Dyrektar adkazvaje krytykam: Prablem ź biełaruskaj movaj u himnazii №4 ja nie baču
Nastaŭnica češskaj movy Alena Łazoŭskaja, jakaja apošnija try hady vykładała ŭ himnazii №4, pačała źbirać podpisy baćkoŭ suprać rusifikacyi škoły. Paśla hetaha joj paviedamili pra zvalnieńnie.
Dzień adkrytych dźviarej u himnazii №4. Fota gymn4.minsk.edu.by
Alena kaža, što situacyja ŭ himnazii niezdarovaja: baćki i nastaŭniki zapałochanyja, biełaruskamoŭnaść umoŭnaja i zakančvajecca dźviaryma kabinietaŭ, a časam i raniej. Skulptar Henik Łojka taksama doŭhi čas vajuje sa škołaj i niadaŭna sudziŭsia z dyrektaram praz toje, što nastaŭniki fizkultury nie viedajuć rodnuju movu.
My źviarnulisia da dyrektara himnazii №4 Andreja Hocmana i paprasili vykazać svaju dumku na hety kont.
Čytajcie taksama: U minskaj himnazii №4 ź niezadavolenych laciać hałovy, baćki pratestujuć suprać rusifikacyi
Andrej Hocman, dyrektar himnazii №4.
«NN»: Hałoŭnaje pytańnie baćkoŭ u tym, što adbyvajecca pastupovaja rusifikacyja škoły. Tak heta ci nie? Mnohija prasili zapytacca ŭ vas pra los Statuta. Baćki chvalujucca, što buduć uniesienyja źmieny, źviazanyja z ruskaj movaj.
AH: Statut sapraŭdy pierahledžany, tamu što jon byŭ pryniaty šmat hadoŭ tamu. Źmianiłasia zakanadaŭstva ŭ śfiery adukacyi, z ulikam hetych źmienaŭ i Kodeksu ab adukacyi naš Statut pryviedzieny ŭ adpaviednaść ź dziejsnym zakanadaŭstvam. Kardynalnych źmienaŭ u Statucie nie moža adbycca.
Spadaru Łojku chočacca padniać baćkoŭ, maŭlaŭ, himnazija budzie ruskamoŭnaj. Usie baćki viedajuć, što hetaje pytańnie nikoli nie stajała. U našaj himnazii tym bolš, jana adna ŭ Frunzienskim rajonie. U nas vielmi šmat vučniaŭ. Da mianie ciapier pryjšło bolš za 120 baćkoŭ, jakija prosiacca ŭ pieršy kłas. Siarod ich navat jość hramadzianie, jakija žyli ŭ Rasii, a ciapier paviaduć dziaciej u pieršy kłas našaj himnazii, kab jany navučalisia na biełaruskaj movie, bo majuć biełaruskija karani.
U nas učora adbyłosia śviata, dzie prysutničaŭ amal uvieś mikrarajon. Tut było bolš za tysiaču čałaviek. Vystupali našy kalektyvy, hrali na biełaruskich muzyčnych instrumientach, usie byli zadavolenyja. Stolki vusnych padziak ja atrymaŭ ad baćkoŭ! Ni adnoj kryŭdy nie atrymaŭ uvohule! Tamu nijakaj havorki pra toje, što nie budzie biełaruskaj himnazii, nie idzie.
Dzień adkrytych dźviarej u himnazii №4. Fota gymn4.minsk.edu.by
«NN»: Alena Łazoŭskaja raspaviała, što vy skazali joj, maŭlaŭ, źbirajecie pakiet dakumientaŭ na spadara Łojku, kab pravieryli jaho psichičny stan. Heta praŭda?
AH: Ja tak nie kazaŭ.
Ja skazaŭ, što siońnia spadar Łojka vyklikaje ŭ mianie žadańnie sabrać pakiet dakumientaŭ, kab pravieryli jaho stan. Bo Henik Łojka ŭ himnaziju źviartajecca ŭžo hod siem. Ja ž pracuju tut krychu bolš za šeść miesiacaŭ. Jon siabie jak pavodzić: dazvalaje kryčać na dyrektara, na namieśnikaŭ. Jon zapisvajecca na vachcie i kaža: «Ja pajdu da dyrektara». Sam u hety čas idzie ŭ kłasy, pytajecca ŭ nastaŭnikaŭ toje, što jamu chočacca, adciahvaje ich ad pracy.
