Top-5 hienijalnych knih pra kachańnie: ščyraje, biaźmiežnaje, balučaje, adzinaje, niezabyŭnaje
U Dzień śviatoha Valancina nie budziem zhadvać mierkantylnych pradaŭcoŭ kvietak, valancinak i miakkich cacak, a źvierniemsia da tvorčaści, natchnionaj kachańniem. Dzielimsia ŭzorami cudoŭnych ramantyčnych historyj, jak prazaičnych, tak i paetyčnych.
Hienadź Buraŭkin «Čytaju tajnapis vačej»
«Ja nie dumaŭ pra vieršy
Tolki što ty parobiš z dušoj,
Kali ŭ joj,
Jak viasnovyja kvietki,
Prabilisia vieršy?
I ja z cełym biaremam
Da ciabie
Biez dazvołu
Pryjšoŭ,
Svaje tajny,
I strachi,
I nadziei ŭsie
Słovam davieryŭšy»
Pačniom top z paezii — ź jaje dapamohaj tak zručna pryznavacca ŭ kachańni! Zbornik «Čytaju tajnapis vačej» składajecca sa 110 vieršaŭ, pryśviečanych hetamu śvietłamu pačućciu. U im sabranyja vieršy, napisanyja Buraŭkinym u roznyja hady: i ŭ ramantyčnaj maładości, i ŭ razvažlivaj staraści. Tamu vieršy takija roznyja: u adnych paet, zusim jašče junak, upeŭniena śćviardžaje, što «niepryhožych žančyn nie byvaje, prosta šmat nieviduščych mužčyn». A ŭ inšych užo čuje na svoj adras zvarot «dzied», ale pryznajecca, što pramaŭlać słovy kachańnia chočacca ŭ lubym uzroście. U luboŭnaj lirycy Buraŭkin sapraŭdny rycar, jaki vysoka cenić dam i mietafaryčna zdymaje pierad imi kapialuš u kožnym vieršy.
Chočacie ździvić svaich kachanych u hety dzień? Padpišycie śviatočnuju paštoŭku vieršam Buraŭkina. Sapraŭdnuju papiarovuju paštoŭku, a nie paviedamleńnie ŭ miesiendžary. Abo napišycie svoj vierš, natchniŭšysia paezijaj sa zbornika «Čytaju tajnapis vačej».
Habryjel Harsija Markies «Kachańnie padčas chalery»
«Mudraść prychodzić da nas, kali jana ŭžo ni na što nie patrebnaja».
Davajcie ŭjavim, što ŭ vas jość šaniec kardynalna źmianić niešta ŭ svaim žyćci. Ale tolki praz «piaćdziasiat try hady, siem miesiacaŭ i adzinaccać dzion». Žyćcio nie pryjdziecca pieražyvać nanoŭ, ale ŭ vas budzie druhi šaniec zrabić pravilny vybar. Ciapier vy ŭžo darosłyja (navat staryja), surjoznyja, razvažlivyja, majecie peŭny dośvied. I ništo nie pieraškodzić vam być razam. Muž Ferminy Dasy, doktar Chuvenal Urbina, pamiraje, i ciapier jana moža być z tym, kaho kachała šmat hadoŭ tamu (i, mahčyma, na praciahu ŭsiaho žyćcia), ź Flarentyna Arysam. Tolki ciapier im abodvum užo za 70.
Staramodnaja historyja kachańnia, napoŭnienaja scenami eratyčnych pryhod i luboščaŭ, ale razam z tym śvietłaja, jakaja daje nadzieju, što ščaście i praz 50 hadoŭ mahčymaje.
Markies začaroŭvaje. Markies pa-biełarusku začaroŭvaje jašče bolš, bo mahičny realizm — mienavita toj mastacki mietad, jaki na našaj movie hučyć nievierahodna arhanična i mieładyčna.
U pačatku ramana pryśviačeńnie «Miersedes, viadoma ž». Markies sustreŭ svaju budučuju žonku Miersedes, kali joj było ŭsiaho 13 hadoŭ. Praz 14 hadoŭ jon viarnuŭsia i zabraŭ jaje z saboj. Z taho času i da jaho śmierci ŭ 2014 hodzie jany nie rasstavalisia. Dokaz taho, što varta čytać historyi pra kachańnie ad Markiesa.
