«Jašče tut susiedzi biełarusy zamitusilisia». Eks-ministr zamiežnych spraŭ Litvy vystupiŭ suprać biełaruskaj movy na mahiłach paŭstancaŭ Kalinoŭskaha
Delfi.lt
Były ministr zamiežnych spravaŭ Litvy i kandydat litoŭskich kansiervataraŭ na vybarach u Jeŭrapiejski parłamient Aŭdronius Ažubalis vystupiŭ suprać biełaruskaj i polskaj movaŭ na mahiłach paŭstancaŭ 1863-1864 hadoŭ, jakija buduć sioleta pachavanyja na vilenskich mohiłkach Rosy.
Svaju pazicyju litoŭski palityk patłumačyŭ u artykule na sajcie delfi.lt, paviedamlaje Radyjo Svaboda.
«Litva ŭ Litvie robić pierapachavańnie hierojaŭ, i nadpisy nad ichnymi trunami majuć być pa-litoŭsku, bo inačaj heta budzie nie dziaržaŭnaje pachavańnie, kali dziaržaŭnaj movie patrebnyja «spadarožniki»», — piša Ažubalis.
Litoŭski palityk ličyć, što, mahčyma, dapuščalna było b padpisać šyldy na polskaj movie, pakolki na hetaj movie svaje imiony pisali i sami paŭstancy. Ale jon źviartaje ŭvahu, što ŭ Litvie jość ułasnaja tradycyja pisać i polskija imiony pa-litoŭsku, a admaŭleńnie ad hetaj tradycyi Ažubalis nazvaŭ źniščeńniem «padmurku, jaki śviedčyć pra samapavahu Nacyi».
«Jašče tut susiedzi biełarusy zamitusilisia i patrabujuć, kab chacia b proźvišča Kastusia Kalinoŭskaha było i pa-biełarusku napisana. Napisańnie proźviščaŭ tryma movami — niesurjozna. Adzin čałaviek — try proźviščy, jak u muziei, kab usim naviednikam było ŭsio jasna. Tolki, bačycie, heta nie infarmacyjnaja šyldačka muziejnaha ekspanatu, heta panteon zmaharoŭ za svabodu Litvy (a jaje jany ŭsie razumieli ŭ katehoryjach taho času) ad maskoŭščyny», — praciahvaje były litoŭski ministr.
Dalej Ažubalis adkazvaje inicyjataram trochmoŭnych šyldaŭ, jakija svajo rašeńnie abhruntoŭvajuć zapisańniem imionaŭ paŭstancaŭ pavodle carkoŭnych knih ci jak jany samyja padpisvalisia.
«Kali tak, to tady, bratački, mieć pracu pa ŭsioj Litvie. Cikava, jak by ŭ Polščy adreahavali na prośbu Litvy, kab na mahile Česłava Miłaša byli nadpisy na dźviuch movach, nie kažu ŭžo pra Biełaruś, dzie jak hryby paśla daždžu źjaŭlajucca hiedziminy i mindoŭhi», — zadaje rytaryčnaje pytańnie Ažubalis.
Svoj artykuł były ministr zamiežnych spravaŭ zaviaršaje dumkaj, što histaryčnaja palityka Litvy «pavinna być adpornaj na patop prapahandy z susiednich dziaržavaŭ i na falsifikacyi litoŭskaj historyi».
«Histaryčnaja palityka patrebnaja nia tolki dziela taho, kab my parazumielisia mižsobku i zastalisia śviadomymi hramadzianami dziaržavy, ale i dziela taho, kab Litva hodna parazumiełasia z partnerami, nie prynižajučysia, nie achviarujučy histaryčnaju praŭdaju dziela karotkačasovaj karyści i nie hublajučy hodnaści dziaržavy», — piša Aŭdronius Ažubalis.
Pra toje, što imiony paŭstancaŭ buduć napisanyja na litoŭskaj, polskaj i biełaruskaj movach, stała viadoma 15 krasavika. Spačatku mierkavałasia zrabić nadpisy tolki pa-litoŭsku i pa-polsku. Ale ŭradu Litvy byŭ pieradadzieny zvarot bolš jak 500 hramadzkich dziejačoŭ Biełarusi, jakija nastojvali na ŭšanavańni paŭstancaŭ 1863-1864 hadoŭ u tym liku na biełaruskaj movie.
Na hary Hiedzimina znajšli pareštki 20 z 21 pakaranych paŭstancaŭ. Pareštki Kastusia Kalinoŭskaha identyfikavanyja z peŭnaściu na 95%. Na ŭračystuju cyrymoniju pierapachavańnia pareštkaŭ paŭstancaŭ, znojdzienych letaś na hary Hiedzimina ŭ Vilni, buduć zaprošanyja najvyšejšyja słužbovyja asoby Biełarusi, Polščy i Ŭkrainy.
Miemaryjalnyja ŭračystaści zapłanavanyja na dzień ušanavańnia pamierłych prodkaŭ — Dziady, 2 listapada 2019 hoda.
