Minski inžynier i jaho žonka ahučvajuć filmy pa-biełarusku
Hod tamu adna maładaja minskaja siamja zachacieła pahladzieć filmy ź biełaruskaj ahučkaj, ale amal ničoha nie znajšła. Vyjście było tolki adno — pačać rabić jaje… samim. Tak źjaviłasia studyja «Gavarun_by». Za čas isnavańnia inicyjatyvy jaje stvaralniki — muž i žonka Adam Tryputnik i Taša Murzenštolc (tvorčyja psieŭdanimy) — ahučyli bolš jak 30 poŭnamietražnych i karotkamietražnych filmaŭ, mini-sieryjał i šerah rolikaŭ, paviedamlaje «Źviazda».
— U Rasii isnuje šmat studyj ahučvańnia, i ludzi admysłova vybirajuć tyja hałasy, jakija im bolš padabajucca. Va Ukrainie taksama bolšaść kasavych filmaŭ i sieryjałaŭ pierakładajecca. A ŭ nas, kali nie ličyć amatarskija supołki, — vakuum. Choć kožny hod z univiersitetaŭ vypuskajecca šmat akcioraŭ i hukarežysioraŭ, — zaŭvažaje Adam.
Čamu tak? Na dumku surazmoŭnika, sprava ŭ tym, što metavaja aŭdytoryja, hatovaja hladzieć filmy ź biełaruskaj ahučkaj, nievialikaja. «Ale zaraz trend na biełaruskaść. Taja ž vyšyvanka ciapier paŭsiul. I popyt na filmy na rodnaj movie raście».
Adam pracuje inžynieram, ale zaŭsiody byŭ tvorčym čałaviekam: pisaŭ vieršy, muzyku. Jaho žonka Taša pa adukacyi režysior i aktrysa. Ahučka kino dla ich — chobi. I dziejsny sposab padciahnuć biełaruskuju movu. Z abstalavańnia jany majuć tolki stareńki noŭtbuk i mikrafon, zamiest prafiesijnaj studyi — pakoj u zvyčajnaj kvatery.
— Kali pačynaješ, ničoha nie viedaješ. Ja nie razumieŭ navat, jak film razabrać na asobnyja darožki (hukavuju i videa), jak pravilna trymać mikrafon, jakimi prahramami dla zapisu karystacca, — pryznajecca surazmoŭnik. — Tamu proćmu času my z žonkaj zatracili na samaadukacyju: hladzieli videaŭroki, čytali artykuły. Pieršyja filmy, viadoma, pa jakaści nie paraŭnać z apošnimi. Imkniomsia ŭ našych umovach, «na kalency», dasiahnuć takoha ž uzroŭniu, jak u prafiesijnaj studyi. Technična my vycisnuli z našaha abstalavańnia ŭsio, što možna. Tamu ŭdaskanalvajem maŭleńnie, padaču emocyj.
Hałasy para zapisvaje paasobku i zvyčajna pahadžajucca z tym, jak kožny «padaje» svaich piersanažaŭ. «Hałoŭnaje, kab hladač vieryŭ, kab nie było pierabolšańniaŭ, — ličyć Adam. — Dla mianie składana ahučvać padletkaŭ i dziaciej: ciažka pieradać tonkija vysokija hałasy, kali tvoj ułasny davoli nizki».
Kamanda supracoŭničaje z roznymi pierakładčykami i dyzajnierami (apošnija robiać postary da filmaŭ). A davodzić da ładu dyjałohi piersanažaŭ ź niadaŭniaha času dapamahaje stylredaktar «Źviazdy» Leŭ Hłušycki. Pierakład, darečy, robicca z movy aryhinała i maje peŭnyja asablivaści. Mała dakładna pieradać sens: treba, kab fraza pa praciahłaści supadała z zychodnym varyjantam — tady na ekranie heta budzie ŭsprymacca arhanična.
— Biełarusy taki narod: sami na rodnaj movie razmaŭlajuć mała, ale vielmi lubiać krytykavać. Kali zrobiš pamyłku, u kamientaryjach abaviazkova potym pra heta napišuć, — uśmichajecca Adam.
Ahučvańnie adnaho filma zajmaje paŭtara-dva tydni. U skarboncy kamandy «Gavarun_by» jość takija viadomyja kinastužki, jak «Fantastyčnyja istoty i dzie ich adšukać», «Čas», «Apošni samuraj», «Interstełar», «Kapitan Fantastyk». Chutka źjavicca pierakład finskaha filma «Kaladnaja historyja». Para ahučvaje kino, jakoje im samim padabajecca, ale źbirajucca pravodzić i hałasavańni, kab hledačy mahli paŭdzielničać u vybary.
Biełaruskamoŭnyja varyjanty karcin vykładajucca ŭ sieciva ŭ svabodny dostup. Adzin film zvyčajna hladzić anłajn da 300 čałaviek i jašče kala sotni jaho pampuje. Studyja damaŭlajecca taksama na pakazy kino ŭ kaviarniach i kulturnych placoŭkach. Pakul heta tolki Minsk i abłasnyja harady, ale ŭ płanach — dajści i da rajcentraŭ.
— Jość mierkavańnie, što biełaruskaja mova niesučasnaja i nie pasuje fantastycy i filmam žachaŭ. Chočacca pakazać, što heta nie tak. Naša mova kłasna hučyć. U joj taksama jość maładziožny słenh, pastajanna adbyvajecca ŭtvareńnie novych słoŭ.
Adam pryznajecca: składana rabić usio na vałanciorskich pačatkach. Ale admovicca ad lubimaj spravy jany z žonkaj nie hatovy. Tamu spadziajucca z časam daraści da paŭnavartasnaj studyi — źniać pamiaškańnie z prafiesijnaj technikaj, pryciahnuć jašče paru akcioraŭ, kab rabić šmathałosy pierakład, znajści śpiecyjalista, jaki b zajmaŭsia prasoŭvańniem i pierahavorami z telekanałami i internet-partałami ab pakazie filmaŭ. I radavać biełarusaŭ suśvietnymi premjerami na rodnaj movie.
