«Muž mianie padtrymlivaje». Jak u Biełarusi arhanizavany rynak donaraŭ pałavych kletak
U 1978 hodzie naradziŭsia pieršy čałaviek, jaki źjaviŭsia na hetym śviecie ŭ vyniku štučnaha apładnieńnia — EKA. Im stała anhličanka Łuiza Braŭn, jakaja siońnia sama vychoŭvaje dvaich dziaciej. Choć vierniki ličać hetuju repraduktyŭnuju technałohiju nieetyčnaj, za 40 hadoŭ isnavańnia EKA va ŭsim śviecie naradziłasia bolš za 6 miljonaŭ čałaviek, siońnia heta zvyčajnaja halina miedycyny.
Adnym z važnych elemientaŭ repraduktyŭnych technałohij źjaŭlajecca donarstva jajcakletak, na jakim my padrabiazna i spynimsia ŭ hetym materyjale.
Razabralisia ŭ tym, jak uładkavany rynak ananimnych donaraŭ u Biełarusi, i daviedalisia ź pieršych vusnaŭ, što šturchaje biełarusak na toje, kab padzialicca svaimi jajcakletkami z čužymi ludźmi.
Ilustracyjnaje fota. Krynica: www.spbivf.com.
Da 2015 hoda ŭ Biełarusi ŭ EKA, u asnoŭnym, praktykavali donarstva z pałavymi kletkami svajakoŭ. Kali patrebny byŭ ananimny donar, pa kletki źviartalisia ŭ schoviščy Rasii ci Jeŭropy. Adtul jany dastaŭlalisia ŭ našu krainu ŭ zamarožanym vyhladzie. Na siońniašni momant usio bolš pacyjentaŭ, jakim patrebnyja donary, znachodziać varyjanty ŭ biełaruskim banku.
Praces stvareńnia ŭłasnaha banka raspačaŭsia ŭ Biełarusi z 2015 hoda.
Adnymi ź pieršaprachodcaŭ u hetaj spravie stali kliniki «Bina» i «Jeva», jakaja vyrašyli zajmieć ułasnuju bazu donaraŭ. Repraduktołah «Jevy» Alena Novikava raskazvaje, što praca była nie ź lohkich: pa-pieršaje, heta finansava zatratny prajekt, pa-druhoje, uźnikła šmat pytańniaŭ pa stvareńni donarskaha katałoha: jak zrabić jaho zručnym i infarmatyŭnym dla tych, chto im budzie karystacca?
«Z taho momantu jak my raspačali donarskuju prahramu, u joj paŭdzielničali 47 čałaviek (heta śmiešnaja ličba, kali ŭličvać, što ŭ suśvietnych bankach ich sotni). Biełarusy aktyvizavalisia ŭ apošni hod, spačatku zusim nichto nie išoŭ praz adsutnaść infarmacyi ci pa niejkich inšych pryčynach. Z usich donaraŭ siońnia niedzie 75 adsotkaŭ — mužčyny. Jano i zrazumieła: zdavać śpiermu praściej. My b chacieli imknucca da 1000 donaraŭ u hod, ale inšaja situacyja, što nie kožny z achvotnych projdzie pravierku paŭhadavym karancinam: my možam uziać u adnoj pacyjentki 40 jajcakletak, a praz paŭhoda vyjaviacca niejkija niepaładki ŭ analizach — i ŭsio, jaje jajcakletki ŭžo nielha vykarystoŭvać», — raspaviadaje Alena Novikava.
Infarmacyja pra donaraŭ ad usich miedcentraŭ pieradajecca ŭ RNPC «Maci i dzicia». Ahulny rejestr patrebny, kab vyklučyć błytaninu: umoŭna kažučy, donar moža zdać kletki ŭ niekalkich miescach, i važna viedać, što heta adzin i toj ža čałaviek, vieści statystyku.
Na dadzieny momant u biełaruskim banku pałavych kletak naličvajecca 22 donary jajcakletak i 3 — śpiermatazoidaŭ,
raspaviadaje zahadčyca adździaleńnia płanavańnia siamji i dapamožnych repraduktyŭnych technałohij DU «Respublikanski navukova-praktyčny centr «Maci i dzicia» Ała Kamluk. «Ale treba razumieć, što kožny ź ich zdavaŭ nie pa adnoj porcyi. To bok, ad troch mužčyn tam moža zachoŭvacca pa 4—5 porcyj», — tłumačyć Ała Miečysłavaŭna.
