«Ja mahu heta kupić. Ale navošta?» Minskaja siamja sartuje śmiećcie i ničoha nie vykidvaje na zvałku
Niedajedzieny johurt čałaviek vylje ŭ kampostavuju jamu, pamyje i pakładzie čysty płastyk u asobny kantejnier — na žal, pakul heta nie pra nas ci amal nie pra nas. Siamja Niekraš ź Minska pasprabavała žyć «jak u Jeŭropie», sartujučy adchody i imknučysia, kab usie jany patrapili na pierapracoŭku. Vyjšła daloka nie ŭsio, ale znajšłosia šmat cikavych rašeńniaŭ.
«Ci zmoža siamja addać śmiećcie na pierapracoŭku?»
— Pakataŭšysia pa Jeŭropie, ja byŭ uražany tym, jak ludzi bierahuć miesca, u jakim žyvuć, — kaža Źmicier Niekraš, 40-hadovy baradaty mužčyna, jaki niekali pracavaŭ u budaŭnictvie. — Butelki, płastykavyja pakiety ludzi albo kładuć u kantejniery, albo niasuć zdavać. Paŭstała pytańnie: ci zmoža naša siamja addać svajo śmiećcie na pierapracoŭku?
Siamiejstva zadałosia metaj nie tolki sartavać śmiećcie, ale i zrabić usio, kab druhasnaja syravina patrapiła na pierapracoŭku, a nie na śmiećcievy palihon.
— Nie adzin raz naziraŭ z akna, jak pryjazdžaje śmiećciavoz, zvalvaje z usich kantejnieraŭ śmiećcie razam i advozić na zvałku. I tyja kantejniery, dzie druhasnaja syravina, i tyja, dzie ahulnaje śmiećcie, — raspaviadaje jon.
Adkul skiepsis?
Darečy, aściarohi siamiejstva Niekraš nie biespadstaŭnyja. Sistema paasobnaha zboru ŭ Biełarusi jašče nie naładžana.
Administracyja palihonaŭ «Ekares» zapeŭnivała, što druhasnaja syravina z kantejnieraŭ dla raździelnaha zboru idzie na sartavańnie. Ale, naprykład, za 3 miesiacy ŭ 2016 hodzie było 32 vypadki, kali śmiećciavoz vyvoziŭ ich na zvałku. Pravierku pravodziŭ Minski haradski kamitet pryrodnych resursaŭ i achovy navakolnaha asiarodździa.
A sa śmietnika druhasnym materyjalnym resursam składana trapić u abarot, bo tam ich nie mohuć padzialić pamiž saboj pierapracoŭščyk i miascovyja ŭłady. U 2016 hodzie praciahłuju pierapisku viali pierapracoŭščyk «RePłas-M» z Mahilova i vykankam u Oršy, kab zajmieć PET-butelki z palihona.
Zapał miascovych uładaŭ prymušaje zadumacca: napeŭna, u butelkach na śmietniku dla ich jość niešta pryciahalnaje.
Płastyk i aluminij
Ale vierniemsia da historyi.
— Samaje sumnaje — z płastykam, — adznačaje Źmicier.
Sproby zdać ich pablizu ad doma nie skončylisia pośpiecham: u dvuch punktach pryjomu, dzie pabyvaŭ apaviadalnik, adkazali: «Prymajem, ale potym». Kali ž nastupić «potym», daviedacca nie atrymałasia.
Tamu šlacham ekśpierymientaŭ vyśvietlili: PET-butelki možna ŭžyvać jak termaŭsadku, možna — razrezać na viaroŭki (stužki) i vykarystoŭvać u sadzie abo na hradkach. Niepryjomny płastyk u siamji traplaje ŭ ahulny śmietnik.
Cełafanavyja pakiety ŭ siamji vykarystoŭvajuć šmatkroć. U vialikich pakietach baćki na dačy robiać kampost: nakładvajuć źmieściva, dalivajuć vady, zaviazvajuć i staviać u soniečnym miescy.
Aluminij i mietaličnyja kryški zdać praściej, i jany adpravilisia ŭ punkt pryjomu. Papiera — na padpałku piečki na dačy, pakolki jaje niašmat.
Adzieńnie
Niepatrebnaje adzieńnie para addaje, jak praviła, znajomym.
— Kali nikomu ź ich nie treba, vystaŭlajem na dva tydni na barachołku za simvaličnyja rubiel-dva. Adna reč — 1 rubiel, 2 rečy — 2 rubli, 3 rečy — 3 rubli… 80% zabirajuć, — kaža surazmoŭca. — A što ž nie syšło za 2—3 tydni i na što nadakučyła spatykacca — daju na 3 dni ŭ supołki kštałtu «Otdam darom». Nie zabrali — akuratna kładu ŭ pakiet i staŭlu kala kantejnieraŭ. Dalejšy los nie adsočvaju.
Bytavaja technika: «Televizary my ŭtylizavali»
Samaje kompleksnaje pytańnie — pra techniku.
— Bytavuju techniku my nie mianiali ŭžo šmat hadoŭ. Mikrachvaloŭki ja ramantuju. Televizar my ŭtylizavali: kinieskop nie prymajuć, jaho pakinuli kala punkta pryjomu. Novy nie kuplali, my nie hladzim jaho hadoŭ 10.
