Čym niebiaśpiečnyja navušniki, jak pravilna smarkacca — raskazvaje łor
Rynity, sinusity i hajmaryty — usio heta viernyja spadarožniki žycharoŭ bujnych haradoŭ. Otałarynhołahi siońnia — adny z samych zapatrabavanych śpiecyjalistaŭ, čerhi da ich u dziaržaŭnych paliklinikach raśpisanyja minimum na miesiac napierad. Jak praduchilić zachvorvańnie, jak paźbiahać alerhii i jakim čynam pavodzić siabie ŭ chałodny siezon — u hutarcy z łor-doktarkaj miedycynskaha centra «Vokamiedson» Jaŭhienijaj Žukoŭskaj.
Daviedka:
Žukoŭskaja Jaŭhienija Markaŭna — doktar-otarynałarynhołah 1-j katehoryi. Skončyła MDMI pa śpiecyjalnaści «piedyjatryja». Paśla — kliničnuju ardynaturu pry BiełMAPA pa śpiecyjalnaści chvaroby vucha, horła, nosa. Babula Jaŭhienii była zasłužanaj doktarkaj Biełarusi, u jaje honar jaje i nazvali. Spadarynia Žukoŭskaja ŭpeŭnienaja, što vydatny vyhlad dla doktara — takaja ž vizitoŭka, jak dla fitnes-treniera dobraja fizičnaja forma. Bo kali ty sam vyhladaješ niezdarova, to jak možaš dapamahać inšym?
«NN»: Ź jakimi prablemami da vas źviartajucca čaściej za ŭsio?
Jaŭhienija Žukoŭskaja: Farynhit, łarynhit, rynit — infiekcyi vierchnich dychalnych šlachoŭ źjaŭlajucca najbolš raspaŭsiudžanymi patałohijami ŭ miedycynie ŭ pryncypie. Heta kali vieści havorku pra darosłych ludziej. U dzietak ža my vielmi časta lečym praźmiernaje razrastańnie adenoidaŭ, acity.
Krychu radziej ludziej niepakojać prablemy orhanaŭ słychu. I kali raniej źnižeńnie ich pracazdolnaści adbyvałasia z uzrostam, to siońnia heta prablema maładzieje. Adna z hałoŭnych pryčyn, čamu tak adbyvajecca, zaklučajecca ŭ častym vykarystoŭvańni navušnikaŭ. Zachodziš u mietro i bačyš, što vialikaja častka moładzi słuchaje muzyku. Ale pastajannym zatykańniem vucha ludzi pazbaŭlajuć jaho asnoŭnaj fizijałahičnaj funkcyi: vy prosta ŭjavicie, jakaja mahutnaść huku pavinna być, kab zahłušyć usio toje, što šumić navokał? Mienavita tamu my raim jak maha mienš karystacca navušnikami, asabliva zatyčkami, jakija hłyboka pranikajuć ŭ słychavy prachod.
Asobna treba skazać pra pietardy, fiejervierki i inšyja zabavy. Jany taksama traŭmujuć słych, tamu, kali łaska, nabyvajcie takija rečy tolki ŭ pravieranych miescach, dzie vam mohuć harantavać licenzavany tavar.
«NN»: Sa słycham bolš-mienš zrazumieła, a čamu tak šmat chvarob nosu, ci ŭpłyvaje na heta naš klimat?
JAŽ: Biezumoŭna, biełaruskaje nadvorje ź jaho pastajannaj vilhaćciu i adsutnaściu sonca robić svaju spravu — adsiul takaja vialikaja kolkaść infiekcyj vierchnich dychalnych šlachoŭ.
Sučasnaja ekałohija spryjaje rostu alerhičnych (kali nasmark vyklikaje alerhien) i vazamatornych rynitaŭ (kali ślizistaja razbuchaje i pierastaje spraŭlacca z funkcyjaj ačyščeńnia pavietra).
Akramia klimatu, na imunitet upłyvaje naš ład žyćcia. Pahadziciesia, usie my stali mienš ruchacca, radziej pravodzić čas na vulicy. Navat dzieci i tyja paśla škoły siadajuć spačatku za ŭroki, a paśla — biahuć za kampjutar, a nie na horku.
Kab umacoŭvać imunitet, my ŭsim pacyjentam dajom ahulnyja parady: bolš ruchacca, užyvać siezonnuju sadavinu z harodninaj i być nie prosta ciopła apranutymi, a staracca padbirać adzieńnie tak, kab jano nie skoŭvała ruchi. Heta rekamiendacyi nie tolki na papiaredžańnie łor-chvarob, ale i mnohich inšych.
«NN»: Chto vinavaty ŭ tym, što bolšaść ahučanych chvarob prymajuć chraničnuju formu: infantylnyja pacyjenty ci niekampietentnyja śpiecyjalisty?
JAŽ: U nas va ŭsich roznaja hienietyka, tamu ciažka skazać. Čaściej za ŭsio — heta źbieh abstavinaŭ. Vyniki lačeńnia zaležać i ad imunitetu, i ad daktaroŭ u tym liku.