Darečy, kolkaść zdadzienych porcyj ad adnaho čałavieka taksama kantralujecca: mužčynam u «Jevie» dazvalajuć zdavać śpiermu nie bolš za 10 razoŭ: usio ž hienafond pavinny być raznastajnym.
Jak stanoviacca donarami jajcakletak?
Donaram aacytaŭ u Biełarusi moža stać žančyna va ŭzroście ad 18 da 35 hod, jakaja naradziła chacia b adno zdarovaje dzicia. Jana nie pavinna stajać na ŭliku ŭ psichijatra-narkołaha, mieć sudzimaści i inšyja psichafizičnyja supraćpakazańni (poŭny ich śpis źmiaščaje zakon «Ab dapamožnych repraduktyŭnych technałohijach»).
Pierš čym raspačać miedycynskija ahlady ŭ śpiecyjalistaŭ, na UHD akušery praviarajuć kolkaść antralnych falikułaŭ patencyjnaha donara. Kali ŭ jaje jaječnikaŭ dobry falikularny rezierv, to žančyna adpraŭlajecca na miedahlady śpiecyjalistaŭ inšaha profilu. Pry dobrych vynikach donar pierachodzić na etap harmanalnaj stymulacyi. Jana pačynajecca na 2—3 dzień mienstrualnaha cykłu i ciahniecca ad 8 da 12 dzion. Usie ŭkoły robiacca doktaram u žyvot: pieršyja 6 dzion raz u dzień, apošnija 3-4 — dva razy za dzień. Uvieś hety pieryjad miedśpiecyjalisty ŭvažliva sočać za rostam falikułaŭ. U kancy pryznačajecca tryhier finalnaha paśpiavańnia jajcakletak (luteinizujučy harmon) i abirajecca data dnia Ch — punkcyi jaječnikaŭ.
U pracesie padrychtoŭki da punkcyi donary prymajuć folijevuju kisłatu, spažyvajuć jak maha bolš białkovych straŭ i pjuć minimum 2—2,5 litra vady ŭ dzień. Supraćpakazanyja fizičnyja nahruzki i stresy.
U dzień punkcyi žančyna pavinna pryjści ŭ balnicu hałodnaj. U vienu joj ukołvajuć prapafoł — pacyjentka zasynaje. Padčas jaje snu embryjołah pry dapamozie UHD-datčyka, na jaki nadziavajecca śpiecyjalnaja nasadka ź ihołkaj, vahinalnym dostupam vysmoktvaje falikularnuju vadkaść. Ź jaje paśla vydzialajucca jajcakletki, jakija zamarožvajuć na śpiecyjalnych nośbitach — kryjatopach. Ad adnych donaraŭ atrymlivajuć 12 jajcakletak, ad inšych — 30. Hałoŭnaje, raskazvaje Alena Novikova, viedać, što ŭ žančyny možna budzie zabrać nie mienš za 9: kali ŭ pacyjentki mienš, heta niavyhadna ni klinicy (u pieršuju čarhu, finansava), ni joj samoj. Daktary zapeŭnivajuć, što ŭsia donarskaja pracedura nie źnižaje avaryjalny rezierv (funkcyjanalny zapas jaječnikaŭ, jaki vyznačaje ich zdolnaść da hienieracyi zdarovaha falikuła), ale ŭsio roŭna punkcyja — heta mini-apieracyja: ihołka prakołvaje jaječniki, jość ryzyka kryvacioku. Kali jajcakletak u žančyny niašmat pieršapačatkova, nichto nie budzie dapuskać jaje da donarstva: usie jany važnyja i mohuć spatrebicca joj samoj.
Viadoma, usie donary atrymlivajuć hanarar. U «Jevie», naprykład, niezharalnaja suma kožnaj pacyjentki składaje 1500 rubloŭ. Kali jajcakletak bolš za 15-ć, za kožnuju ź ich donar atrymlivaje dadatkovyja 25 rubloŭ.
Alena Novikava raskazvaje, što niekatoryja donary sapraŭdy prychodziać za hrašyma, ale jość i tyja, jakija kažuć, što dla ich hałoŭnaje — dapamahčy zaciažaryć tym, u kaho nie atrymlivajecca samastojna. Praŭda, biazvypłatna pakul nichto zdać aacyty (ci śpiermu) klinicy nie prapanoŭvaŭ.
