Niaprostaja historyja vynachodnictva šarykavaj ručki
Šarykavaja ručka, abo asadka, nastolki mocna ŭkaraniłasia ŭ našym žyćci, što ciažka navat ujavić, što hetaja, zdavałasia b, prostaja pryłada nie praisnavała jašče i sta hadoŭ i maje zusim niaprostuju historyju.
Pryncyp dziejańnia asadki byŭ zapatentavany 30 kastryčnika 1888 hoda ŭ ZŠA Džonam Łaŭdam. Tady, niahledziačy na ŭsie namahańni, uvasobić u žyćcio novuju pryładu dla pisańnia nie atrymałasia, bo nie zmahli padabrać dobry skład čarniłaŭ: vychodzili abo zanadta hustyja, abo vielmi vadkija. Sučasnaja šarykavaja ručka była vynajdzienaja vienhierskim žurnalistam Łasła Bira ŭ 1931 hodzie. Pioravyja ručki mieli šmat niedachopaŭ, tamu Bira prykłaŭ šmat namahańniaŭ dla vynachodnictva recepta čarniłaŭ, jakija b pracavali. Svajoj idejaj Łasła zachapiŭ brata Hieorha, jaki byŭ chimikam. Jany razam zmahli raspracavać čarniły i ručku novaj kanstrukcyi. Braty pryjšli da idei, što, kali vostry končyk piara zamianić stryžniem, napoŭnienym čarniłami, z šarykam na kancy, to ŭsio pavinna atrymacca. Tak i zdaryłasia. U 1938 Łasła Bira zapatentavaŭ pieršuju pracujučuju šarykavuju asadku.
Łasła Bira
Chutka pačałasia vajna, i Bira, paśla padarožžaŭ pa roznych haradach i krainach, razam z bratam vyrašyŭ zastacca ŭ Arhiencinie. I ŭžo ŭ 1942-m pieršyja asadki źjaŭlajucca ŭ prodažy pad nazvaj Birome, jakaja atrymałasia pry abjadnańni proźviščaŭ Bira i Mejn (Chuan Mejn — inviestar prajekta). U Arhiencinie, dzie mnohija hady žyŭ žurnalist, šarykavyja ručki dahetul nazyvajuć u honar jaho «biromami».
Rekłamny postar
Pieršyja šarykavyja ručki rabilisia na zamovu Karaleŭskich vajenna-pavietranych sił Vialikabrytanii, bo zvyčajnyja pioravyja aŭtaručki praciakali ŭ samalotach ad źnižeńnia atmaśfiernaha cisku pry nabory vyšyni. U volnym ža prodažy prymityŭnyja, ale vielmi zručnyja, šarykavyja ručki kaštavali našmat daražej za samyja krutyja pioravyja.
Masavaja ich vytvorčaść pačałasia tady, kali licenzii na vypusk šarykavaj ručki stali nabyvać bujnyja amierykanskija kampanii. U 1945 hodzie pieršaja partyja ručak pad nazvaj Reynolds Rocket źjaviłasia ŭ prodažy pa canie 12,5 dalaraŭ. Dziakujučy rekłamie, dziesiać tysiač ručak byli raspradadzienyja za niekalki hadzin. Dla padtrymańnia paradku ŭ čarzie navat daviałosia zadziejničać 50 palicejskich.
Miłtan Rejnald (sprava)
Ale hety ažyjataž narabiŭ šmat šumu i prablem Miłtanu Rejnaldsu. Sprava ŭ tym, što Rejnalds pačaŭ vytvorčaść asadak bieź licenzii Bira. Kampanija Eversharp, jakaja aficyjna nabyła licenziju ŭ Bira, padała ŭ sud na Rejnaldsa, ale spravu prajhrała. Miłtan Rejnalds na sudzie spasłaŭsia na toj samy patent Džona Łaŭda ad 1888 hoda, u jakim apisvałasia pryłada dla naniasieńnia numaroŭ i paznak na pavierchni mieškaviny i došak, i zajaviŭ, što jaho ručka — usiaho tolki pamienšanaja kopija pryłady Łaŭda, a pra asadku Bira jon navat i nie čuŭ.
Takoje stanovišča spraŭ akazałasia vielmi vyhadnym dla zvyčajnych pakupnikoŭ. Dziakujučy pastajannaj kankurencyi Reynolds International Pen Company i Eversharp, za dva hady šarykavyja ručki patańnieli ŭ 50 razoŭ i stali samym zvyčajnym pradmietam u našym žyćci, amal całkam vycieśniŭšy z vykarystańnia pioravyja ručki.
A ŭ 1966 hodzie amierykaniec Poł Fišar atrymaŭ patent na «antyhravitacyjnuju asadku»: kab zabiaśpiečyć padaču pasty da šaryka ŭ kosmasie, jon zrabiŭ kartrydž z hazavym padporam i admysłovym poršniem. Takaja ručka pisała ŭ lubym stanoviščy i pry luboj tempieratury.
Rekłama kampanii Fisher Spacepen Co. «Niasiem cyvilizacyju ŭ kosmas z 1968 hoda»
