List z Mahilova: Płošča Ardžanikidze musić nazyvacca Kaściarniaj, a nie płoščaj Kaniskaha
Usio prosta — u honar Kaniskaha ŭ Mahilovie ŭžo nazvany Archijerejski vał i na hetym vału ŭ honar śviatara staić pamiatny kryž. Kali pobač źjavicca płošča ŭ jaho honar i paŭstanie novy pomnik, to ci nie budzie heta pieraboram Kaniskich u asobna ŭziatym abłasnym centry?
Biełaruś źjaŭlajecca śvieckaj dziaržavaj i nazyvać płoščy ŭ honar śviataroŭ, tym bolš vielmi supiarečlivych histaryčnych piersanažaŭ, nie zusim karektna.
Bolš za toje — čałavieka, jaki zaklikaŭ impieratrycu susiedniaj dziaržavy ŭvieści vojski ŭ našuju tahačasnuju dziaržavu — Vialikaje kniastva Litoŭskaje — inakš jak pradstaŭnikom piataj kałony nazvać nie vypadaje.
Nazyvać płoščy ŭ honar śviataroŭ možna ŭ dziaržavie, dzie jość asnoŭnaja relihija, samastojnaja carkva, istotny ŭniosak asoby ŭ raźvićcio hramadskaj dumki ŭ žyćcio krainy i horada. Kali hetaha niama ŭ kompleksie — varta padviarhać krytycy lubuju asobu.
My žyviom u šmatkanfiesijnaj krainie, dzie pobač z pravasłaŭnymi stahodziami žyli kataliki, pratestanty, musulmanie i iŭdziei. Siarod hetaj masy relihij mirna ŭžyvajecca 48% sučasnych biełarusaŭ, jakija nie naležać ni da jakoj z kanfiesij. Kolkaść ža prychodaŭ pratestanckich arhanizacyj u Mahilovie pieravyšaje kolkaść prychodaŭ Ruskaj pravasłaŭnaj carkvy. I heta vyklučna statystyka. Čamu tady płošču nie nazvać u honar Marcina Lutera, ci Francyska Skaryny, albo ŭ honar katalickaha śviatara Bohuš-Siestranceviča? Vierniki-pratestanty i vierniki-kataliki z zadvalniennym padtrymajuć padobnyja prapanovy.
Pakul bolšaść prapanovaŭ, jakija razhladajucca ŭ harvykankamie, vyhladajuć ideałahičnymi krajnaściami.
Luboje dziejańnie ŭ pieršuju čarhu pavinna aceńvacca sychodziačy z realnaści i z pazicyi taho, kim my źjaŭlajemsia ciapier i dzie my znachodzimsia. My — niezaležnaja kraina, a ŭ niezaležnaj krainie musiać być svaje hieroi, jakija pavinny być ušanavanyja ŭ pieršuju čarhu. My nie pavinny ŭ hetym pytańni aziracca na susiedziaŭ i čakać ichniaha dazvołu albo asudžeńnia.
U Mahilovie niama pomnikaŭ Janku Kupału, Cišku Hartnamu, Arkadziu Kulašovu, Arkadziu Smoliču, Maksimu i Haŭryłu Hareckim, Pora-Levanoviču i lehiendarnamu Mašeku, ź jakim źviazana padańnie ab uźniknieńni horada. Niama ŭ horadzie płoščy Niezaležnaści i płoščy Svabody. My žyviom u dvuch savieckich rajonach — Leninskim i Kastryčnickim, a vieteranskija arhanizacyi horada nie hublajuć impetu, kab nazvać usie vulicy ŭ honar hienierałaŭ…
Płošča Ardžanikidze ŭ Mahilovie histaryčna nazyvałasia Kaściarniaj i nijak inakš. A kali nie Kaściarniaj, to nie čapajcie Ardžanikidze, bo ni jon, ni Kaniski — dla stanaŭleńnia sučasnaha biełaruskaha naroda nie zrabili ničoha.