Kuźma Čorny «Vieraśniovyja nočy»
«Na momant niešta kalnuła serca. Paśla ŭspomniła, jak vielmi šmat svatałasia da jaje, vielmi šmat uzdychali pa joj, ale nichto nie padabaŭsia, a biez kachańnia zamuž iści nie chacieła. Tak i prajšła pieršaja dziavočaja maładość. I druhaja na skonie… ciapier ža jana ŭsim padabajecca, ale ŭsie na šmat maładziejšyja za jaje chłopcy: starejšyja ž usie pažanilisia. Starałasia jana pieramahčy ŭsie vialikija tryvohi svaje i zaspakoić niespakojnaje serca».
Pryhožaja 30-hadovaja Ahata maryć pra siamju, muža, dziaciej i choča zrabić pravilny vybar, bo ŭzrost vymahaje. Jana vahajecca pamiž niepryjemnym joj siabram brata Zyhmusiem Čachrevičam i Astašonkam, da jakoha maje ščyryja pačućci. Ahatu Čorny apisvaje jak vielmi pryvabnuju žančynu sa zhrabnymi ruchami i ładnaj fihuraj. Ale biez asabistaha ščaścia joj ciažka žyć. Dy i haspadarku vieści lahčej, kali jość mužčyna ŭ domie. Voś i vahajecca Ahata miž pačućciami i chałodnym raźlikam, kachanym Astašonkam ci nadziejnym Čachrevičam.
Čorny — majstar psichałahizmu, jakomu nie treba naŭprost pakazvać pačućci piersanažaŭ, jon raskryvaje ich praz ruchi, dziejańni, apisańni navakolla. Usia pryroda pieražyvaje razam z Ahataj, a čytačoŭ Čorny prymušaje supieražyvać hetaj pryjemnaj žančynie i zyčyć joj znajści svajo ščaście.
Janka Kupała «Paŭlinka»
«Paŭlinka (niespakojna). A toj, moža, chaj by lepiej i nie pryjšoŭ! Tak usio niejak usiaredzinie trasiecca… I našto heta ja jamu abiacała? Lepiej było b pačakać. Što tut rabić? (Chodzić ad akna da akna i pahladaje). Padšachnuła ž mianie niadobraje na zhodu prystać! (Sumna-viesieła). A moža, nie pryjdzie?.. (Sumna). A kali nie pryjdzie, to, značycca, jon užo mianie nie lubić bolej. Nie, niachaj pryjdzie lepiej, a tam — što budzie, to budzie».
Nievialikaja pa abjomu pjesa ŭžo bolš za 100 hadoŭ nie hublaje papularnaść i aktualnaść, a Kupałaŭski teatr kožny siezon pačynaje z pastanoŭki hetaj kamiedyi. Siužet davoli prosty: Paŭlinka i Jakim zakachanyja, ale jaje baćki suprać Jakima, nazyvajuć jaho śvinapasam. Jany raspracavali ceły płan, kab vydać dačku za zamožnaha, jak im zdajecca, Adolfa Bykoŭskaha, jaki šmat rysujecca, a na spravie — pšyk. Nu a zakachanaj u inšaha dziaŭčynie ničoha nie zastajecca, akramia jak źbiehčy z kachanym.
Cikava čytać pra žyćcio sialan, nie ŭsio ž im u biełaruskaj litaratury haravać, biedavać dy narakać na svaju ciažkuju dolu. Časam treba i vypić, i patančyć, i paviesialicca. Nu a kolki ŭ tvory sakavitych prykazak, prymavak, pryhavorak! Tolki dziela ich varta pračytać «Paŭlinku». Nu i radavacca, što prajšli ŭ našaj krainie tyja časy, kali baćki samastojna žanicha dla dački padbirali.
Uładzimir Karatkievič «Leanidy nie viernucca da Ziamli» («Nielha zabyć»)
«Apusci svaje tonkija palcy.
Kožny sam vybiraje svoj čas.
Uzraduj apošnim mianie padarunkam,
Hrudzi maje prabi i źniavieč,
Serca majo abpali pacałunkam,
Miserecordia
Litaści mieč».
Adzin prałoh ramana ŭžo varty taho, kab patrapić u hety top. Kniha nastolki emacyjna nasyčanaja, što možna i płakać ad chvalavańniaŭ za los hierojaŭ. Praŭnuk žonki paŭstanca, paet Andrej Hrynkievič, i praŭnučka aficera, vykładčyca Iryna Horava. Jany sustrenucca ŭ Maskvie, nie viedajučy, što źviazvała ich prodkaŭ. Abodva ŭžo stracili pieršaje kachańnie (jon — u avaryi, jana — na vajnie), tamu nie śpiašajucca adkryvać svajo serca inšym. Ale sapraŭdnyja pačućci zaŭždy znojduć darohu. Čytać usim, chto nie lubić chepi-endy.
