Jak milicyjanier vyratavaŭ ad źniščeńnia piacimietrovy bieł-čyrvona-bieły ściah i staŭ pracavać na biełaruščynu
Pra toje, čamu nikoli nie pozna źmianić žyćcio i pačać karjeru z nula, raskazvaje Dzianis Ściapura, jaki ź milicyi pierajšoŭ u pryvatny biznes i znajšoŭ siabie ŭ kramie nacyjanalnaj pradukcyi Symbal.by.
Piać hadoŭ jon adpracavaŭ u milicyi pa kantrakcie, a potym u niejki momant zrazumieŭ — nie jaho. Šukaŭ siabie i ŭ inkasacyi, i na pasadzie kantent-mieniedžara meblevaj kramy, sprabavaŭ stać teściroŭšykam, ale da pracy mary jaho pryviała luboŭ da biełaruščyny. Niekalki miesiacaŭ tamu Dzianis Ściapura ŭbačyŭ vakansiju ŭ Symbal.by.
Dzianis Ściapura.
«U biełaruskamoŭnuju škołu addała maci-rasijanka»
— Ja naradziŭsia ŭ Minsku ŭ multykulturnaj siamji: baćka — z Kapylščyny, a maci pachodzić sa staražytnaha horada Haradziec, što na Vołzie (Nižaharodskaja vobłaść). U hetym krai bahata raźvityja narodnyja ramiostvy (rośpisy, pierniki, raźba pa drevie). Na radzimie maci ja baviŭ amal usie letnija kanikuły, tamu dobra znajomy ź miascovaj kulturaj i vydatna razumieju rasijan. Ich ź dziacinstva hadujuć z ustanoŭkaj: vy raściacie ŭ samaj mahutnaj i vialikaj krainie. A voś biełaruskuju viosku mnie spaznać nie daviałosia: baćki taty pamierli rana.
Maje školnyja hady prypali na cikavyja histaryčnyja padziei. U 1990-m ja pajšoŭ u pieršy kłas. U majoj maci byŭ vybar, kudy mianie nakiravać, adnak jana pryncypova, choć i była rasijankaj, adviała za ruku ŭ biełaruskamoŭnuju škołu. Kali ja naradziŭsia tut, mierkavała jana, to abaviazany dobra viedać movu hetaj krainy.
Pamiataju, paśla pieršaha kłasa nam na leta razdali knihi pra Lenina i čyrvonaarmiejcaŭ. Ale ŭžo 25 žniŭnia 1991 hoda Biełaruś atrymała niezaležnaść, i vielmi chutka staryja kamunistyčnyja padručniki zamianili na novyja, z historyjaj źjaŭleńnia «Pahoni». Našy baćki, rychtujučysia razam z nami da ŭrokaŭ, adkryvali dla siabie ŭvieś hety śviet — BNR, VKŁ… Našy nastaŭniki razmaŭlali i vykładali pa-biełarusku, i heta było ščyra, padabałasia im.
Moj nastaŭnik historyi Jaŭhien Hałubovič, naprykład, byŭ aktyvistam Narodnaha Frontu, jaho možna pabačyć na videa «Čarnobylskaha šlachu — 1996». Kali pačalisia maršy apazicyi, časam jon raspaviadaŭ, što tam adbyvajecca, raskazvaŭ, dzie «čornaje», a dzie «biełaje». Cikavyja byli časy.
«Ja jašče školnikam zrazumieŭ, što da ŭłady pryjšli pustyja ludzi»
{NEWS}
Kali tolki abrali Łukašenku, ja, choć i byŭ mały, zadavaŭsia pytańniem: jak jon moža pradstaŭlać našu krainu? Baćka moj za jaho nie hałasavaŭ. Pierakładčyk pa adukacyi, u 1990-ja jon, jak i mnohija, staŭ pradprymalnikam i handlavaŭ to rybaj, to małočkaj. Łukašenka ž nazyvaŭ takich, jak jon, «vašyvymi błochami»: biznesoŭcam tady mocna zakručvali hajki.