Paśla punkcyi žančyna nazirajecca ŭ miedcentry kala 2-ch hadzin i moža adpraŭlacca dadomu: pažadana adrazu nie sadzicca za styrno i abmiežavać lubyja fizičnyja nahruzki, a taksama pałavyja kantakty da nastupleńnia pieršych miesiačnych. Niekatorym donaram na pieršy čas mohuć spatrebicca abiazbolvajučyja.
Što majuć prava viedać adzin pra adnaho donary i tyja, chto ich abiraje?
U cełym — amal ničoha, usio ž heta ananimnaje donarstva. Pary ci adzinočki, jakija abirajuć sabie donara, robiać vysnovy na asnovie jaho dziciačych fotazdymkaŭ, fizičnych dadzienych i radavodu, apisanaha hienietykam. U ankiecie donara, akramia ahulnych dadzienych pra źniešnaść, źmiaščajecca infarmacyja pra najaŭnaść na ciele tatuirovak, pirsinhu i vieravyznańnie. Na siońnia biełarusy, jakija prychodziać za EKA, nie vielmi ŭchvalajuć niefarmalny vyhlad i ateistyčnyja pohlady. Choć asnoŭnyja biełaruskija kanfiesii EKA akurat-taki i asudžajuć, bo pry štučnym apładnieńni častka embryjonaŭ zaviedama nie pryžyvajecca.
Darečy, kali jašče niekalki hod tamu žančyny biez pary amal nie rabili EKA, to ciapier u toj ža «Jevie» z 30 donarskich prahram jak minimum dźvie buduć klijentkami biez partniora (pa zakonie adzinokija biełaruski majuć prava na vykarystańnie mietadaŭ dapamožna-repraduktyŭnych technałohij z donarskim ejakulatam, ale tolki ad ananimnaha donara).
Sam donar nie maje prava navat daznacca, kolki jaho kletak dapamahli zaciažaryć i naradzić — situacyja takaja samaja, jak i z donarstva kryvi.
Ilustracyjnaje fota. Krynica: sochi.embryo-ivf.com.
Historyja Aksany, jakaja stała donaram aacytaŭ
Na ŭmovach ananimnaści svaim donarskim dośviedam u adnoj z pryvatnych klinik Minska z nami pahadziłasia padzialicca minčanka Aksana T.
— Mnie 30, pracuju ekanamistkaj. U 26 naradziła pieršynca: synu Jahoru ciapier 4 hady. Tak skłałasia, što ź dziacinstva mianie vychoŭvali adkaznym čałaviekam, nieabyjakavym da taho, što adbyvajecca navokał (ja navat pa vulicy nie mahu prajści mima muzykaŭ, kab nie kinuć im manietku). Spačatku ja stała donaram kryvi — darečy taksama z padačy baćkoŭ: moj tata u svoj čas vielmi aktyŭna zdavaŭ kroŭ.
Kali ad siabroŭki daviedałasia, što ŭ nas možna stać i donaram jajcakletak, vielmi ŭraziłasia. Pačała hłybiej vyvučać temu i ŭ vyniku zachacieła sama zdać aacyty.
Ja doŭha vynošvała hetuju ideju ŭ sabie. Nie viedała, jak raskazać pra heta mužu, patłumačyć, navošta toje mnie. Kali vyrašyłasia padzialicca ź im svaimi płanami, to spałochałasia jaho reakcyi: muž uspryniaŭ infarmacyju moŭčki i ŭziaŭ tajm-aŭt, kab vyvučyć pytańnie samastojna.
Jon nie adhavorvaŭ, prosta maŭčaŭ. A praź niejki čas, kali aznajomiŭsia z usimi dastupnymi materyjałami pa temie ananimnaha donarstva, skazaŭ mnie, što ja ŭ jaho samaja lepšaja, dobraja i talenavitaja — hrech takimi hienami nie dzialicca.
A voś z baćkami było składana. Moj tata ŭvohule nie razumieŭ sutnaści pracedury. U jaho ŭ hałavie byŭ poŭny treš. Jon pradstaŭlaŭ sabie donarstva jajcakletak nastupnym čynam: mianie buduć trymać u jakim-niebudź inkubatary, parežuć žyvot, dastanuć adtul matku, i paśla hetaha majo žyćcio nikoli nie budzie raniejšym.