Heta nie ŭnikalny vypadak, kali da nas prychodziać pacyjenty, jakija nie pieršy dzień pjuć pryznačanyja antybijotyki. I heta pry minimalnych prastudach! Mnie navat strašna stanovicca, kali dziciaci ŭsiaho piać hadoŭ, a za svajo žyćcio jon vypiŭ bolš antybijotykaŭ, čym ja za 50. Pra jaki imunitet moža iści havorka?
Bolšaść virusnych infiekcyj lohka lečycca biez antybijotykaŭ. Ich varta vypisvać tolki na piaty-šosty dzień, kali chvaroba prahresuje i palapšeńniaŭ nie bačna.
I nie treba ŭsprymać tempieraturu jak biassprečny znak, što pryjšoŭ čas pić antybijotyki. Tempieratura — heta taksama prajaŭleńnie virusnaj infiekcyi, heta abaronnaja reakcyja arhanizma, sihnał, što jon zmahajecca. Pierš, čym karmić siabie tabletkami, zdajcie ahulny analiz kryvi chacia b.
«NN»: Ź jakimi samymi strašnymi nastupstvami niedalečanych chvarob vam pryjšłosia sutyknucca za hady praktyki?
JAŽ: Jany adbyvalisia nie ŭ miedcentry, a padčas navučańnia ŭ ardynatury.
Ja bačyła, jak zapuščanyja formy sinusitaŭ pryvodzili da abscesaŭ hałaŭnoha mozhu, ci kali sipły hołas byŭ vynikam raku hartani.
Usie hetyja prablemy, praŭda, byli charakternyja dla žycharoŭ rajonnych centraŭ i tak zvanych asacyjalnych elemientaŭ.
«NN»: Vy zhadvali, što dzieci časta pakutujuć ad razrastańnia adenoidaŭ. Ja viedaju, što niekatoryja baćki bajacca addavać małych na apieracyi pa ich vydaleńni, ci apraŭdany taki strach?
JAŽ: Majo mierkavańnie tut adnaznačnaje: kali naradzili dzicia, vy pavinny dumać pra jaho zdaroŭje, a nie žyć ułasnymi strachami. Dziaciej, jakija sutykajucca z prablemaj adenoid, zaŭsiody było šmat (kala 25—30 pracentaŭ). Heta nie niejkaja tam patałohija: adenoidnyja tkaniny jość va ŭsich, prosta ŭ niekatorych jany vyrastajuć bolš, čym treba. U vyniku jany pierakryvajuć nasahłotku, abciažarvajuć dychańnie. Kali heta nie lačyć, možna lohka nažyć acit, naprykład, i inšyja niepryjemnyja nastupstvy.
Kali vy bačycie, što dzicia pačynaje pasopvać, chrapci, dychaje rotam — nie dumajcie, što heta prosta niejkaja drennaja zvyčka — viadzicie jaho da śpiecyjalista. Zvyčajna, kali my vydalajem pacyjentu adenoidy, hetyja «zvyčki» adrazu źnikajuć. Praŭda, kali 25 hadoŭ tamu, kali ja tolki pačynała pracavać u hetaj śfiery, na vydaleńnie adenoidaŭ adpraŭlali šmat dzietak, to siońnia, dziakujučy sučasnym miedycynskim preparatam, my možam błakavać ich rost u vialikaj kolkaści vypadkaŭ.
«NN»: A što nakont prakołaŭ, ci źmianiłasia kolkaść užyvańnia dadzienaj mietodyki dla lačeńnia hajmarytaŭ?
JAŽ: Kali ja tolki pačynała pracavać, to rabiła prakoły štodzionna. Siońnia taki abaviazak vykonvaju ŭsiaho niekalki razoŭ na hod. Dobryja antybijotyki, sakretalityki i śpiecyjalnyja pracedury dobra spraŭlajucca ź lačeńniem. Ciapier prakoł robicca tolki ŭ radykalnych vypadkach: kali nivodny ź pieraličanych sposabaŭ lačeńnia nie dapamoh.
Ale nie treba dumać, što paśla taho, jak čałavieku zrabili prakoł, heta budzie paŭtaracca da kanca žyćcia. Taki mif nie maje nijakaha dačynieńnia da realnaści.
«NN»: Kali nasmark patrebna pierastavać lačyć u chatnich umovach i źviartacca da doktara?
JAŽ: Biezumoŭna, nie z kožnym nasmarkam adrazu treba biehčy ŭ palikliniku. Dla pačatku pasprabujcie lačyć jaho sami, naprykład, pramyvańniem nosa salavymi rastvorami. Darosłym možna vybałbatać ź minierałki hazy i vykarystoŭvać hetuju vadkaść dla pracedur 2—3 razy na dzień. Uličvajcie, što budova nosa, asabliva ŭ dzietak, fizijałahična spryjaje tamu, što ź jaho ŭsio moža lohka trapić u słychavuju trubu i takim čynam pryvieści da acitu. Tamu pramyvańnie nie pavinna iści pad ciskam: nie treba vykarystoŭvać dla hetych met spryncoŭki ci vialikija šprycy — dastatkova zakapać niekalki pipietak salonaj vadkaści i vysmarkacca.
