskaj dziaržavy, sacyjalna-aryjentavanaja ekanomika, intehracyja, Mytny sajuz, Jeŭrazijski ekanamičny sajuz, Arhanizacyja Dahavora ab kalektyŭnaj biaśpiecy, Sajuznaja dziaržava Biełarusi i Rasii.