Nastaŭniki, kaniečnie, kryŭdziacca na heta, prychodziać da mianie i kažuć: «Andrej Michajłavič, nu chaj idzie da vas. Ale čaho jon z pytańniami prystaje da nastaŭnikaŭ?» Mała taho, jon spyniaje dziaciej, pačynaje ŭ ich pra niešta pytacca. Heta ŭvohule parušeńnie zakanadaŭstva ab pravach dziciaci. Ja jaho papiaredziŭ: «Hienadź Stanisłavavič, tak nie robicca, u dziaciej jość baćki. I kali da mianie jašče adzin vypadak taki dojdzie, ja budu źviartacca ŭ peŭnyja struktury, kab vami zanialisia ŭščylnuju. Kali idziacie da dyrektara — kali łaska». Ci kaža, što idzie da syna, kab niešta pieradać. Sam ža, pakul dojdzie da syna, zadaść pytańni jašče dziesiaci čałaviekam.
«NN»: Baćki kažuć, što na ahulnych baćkoŭskich schodach vy paraili im u vypadku čaho źviartacca mienavita da vas, inakš vy prymiecie peŭnyja miery. Jany rascanili heta jak šantaž.
AH: Dyrektar siońnia ŭ prysutnaści ŭsioj zały, dzie siadzić 200 čałaviek, budzie pahražać baćkam? Vy ličycie, što heta mahčyma?
Dyrektar ciapier zaŭsiody staić na vachcie. Da mianie moža padyści luby baćka, maci, ja staju zaŭsiody razam ź dziažurnymi ŭ paniadziełak i piatnicu ad vośmaj ranicy. Kali ŭ kahości jość pytańni, dyrektar zaŭsiody dastupny. I na baćkoŭskim schodzie ja kazaŭ baćkam, što, kali jość niejkija pytańni, jakija jany nie vyrašyli z nastaŭnikami albo namieśnikami, moj kabiniet zaŭsiody adkryty. Prychodźcie da mianie, ja nie začyniajusia ni ad kaho.
«NN»: Niekatoryja baćki prasili nie zhadvać ich imia ŭ materyjale, pakolki bajacca, što ich dzieci mohuć nie pastupić u himnaziju.
AH: A jakim čynam ich dzieci mohuć nie pastupić u himnaziju? Jakim čynam dyrektar moža paŭpłyvać na pastupleńnie? Siońnia adukavanyja ludzi viedajuć, što ŭsie raboty na ŭstupnych ispytach šyfrujucca. Navat dyrektar nie viedaje, čyja heta rabota. Ich praviaraje kamisija, prysutničaje pradstaŭnik Upraŭleńnia adukacyi, Kamiteta pa adukacyi Minharvykankama. Dyrektar da hetych rabot praktyčna nie dakranajecca. Jon tolki padpisvaje vyniki, praviaraje, kab tam sapraŭdy stajała adznaka, jakaja pavinna być. Moža, baćki sami sabie dumajuć, što dyrektar moža niešta zrabić, vyhnać ci jašče što. Ale ŭ nas jość Statut, jość Kodeks ab adukacyi. Kaniečnie, kali buduć niejkija značnyja parušeńni, za jakija praduhledžanaja takaja miera, to tak. Ale ja nie viedaju jašče nivodnaha čałavieka, jaki pajšoŭ z himnazii mienavita pa takich pryčynach.
Dzień adkrytych dźviarej u himnazii №4. Fota gymn4.minsk.edu.by
«NN»: Alena Łazoŭskaja kaža, što vy zvalniajecie jaje praz toje, što jana pačała źbirać podpisy. Heta tak?
