Žyvy hołas u biazmoŭnaj pustečy. Śvieta Bień ahučyła AŬDYJAlist ad Izi Charyka
Liderka hurtu «Sieriebrianaja svad́ba» zapisała kaśmičnuju kampazycyju na słovy Izi Charyka. Hety tvor — apošni z prajektu TuzinFM «(Nie)rasstralanaja paezija».
Dla Śviatłany Bień tema masavaha źniščeńnia ŭ savieckaja časy ŭjaŭlajecca jak prorva: «U mianie adnačasova žyvie ŭ dušy dva pačućci — žadańnie adyści padalej ad kraju i nia viedać pra heta i žadańnie nachilicca dy pahladzieć, kab ubačyć dno. I toje, što ja viedaju pra tyja padziei, śviedčyć, što dna niama. Ja pažadała ŭziać udzieł u hetym prajekcie, tamu što prorva zaŭždy pobač i nichto nie abaronieny. Tamu što zabojstva ahromnistaj kolkaści ludziej padajecca mnie jašče bolš nievierahodnym i biessensoŭnym pačvarstvam, kali my pra heta nie kažam i kali nam nie balić duša». Dla prajektu «(Nie)rasstralanaja paezija» Śviatłana zrabiła pieśniaju vierš Izi Charyka «U šerym zmroku» u pierakładzie ź idyš na biełaruskuju Hanny Jankuty.
fota Valancina Viarkiejeva
«Hety vierš prylacieŭ, jak pryvitańnie zdalok, jak list, jaki zhubiŭsia na 90 hod i trapiŭ da inšaha čałavieka. Da inšaha, ale nie zusim vypadkovaha. Niešta adrazu spracavała, niejkija nitački naciahnulisia i anteny złavili ŭ etery znajomy hołas, ledźvie čutny siarod šuma suśvietnaha akijanu, — raspaviadaje pra stvareńnie pieśni Śvieta Bień. — Biaźmiežna sumnaja historyja ŭvajšła ŭ našaje žyćcio praz prajom dźviarej adnaho nievialikaha vierša. I stała isnavać pobač, napoŭniłasia novymi faktami i padrabiaznaściami». Śpiavačcy dapamahali ŭ stvareńni hetaha tvoru Arciom Zaleski (elektronika, bubny, źviadzieńnie), Pafnucij Kuziukan (vałtorna), Illa Dziahiel (hitara, bas). Majstarynh zrabiŭ saŭndpradusar prajektu Pavał Siniła. «Hety vierš — ekzystencyjny pa źmieście, jon apynuŭsia suhučnym z ramantykaj Verlena i Apalinera i tahaśvietnaj mistyčnaj adčužanaściu Joy Division i Swans», — zaznačaje Śvieta. Dla jaje hety trek ujaŭlajecca aŭdyjolistom ad miortvaha i pry hetym zusim žyvoha čałavieka, jaki nie źviazany ničym, navat svaim ciełam. Jahony žyvy hołas hučyć siarod ahłušalnaj biazmoŭnaj suśvietnaj pustečy
Śvieta Bień vyvučyła žyćcio i tvorčaść Izi Charyka padčas pracy nad trekam. Asabliva jaje ŭrazili ŭspaminy žonki paeta Dziny Charyk sa spasyłkaj na Stanisłava Šuškieviča-starejšaha, voś hetaje miesca pra toje, jak jamu byŭ vyniesieny śmiarotny vyrak.
«Sud ciahnuŭsia dziesiać chvilinaŭ. Stajać Charyk nia moh. Dva kanvairy padpirali jaho. Prysud standartny: «da vyklučnaj miery sacyjalnaj abarony — rasstrełu». Izi Charyk vysłuchaŭ jaho z uśmieškaju. A potym raptam staŭ razmaŭlać vielmi hučna i dakładna. Hetaja ž trojka asudziła Stanisłava Šuškieviča, jaki i pačuŭ jahonyja słovy: «Mianie pa korabie skrebli, pa susiekach skrebli, ja ad dziaduli syšoŭ, ad babuli syšoŭ, ja z Zembina syšoŭ, ad Jažova syšoŭ, ad ciabie, Visaryjon Iosifaŭ, pahatoŭ sydu. I raptam zaśpiavaŭ: «Za stałom nichto ŭ nas nia lišni, pa zasłuhach kožny ŭznaharodžany. Załatymi litarami my pišam Usienarodny stalinski zakon. «Ja druhoj takoj strany nie znaju…».
— Jamu zatknuli rot, stali dušyć, — kazaŭ stary paet Šuškievič, a mianie niby samoha dušyć. Nie, ja miarkuju, što Isaak Davidavič Charyk nie zvarjacieŭ. Tak jon śmiajaŭsia z «Vajennaj kalehii Viarchoŭnaha sudu SSSR».
Padrabiaźniej pra žyćcio i śmierć Izi Charyka raspavioŭ daśledčyk Volf Rubinčyk u lekcyi prajektu «(Nie)rasstralanaja paezija» u kniharni «Łohvinaŭ». Darečy, tam adbyłasia žyvaja premjera pieśni Śviety Bień, jakaja istotna adroźnivajecca ad studyjnaha zapisu. U jaje ŭklučany taksama inšy vierš Izi Charyka — «Viek nastanie taki» ŭ pierakładzie ź idyš Ryhora Biarozkina.
Adnosna budučyni kampazycyi na słovy Izi Charyka Śviatłana Bień adkazvaje: «Hetaja pieśnia budzie žyć».
Śvieta Bień — U šerym zmroku
muzyka Śviety Bień, słovy Izi Charyka, pierakład ź idyš Hanny Jankuty
U šerym zmroku dzień rastaŭ,
u šerym zmroku hasnuć vočy.
Majo junactva — zvon aktaŭ,
majo junactva čeźnie ŭ nočy,
by kołas, što ź ziamli paŭstaŭ,
kab u ziamli zasnuć adnojčy.
Moj kurs prakładzieny zdaŭna,
ja z karabla saču prastory:
niama ni bierahu, ni dna,
i ja vitańni šlu praz mory
ŭ daleč, dzie smuhi ściana,
na sum, pa čałavieku chvory.
(1926)