Nie zrazumieŭ ja i źmieny simvoliki. U 1990 hodzie na druhim paviersie škoły na ścianie byli namalavanyja pijaniery. Kali ŭłada źmianiłasia, zamiest pijanieraŭ źjavilisia lasy, bałoty, raka, busieł. Nad ptuškaj paviesili ručnik u vyhladzie bčb-ściaha, a pasiaredzinie — kalarovuju «Pahoniu». Źnizu ž zrabili niešta nakštałt kłumby z zamkavymi viežami. U 1996-m usio heta razburyli. Byłyja malunki zamalavali, uzamien tam nie źjaviłasia ničoha.
Uśled za simvałami ŭ nas zabrali i movu, zrabiŭšy ruskuju druhoj dziaržaŭnaj. Kłas pieraviali na ruskuju movu, a ja zastaŭsia ŭ im, nie staŭ pierachodzić u inšuju škołu, kab nie zhubić siabroŭ, kalektyŭ.
«Nie viedaŭ, kim chaču stać»
Mnie padabałasia čyhunka, tamu ŭ dziacinstvie ja maryŭ stać mašynistam. U 17 hadoŭ było mnostva cikaŭnaściaŭ, adnak ja nie razumieŭ, kudy ich lepš skiravać. Baćku paraili addać mianie ŭ Akademiju MUS — na toj momant heta ličyłasia vielmi prestyžna: konkurs byŭ 7—8 čałaviek na miesca, a dypłom jurysta caniŭsia. Tak ja i apynuŭsia siarod kursantaŭ.
Najvyšejšaja ŭznaharoda dla najlepšaha kursanta — fota pad ściaham. Dzianisu tut 19 hadoŭ.
Kali mianie ŭpieršyniu zahnali (u moj ža vychodny) hladzieć, jak Łukašenka hulaje ŭ chakiej, ja vyrašyŭ, što heta budzie apošni raz. I nie chadziŭ bolš pryncypova, choć i byŭ zahad. Ja viedaŭ, što za niepadparadkavańnie prylacić pakarańnie: mnie dali try narady pa-za čarhoj i na dva tydni adpravili ŭ kazarmu. Adnak, kali ty chočaš čahości dasiahnuć, treba iści na ryzyku, niečym achviaravać. Darečy, na chakiej paśla takoha maŭklivaha pratestu mianie bolš nie klikali.
Padobnaja situacyja zdaryłasia i z zaklikam ustupać u BRSM. U 2002 hodzie hetaja arhanizacyja tolki źjaviłasia. Kurs sabrali i ahučyli, što, kali niechta nie ŭstupić ŭ šerahi arhanizacyi, budzie razhladacca pytańnie ab jaho vyklučeńni z akademii (BRSM tolki stvaryli, a ŭ ich užo byli takija hvałtoŭnyja mietady pracy). Ja adkazna padyšoŭ da prapanovy: pačytaŭ statut arhanizacyi, bo nie viedaŭ, što jana ź siabie ŭjaŭlaje. Kali b za dobryja spravy stajała, ja b, kaniečnie, dałučyŭsia, ale ŭ statucie było: «javlajetsia prodołžatielem tradicij Vsiesojuznoho leninskoho kommunističieskoho sojuza mołodieži».
Ja prychilnikam kamunizmu nikoli nie byŭ, tamu admoviŭsia ŭstupać u BRSM. Razam sa mnoj nie ŭstupiła niedzie pałova hrupy — viadoma, nam za heta ničoha nie było, nas prosta brali «na pont». Hetaja situacyja vydatna demanstruje, što, kali ty čahości nie chočaš — nie rabi, treba ŭmieć kazać «nie».
«Toje, što ŭ milicyi pracujuć tolki vorahi biełaruščyny — mif»
Niekatoryja dumajuć, što ŭ milicyi pracujuć vyklučna vorahi biełaruščyny, niejkija vyhadavanyja dziaržavaj u sakretnaj łabaratoryi supracoŭniki dla peŭnych met. Ale heta mif. Tam takija samyja ludzi, jak i ŭsie my: niechta adekvatny, niechta — nie zusim.