Jon dumaŭ, što heta vielmi składanaja apieracyja, paśla jakoj nielha budzie mieć dziaciej. Viadoma, ryzyka jość padčas lubych miedycynskich pracedur. Navat vizit da stamatołaha praduhledžvaje niekatoruju ryzyku. Ale što, da jaho tady nie chadzić praź niejkija strachi?
Jašče pra majo žadańnie stać donaram viedali blizkija siabry. Siabroŭka sprabavała adhavaryć mianie ad pracedury, a paśla navat sama zachacieła stać donaram. Praŭda, u jaje jość supraćpakazańni, tamu jana nie padyšła.
Ja zapisałasia na kansultacyju da repraduktołaha i pryjšła da doktara ŭ pryznačany dzień z vypiskaj ź miedkartki. Mianie ahladzieli, zrabili UHD. Na nastupny dzień ja ŭžo zdavała analizy. Mnie skazali, što ŭsie pakazčyki ŭ normie i što ja padychodžu. Paprasili maje dziciačyja fotazdymki, raspytali ahulnuju infarmacyju: nacyjanalnaść, rod dziejnaści i hetak dalej. Nastupny moj vizit pryznačyli na 2—3 dzień cykła dla pačatku stymulacyi.
Jak ja rychtavałasia? Mnie pašancavała: ja zaŭsiody była sa sportam na «ty», nie mieła škodnych zvyčak, tamu ŭ maim žyćci asabliva ničoha nie źmianiłasia. A voś emacyjna pieražyvała: navat było niekalki biassonnych načej. Dziakuj mužu, jaki padtrymlivaŭ na ŭsich etapach.
U dzień punkcyi ja pryjšła ŭ balnicu našča. Mnie vydali adnarazovuju bializnu, chałat i tapki. Anestezijołah pacikaviŭsia maim samaadčuvańniem, pamieraŭ moj cisk. Dalej mnie ŭviali anesteziju i ja ŭžo ničoha nie pamiataju. Paśla mnie skazali, što pracedura doŭžyłasia chvilin 20. Kali ŭsio skončyłasia, u napaŭsonnym stanie mianie dastavili ŭ VIP-pałatu, dzie ja była adna. Krychu panaziraŭšy za maim stanam, mianie adpuścili. Zabiraŭ mianie muž, bo za styrno, jak i paśla luboha narkozu, adrazu ŭ takich vypadkach siadać nielha. Nijakaha balničnaha ja nie prasiła: pracedura adbyłasia ŭ piatnicu, a ŭ paniadziełak ja ŭžo vyjšła na pracu.
Ja nie aryjentavałasia na donarstva jak na materyjalnuju ŭznaharodu, heta navat niejak nie etyčna. Jak donar kryvi ja pryzvyčaiłasia, što za heta nie płaciać niejkija vialikija hrošy. U mianie «zabrali» 36 jajcakletak, uznaharodžańnie skłała kala 2000 rubloŭ z kapiejkami. Ja pajšła na praceduru vyklučna z žadańniem dapamahčy, a nie zarabić. Ale, kaniečnie, toje, što ja atrymała za heta jašče i bonus u vyhladzie hrošaŭ, jak i luboha narmalnaha čałavieka mianie paradavała, čaho tut chitryć.
U mianie niama adčuvańnia, što niedzie tam buduć žyć maje dzieci, u čužych siemjach. Ja ŭsprymaju jajcakletki jak bijamateryjał, taki samy, jaki vychodzić z nas padčas miesiačnych.
Dzicia, jakoje ŭ budučyni źjavicca z peŭnaj jajkakletki, budzie raźvivacca va ŭłońni zusim inšaj žančyny ciaham 9 miesiacaŭ i atrymaje ŭ spadčynu hieny jaje partniora. Jajcakletka — jak pałatno, na jakim budzie stvoranaja karcina novaha čałavieka.
Siońnia my z mužam chočam zavieści druhoje dzicia, tamu pra paŭtornaje donarstva ja pakul nie dumaju. Ale kali ŭsio składziecca dobra, ja b vyrašyłasia na hety krok znoŭ. Ja budu rada dapamahčy siemjam, jakija majuć u hetym patrebu. Dla mianie donarstva — adzin z samych śmiełych učynkaŭ u maim žyćci, jakim ja hanarusia.
Čytajcie taksama:
Spoviedź Kaci Pytlevaj pra EKA i miesiac žyćcia ź miortvym dziciom u žyvacie