«NN»: Jak śpiecyjalist, patłumačcie raz i nazaŭždy: jak pravilna smarkacca?
JAŽ: Zručniej, kaniešnie, rabić heta pa čarzie: spačatku adna nozdra, paśla — druhaja. Ale nie treba prykładać zvyšnamahańniaŭ: što vychodzić z nosa — toje i tvajo. Lubaja virusnaja infiekcyja, a taksama pierapady tempieratury asłablajuć sasudzistuju ścienku, na hetym fonie vielmi lohka dasmarkacca da kryvi.
«NN»: A što nakont kropiel? Nakolki jany niebiaśpiečnyja ŭ jakaści samalačeńnia?
JAŽ: Zvyčajny virusny nasmark minaje chutka, ale kali vy kropajecie kapli ciaham tydnia i nijakich palapšeńniaŭ nie adčuvajecca — treba pakazacca doktaru. Zdarajecca, što da nas prychodziać pacyjenty, jakija mahli karystacca kroplami pa niekalki hadoŭ. Jany prychodziać tolki tady, kali tyja pierastajuć dapamahać.
Lubyja sasudazvužalnyja kapli dziejničajuć takim čynam, što skaračajuć ślizistuju, paśla — jana znoŭ nabuchaje. Čałaviek zakropvaje nos — i pačynaje dychać svabodna. Ale z kožnym razam hety čas kamfortnaha dychańnia skaračajecca. Kropli treba kapać usio čaściej — uźnikaje zaležnaść. Heta moža pryvieści da taho, što prablema budzie vyrašacca tolki chirurhičnym šlacham: padrazańniem nižnich nasavych rakavin.
«NN»:Kolkaść alerhikaŭ pavialičvajecca va ŭsim śviecie, hetamu možna niejakprocistajać?
JAŽ: Alerhija — heta toje, z čym čałaviek naradžajecca i žyvie ŭsio žyćcio, jana nikudy nie źnikaje.
Toje, što kolkaść alerhikaŭ pavialičvajecca, mahčyma, źviazana z tym, što nas akružaje ŭsio bolš ahresiŭnych rečaŭ: raznastajnaja bytavaja chimija, vychłapnyja hazy ad mašyn, pramysłovaja dziejnaść… Niekatoryja momanty my možam kantralavać.
Naprykład, u pieryjad ciažarnaści budučaja maci pavinna abmiežavać užyvańnie peŭnych praduktaŭ, pa minimumie karystacca toj ža bytavoj chimijaj. Kali dzicia narodzicca, nie treba da troch hadoŭ davać jamu cukierki, cytrusy i inšyja alerhieny. Tym bolš, kali dzieci nie viedajuć smak sałodkaha, jany nie buduć navat jaho prasić. Pamiataju, majoj małodšaj dačce va ŭzroście kala troch hadoŭ na Novy hod prynieśli bot z cukierkami — dyk jana ź ich rabiła paravoz, bo nie ŭjaŭlała, što heta možna jeści.
«NN»: Viartajučysia da temy mifaŭ i praŭdy. Ci patrebnyja našym vušam hihijeničnyja pałački?
JAŽ:
Jašče ŭ hady majho navučańnia ŭ instytucie stary prafiesar, jaki čytaŭ nam lekcyju pra łor-chvaroby skazaŭ: «Kali boh zrabiŭ naš palec taŭściejšym za słychavy prachod, heta dla čaho? Kab my tudy palcam nie łazili!» Vucha — heta orhan, jaki zdolny samaačyščacca, dla hihijeny dastatkova pamyć toje, što navidavoku, nie treba leźci dalej.
Kali ž u vas tam niešta śviarbić, heta moža kazać pra dermatyt słychavych prachodaŭ. U vucha lohka zanieści infiekcyju, tamu nie treba rasčesvać jaho: śvierb zdymajecca vielmi lohka, kali svoječasova naviedać doktara.
«NN: Ci zaŭsiody bol u horle ci ŭ vušach śviedčyć pra toje, što ŭ čałavieka prablemy mienavita z hetymi orhanami?
JAŽ: Bol u kalavušnoj vobłaści moža być nastupstvami nieŭrałhii trajčastaha nierva abo artrytu i artrozu skronieva-skivičnaha sustava. Bol u horle mohuć davać asteachandroz šyjnaha adździeła chrybta, hastraezafahiealny refluks ci prablemy sa ščytavicaj. Sučasny doktar nie moža myślić vuzka i raźviarnuć pacyjenta sa słovami: heta nie da mianie, idzi tudy, nie viedaju kudy. Kali heta nie pa našaj častcy, my ŭsio roŭna pavinny pieranakiroŭvać da tych śpiecyjalistaŭ, jakija dapamohuć. U hetym zaklučajecca dobraprystojnaść lekaraŭ.
UNP 191126676
TAA «Okamiedson»