Tema biełaruskaści ŭ našaj krainie, na žal, mocna palityzavanaja, a ŭ milicyi datyčna palityki isnuje niehałosny pryncyp: «nie pytajsia i nie raskazvaj». Nam pavinna być usio roŭna, apazicyjanier pierad nami ci nie. Kiravacca varta vyklučna zakonam, a nie ŭłasnymi pierakanańniami.
Sam ja, kali pracavaŭ učastkovym, z palitykaj amal nie sutykaŭsia, čamu rady. Niejkaj ideałahična-palityčnaj apracoŭki nie było ni padčas vučoby, ni padčas słužby. Maksimum — mahli vyklikać na niejkija manifiestacyi, masavyja mierapryjemstvy ŭ jakaści ŭzmacnieńnia, ale my prosta siadzieli ŭ aŭtobusach. Ja ž staraŭsia zusim tudy nie traplać i dobraachvotna zastavaŭsia dziažuryć na ŭčastku, bo nie chacieŭ być pudziłam dla ludziej, usia vina jakich była ŭ ich demakratyčnaści i prabiełaruskaści.
Fotazdymak Jaŭhiena Acieckaha z Dnia Voli — 2006. Dzianis tut staić u łancuhu «ŭzmacnieńnia». Kaža, što ŭ toj dzień pačuŭ na svoj adras nie adnu abrazu ad minčukoŭ: paśla hetaha jon nie chadziŭ pracavać na mitynhi.
U abaviazki ŭčastkovaha ŭvachodzić prafiłaktyka pravaparušeńniaŭ i achova hramadskaha paradku — patrul učastka. Hutarki ź siamiejnymi skandalistami, ałkaholikami, kryminalnikami — usio heta ličycca adnoj z samych niaŭdziačnych spraŭ, ale ja lubiŭ dapamahać ludziam. Kali, naprykład, siamiejnaja para skandalistaŭ paśla maich hutarak miryłasia ci, narešcie, vyrašałasia raźjechacca.
Siamiejny hvałt — uvohule składanaja tema, bo ź siońniašnim zakanadaŭstvam admiežavać svajakoŭ ad ałkaholika ci ahresara vielmi niaprosta. Naša milicyja — archaičnaja struktura, jakaja funkcyjanuje pa sastarełych savieckich schiemach i nie moža jakasna vyrašyć mnohija nabalełyja prablemy. Idealny scenar dla jaje madernizacyi — likvidavać usiu sistemu i stvaryć novuju, jak zrabili va Ukrainie ci Hruzii.
«Vyratavaŭ ź milicyi bieł-čyrvona-bieły-ściah»
Niedzie ŭ kancy 2000-ch nieviadomy čałaviek ź nieviadomymi metami vyviesiŭ na domie pa vulicy Prytyckaha ŭ Minsku bčb-ściah. Materyjały pravierki pa hetaj spravie dastalisia majmu kalehu, ale ja paprasiŭ pieradać ich mnie. Ja apytaŭ žycharoŭ taho doma, pravioŭ mini-rasśledavańnie, ale nijakich śladoŭ nie było. U takim vypadku bčb-ściah jak rečavy dokaz možna było nie zachoŭvać, i ja vyrašyŭ pakinuć jaho sabie. Z adnoj metaj: kali jon znoŭ stanie dziaržaŭnym ściaham (a heta, ja ŭpeŭnieny, adbudziecca pry maim žyćci), ja taksama vyviešu jaho sa svajho akna.
U mianie niama nianaviści da sučasnaj simvoliki, prosta ja liču jaje dekaracyjami pierachodnaha pieryjadu ŭ Biełarusi, a ŭ budučyni my abaviazkova vierniemsia da histaryčnych simvałaŭ.
Toj samy zachavany Dzianisam ściah.
«Adzin na 5 učastkaŭ»
Jak tolki staŭ učastkovym, papiarovaj pracy było niašmat: ty moh spakojna zajmacca prafiłaktykaj. Ale, pačynajučy z 2006 hoda, hetych materyjałaŭ stała razoŭ u piać bolš. Davodziłasia pracavać biez vychodnych i adpačynkaŭ, kab zakryć usie papiery. Učastkovyja pačali zvalniacca, pieravodzicca na inšyja pasady.
