Vital Cyhankoŭ: Ci mahčyma stać nacyjaj i nikoha nie pakryŭdzić
Mianie ŭsia heta historyja vakoł vykazvańnia Andreja Pačobuta ŭražvaje prademanstravanym peŭnaj častki publiki iracyjanalnym stracham pierad «biełaruskim nacyjanalizmam».
Tut ničoha novaha. Ja heta naziraju 25 hadoŭ, i 25 hadoŭ nie stamlajusia ździŭlacca, jak sami biełarusy bajacca padasca kamuści i sabie samim zanadta «nacyjanalistyčnymi». Heta prosta niejki nacyjanalny lozunh — «A što pra nas padumajuć i skažuć susiedzi?» Jaho treba ŭ himn druhim radkom unosić (bo pieršy radok, pra «mirnyja ludzi» maksymalna słušny, całkam adpaviadaje rečaisnaści).
Jak tolki tyja try z pałovaj čałavieki, jakim jašče nieabyjakavy status biełaruskaj movy, pačynajuć zakonnym čynam adstojvać jaje pravy — adrazu 3 tysiačy čałaviek zalamantujuć, što hetym (vykanańniem zakanadaŭstva i adstojvańniem prava biełaruskaj movy na isnavańnie) jany kahości kryŭdziać. Jak tolki na butelcy piva źjavicca histaryčnaja mapa BNR, adrazu ž uźnikajuć hałasy, što heta ledź nie pahroza pierahledzieć miežy. —Dyk heta ž u padručnikach historyi jość. — U padručnikach možna, a na pivie nielha.
Samaje prykolnaje, mnohija biełarusy «bajacca» taho, što va ŭsich susiednich nacyjach jość narmalnym i nie padlahaje sumnievu — mova, nacyjanalnaja historyja, nacyjanalnyja kaštoŭnaści. Pry tym časta jany zachaplajucca tym, jak usio «tam», u susiedziaŭ naładžana ŭ hetym sensie, a potym viartajucca ŭ Biełaruś i kažuć — «nie, u nas tak nielha, u nas treba aściarožna, kab nikoha nie pakryŭdzić».
To bok — im možna, a nam nielha. A raptam kaho pakryŭdzim samim faktam svajho isnavańnia? I jany heta nazyvajuć vietlivaściu i talerantnaściu. Kali, naprykład, piać čałaviek razmaŭlajuć pamiž saboj pa-biełarusku, a potym padychodzić šosty (biełarus), havoryć pa-rusku — to ŭsie hetyja piać pierachodziać na ruskuju movu. (A potym jon jašče skaža — «a čaho vy pierajšli, ja ž usio razumieju pa-biełarusku»). Dyk heta nijakaha nie talerantnaść, heta kompleks niepaŭnavartasnaści.
Pałochać pahrozaj biełaruskaha nacyjanalizmu — pryblizna toje samaje, što čytać viaźniu kanclahieru lekcyju ab škodzie pierajadańnia.