AH: Alena Łazoŭskaja pracuje ŭ nas pa sumiaščalnictvie. Zhodna z Pracoŭnym kodeksam, kali prychodzić čałaviek na pastajannuju pracu, sumiaščalnik pavinien być zvolnieny. Alena Łazoŭskaja jašče dzieści pracuje. Uličvajučy zapyty, jakija siońnia jość u baćkoŭ, a ŭ tym liku i skarhi na Alenu Łazoŭskuju, jana dapracoŭvaje hety navučalny hod, a z nastupnaha budzie pastajanny nastaŭnik pa češskaj movie.
«NN»: To bok podpisy ni pry čym?
AH: Mnie raspaviali nastaŭniki, što Alena Łazoŭskaja dahaniała baćkoŭ, spyniała ich, čakała kala našaha płotu i prymušała niešta padpisvać. Da mianie źviarnulisia niekalki baćkoŭ, jakija skazali: «Andrej Michajłavič, niešta jana źbiraje aby-što, my pad hetym nie budziem padpisvacca. Ale vy viedajcie, što niešta jana tam piša, choć my navat nie čytali». Bo baćki ž da nastaŭnikaŭ zaŭsiody adnosiacca z pavahaj, i ŭ nas baćki nastaŭnikaŭ pavažajuć.
Dzień adkrytych dźviarej u himnazii №4. Fota gymn4.minsk.edu.by
«NN»: Ciapier situacyja vakoł vašaj himnazii aktyŭna abmiarkoŭvajecca, hučyć šmat niehatyŭnych kamientaroŭ. Što b vy chacieli skazać šyrokaj hramadskaści?
AH: U kožnym rajonie ŭ nas jość ustanovy adukacyi, dzie vykładajuć na biełaruskaj movie. Sioleta ŭ Frunzienskim rajonie płanujecca adkryć u kožnym mikrarajonie pa kłasie ź biełaruskaj movaj navučańnia. Prablemnych pytańniaŭ ź biełaruskaj movaj ja nie baču. Da mianie ciapier źviarnulisia bolš za 120 baćkoŭ, jakija chočuć trapić u pieršy kłas. Pra što heta havoryć? Siońnia kala nas znachodzicca himnazija z ruskaj movaj navučańnia, ale 120 baćkoŭ pryjšli siudy, choć u nas pa płanie nabor — 112 čałaviek u čatyry pieršyja kłasy. U nastupnym navučalnym hodzie nas užo budzie bolš za tysiaču. Jak vy dumajecie, kali b usio było tak drenna, išli b hetyja baćki siońnia da mianie, kab ich uziali ŭ pieršyja kłasy? Kaniečnie, nie išli b.
Siońnia my majem šmat pieramoh, u tym liku pa biełaruskaj movie. U nas na ŭzroŭni krainy ŭ pradmietnaj alimpijadzie pachvalny vodhuk pa biełaruskaj movie. Siarod pradmietnych alimpijad my zaniali treciaje miesca pa kolkaści dypłomaŭ. Kali b byli drennyja nastaŭniki, zmahli b jany padrychtavać tak vučniaŭ? Nie. U druhoj pałovie dnia ŭ nas pracuje muzyčnaja škoła. U nas dva ŭzornyja kalektyvy, adzin ź ich chareahrafičny, dzie tancujuć biełaruskija tancy. Biełarusy — ludzi razumnyja. Kali b jany bačyli, što ŭ nas štości nie tak, jany b nie viali siudy dziaciej.
* * *
A što nakont tatalnaj rusifikacyi?
Kali Henik Łojka padaŭ u sud na Andreja Hocmana, my razmaŭlali z dyrektaram himnazii. Tady my pytalisia, ci nasamreč nastaŭniki razmaŭlajuć u škole pa-biełarusku tolki na ŭrokach.
Dyrektar, spasyłajučysia na Kanstytucyju, tłumačyŭ, što nie moža zabaranić nastaŭnikam na pierapynkach razmaŭlać pa-rusku.
«Spadar Łojka patrabuje, kab nastaŭniki navat pad koŭdraj razmaŭlali pa-biełarusku, — kazaŭ Andrej Hocman. — U nas siońnia nastaŭniki dzielacca na ruskamoŭnych i biełaruskamoŭnych? U nas siońnia vydajecca dypłom vyznačanaha ŭzoru ŭsim nastaŭnikam, i tam takoha padziełu niama».