Pamiataju, jak u niejki momant ja zastaŭsia na apornym punkcie adzin na piać učastkaŭ i pracavaŭ tak ceły miesiac. Mnie prychodziłasia ŭ adzinočku vybyvać na vykliki nakštałt «pjany mužčyna łomicca ŭ dźviery ź siakieraj», niahledziačy na toje, što heta zabaroniena, u milicyjaniera pavinien być naparnik.
Spaŭ pa 6 hadzin i navat načavaŭ na apornym punkcie na ssunutych razam kresłach, bo nie było času viartacca dadomu. U kancy miesiaca ja zakryŭ usie spravazdačy za piaciarych, mnie navat premiju dali. Ale ŭ adzin viečar na hetyja papiery z nosu paliłasia kroŭ (vykliki chutkaj dapamohi ŭčastkovym praź pieratamleńnie byli niaredkaściu), i ja vyrašyŭ usio kinuć.
Uznaharody chłopca.
Ja staŭ šukać siabie ŭ inšych słužbach milicyi, prajšoŭ stažyroŭku ŭ adździele daznańnia, potym pracavaŭ u inśpiekcyi pa spravach niepaŭnaletnich, navat staŭ u 2009 hodzie najlepšym maładym inśpiektaram ISN stalicy.
U ISN było bolš volnaha času, ale ja adčuvaŭ, što praca ź dziećmi, kali na ich treba niejak maralna cisnuć, — nie majo. Ja ŭvohule altruist pa natury. Karaciej, vyrašyŭ sychodzić. Praŭda,
rapart ab zvalnieńni moj tahačasny načalnik Aleh Hajdukievič nie padpisaŭ: pryjšłosia ŭsio ž dapracavać da kanca piacihadovaha kantrakta.
«Biełarusifikacyja vajenkamata za šakaładku»
Apošnija miesiacy pa kantrakcie ja dapracoŭvaŭ u vajenkamacie ŭ hrupie pa daktyłaskapii vajskovaabaviazanych. Strašna ŭjavić: u 2009 hodzie supracoŭniki pisali ŭsie pozvy ŭručnuju. Ja aŭtamatyzavaŭ hety praces — moh adzin za pracoŭny dzień nadrukavać 5 tysiač pozvaŭ, pakul 5—7 čałaviek uručnuju zapaŭniali 300. Našu hrupu skaracili ŭdvaja.
U toj čas tolki pačynaŭsia ruch u sacsietkach, u nas z susiedziami byŭ łakalny čat. Darečy, mienavita tam ja paznajomiŭsia z budučaj žonkaj, jana žyła ŭ susiednim domie. Niešta napisaŭ u hetym čacie pa-biełarusku i pačuŭ na svoj adras źniavahu. Razzłavaŭsia i vyrašyŭ: budu drukavać pozvy z vajenkamata na biełaruskaj movie.
Kali byŭ hatovy pieršy nakład, moj kaleha schapiŭsia za hałavu: jon byŭ upeŭnieny, što takija pozvy načalnik nie padpiša. Ja paspračaŭsia ź im na šakaładku. Načalnik ździviŭsia novaŭviadzieńniu, ale ničoha nie skazaŭ. U vyniku my drukavali pozvy 50 na 50: pałovu pa-rusku, pałovu pa-biełarusku.
I pa biełaruskamoŭnych pozvach u vajenkamat prychodziŭ bolšy pracent ludziej, čym pa ruskamoŭnych!
Dzianis z žonkaj śpiavajuć u fołk-rok-hurcie «Tutejšaja šlachta»: naš hieroj adkazvaje za bek-vakał i pradziusiravańnie hrupy. U nastupnym miesiacy pavinien pabačyć śviet ich novy albom «Sarmacki rok».
Hałoŭny chit hurtu.
«Addavać najlepšyja hady žyćcia na nielubimuju pracu niapravilna»
Mnohija milicyjaniery rasčaroŭvajucca ŭ svajoj prafiesii, adnak zastajucca pracavać, bo bajacca apynucca «za bortam», nie znajści siabie. Ja, kaniečnie, moh dasłužyć da kanca, rana vyjści na piensiju, ale kali samyja lepšyja hady pracuješ tam, dzie nie chočaš, — heta niapravilna.
Paśla zvalnieńnia ja sapraŭdy doŭha šukaŭ pracu. Potym byŭ inkasataram i viadučym ekanamistam u banku, zatym vyrašyŭ pasprabavać siabie ŭ IT-śfiery i vyvučyŭsia na teściroŭščyka, ale biez svabodnaha vałodańnia anhlijskaj movaj mianie nikudy nie brali, tamu na peŭny čas ja zaniaŭ pasadu kantent-mieniedžara ŭ meblevaj kramie.
U mianie zaŭsiody byli dobryja stasunki z usimi kalehami, ale tolki tut, u Symbal.by, ja znajšoŭ kamandu, jakaja całkam adpaviadaje mnie pa duchu. Heta pieršaje miesca, dzie ja adčuvaju siabie nastolki kamfortna: tut niama vypadkovych ludziej, my pracujem na raźvićcio kultury.
Symbal.by — heta pra kulturu. Tut utvaryŭsia punkt jadnańnia biełaruskaj nacyi.
U «Symbal» Dzianis pryjšoŭ ź vialikim pasłužnym listom udziełu ŭ biełaruskich kulturnych inicyjatyvach. Akramia hurta «Tutejšaja šlachta», jon byŭ SMM-mieniedžaram prabiełaruskaha interaktyŭnaha teatra «Majsternia ŭražańniaŭ», stvaryŭ najbujniejšy internet-pablik, pryśviečany hierbu «Pahonia».
Siońnia jon zajmaje ŭ Symbal.by pasadu pamočnika kiraŭnika, ažyćciaŭlaje techničnaje zabieśpiačieńnie dziejnaści ofisa, vytvorčaści i kramy. Pry nieabchodnaści dapamahaje kaleham z kurjerskimi dastaŭkami.
«Staŭ urbanistam, kali pierajechaŭ u dom sa strašnym padjezdam»
Ja nikoli nie cikaviŭsia ŭrbanistykaj, pakul nie pierajechaŭ z žonkaj u dom sa strašnym padjezdam. Mnie zachaciełasia zrabić jaho ŭtulnym dla siabie i svaich susiedziaŭ.
Pačaŭšy sa svajho padjezda, Dzianis zachapiŭsia idejaj rabić horad navokał lepšym: ad 2017 hoda ź jaho inicyjatyvy byŭ rekanstrujavany avaryjna-niebiaśpiečny ŭčastak vulicy Šuhajeva la «Makdonaldsa», ad aŭtamabilaŭ vyzvaliŭsia viełachodnik na vulicy Panamarenki, byli zanižanyja bardziury i adramantavanyja chodniki ŭ mnohich miescach horada i nie tolki.
Jość takoje vykazvańnie: kožny narod zasłuhoŭvaje ŭładu, jakuju maje. I ź biełarusami tak, na žal. My zasłužyli toje, što majem, svajoj nieaktyŭnaściu.
Usie maje mastackija, prafiesijnyja i ŭrbanistyčnyja pieramohi ja atrymaŭ nie tamu, što niejki unikum, a tamu, što nikoli nie bajaŭsia być aktyŭnym. Tamu žadaju ŭsim čytačam «Našaj Nivy» być aktyŭnymi, metanakiravanymi, upartymi, paśladoŭnymi i padtrymlivać svaje słovy realnymi dziejańniami — tolki tak my zdolejem pabudavać sučasnuju, jeŭrapiejskuju i, samaje hałoŭnaje, biełaruskuju Biełaruś.
Darečy, vydatnaja navina da lutaŭskich i sakavickich śviataŭ: pa promakodzie nnby na sajcie symbal.by dziejničaje źnižka 10% — śpiašajciesia nabyć padarunki siabram i blizkim!