Elektronika pajšła na radyjodetali — ja pajaju. Lišniaje vykinuli. Kampjutary my trochi nienavidzim, u hulni nie hulajem i tamu nie mianiajem ich. Kuchonnamu kambajnu hadoŭ 10, chlebapiečcy — 5. Ich kuplali firmovymi, i jany słužać doŭha.
— Staryja i rabočyja ci ŭmoŭna rabočyja telefony (batarejka trymaje paŭdnia, naprykład) chutka zabirajuć u «Adnakłaśnikach». U «Fejsbuku» dobra addavać bolš darahija rečy, nakštałt mebli.
Časta davodzicca padładžvacca pad ludziej: jany hatovyja vyvieźci šafu, ale ŭ niazručny dla ciabie čas, abo prosiać dapamahčy spuścić, a ja pa zdaroŭi nie mahu, na žal.
Srodki pieramiaščeńnia: rovar, mašyna
Paru razoŭ davodziłasia raźbiracca z rovarami: łamałasia rama. Jaje padvarvaŭ, i rovary addavali ludziam, jakija nie mohuć sabie ich dazvolić.
— Novuju mašynu my pradali, i nastupnaja mašyna, kali jana budzie, — tolki elektramabil, pryncypova, — zapeŭnivaje Źmicier. — U mianie byli jašče «Vołha» i Volkswagen Passat, staryja i hniłyja. Sprabavać pakleić hazietami i ŭciuchać — heta nie pa sumleńni, ramantavać nie maje sensu, a jak jość jany nikomu nie patrebnyja. Było pryniata rašeńnie razrezać, narmalnyja zapčastki pradać, a astatniaje ŭtylizavać.
Škło raniej prymali ŭ pakryšanym vyhladzie, ale ŭžo nie biaruć (śćviardžajuć, što tam u składzie śviniec). Jašče jaho možna pradać praz abjavu cełym, ale za takuju simvaličnuju sumu, što možna addać darma.
Znajšoŭ ludziej, hatovych pryjechać pa žaleza, adny pa 8 kapiejek, druhija — pa 9 za kiłahram.
Aŭtamabilnuju pravodku prosta addaju znajomamu, jaki zajmajecca miedździu. Usio roŭna heta nie ŭpłyvaje na biudžet. Pry dosyć vysokim košcie miedzi jaje krychu, i suma budzie mikraskapičnaja.
Moj tata znajšoŭ sposab utylizavać na dačy pakryški. Jon robić vysokija hrady. Čatyry koły treba pastavić adno na adno, u try zasypać ziamli, u čaćviortaje — pierahnoj. Atrymlivajucca słupki, jakija vyhravajucca raniej za astatniuju hlebu. U ich vydatna rastuć pamidory, kłubnicy.
Samamu pieršamu słupku na dačy hadoŭ 30. I ich za hety čas nazapasiłasia nie tak šmat.
Darečy, ź mietaličnych vyrabaŭ moža vyklikać pytańni staraja čyhunnaja vanna. Dźmitryj raić nie śpiašacca ź joj u punkt pryjomu DMR. Takuju reč možna pradać ludziam, jakija jaje potym adrestaŭrujuć.
«Nam pieraškadžajuć sindrom žabraka i adsutnaść kultury»
Słoiki Dźmitryj i Alena addajuć znajomaj, jakaja horača zachaplajecca zakatkami (ich ža možna prapanavać, naprykład, pradaŭcam miodu na rynku).
I ŭ zaviaršeńnie našaha hajda — ekskurs u punkt pryjomu škłatary i čornaha mietału. Słoiki, nie prydatnyja dla zakatak, u siamji źbirali paŭhoda i adpravili ŭ punkt pryjomu ŭ samym kancy maja. Vynik — na bałkonie stała valniej, a koška atrymała pačak kansiervaŭ za vyručanyja hrošy.
— Źbirajučysia zdavać, ja prajšoŭsia i hlanuŭ u akruzie, jakija punkty jość, — raspaviadaje Źmicier. — Publika ŭ asnoŭnym vyklikaje škadavańnie… A ź inšaha boku, jany sanitary horada. Toje, što dla šarahovaha hramadzianina śmiećcie, dla ich — zarobak.
Taryfy na łom čornych i kalarovych mietałaŭ. Naprykład, za kiłahram čystaha aluminija dajuć 1,62 rubla
U nas łom źbirajuć bamžy. U Jeŭropie dzieci paśla škoły, z zaplečnikami, iduć i zarablajuć sabie na maroziva. Nie hrebujuć zazirnuć u śmietnicu i fotkajucca z butelkami na ajfon.
Mianie ŭraziła.
A nam pieraškadžaje sindrom harotnaha biedniaka. Heta pra ludziej, jakija vyrvalisia z halečy abo dumajuć, što vyrvalisia, starajucca žyć pa-bahatamu.
Dla mnohich znajomych dziŭna, što z našymi dachodami my kuplajem rečy ŭ stokach, što my niešta ramantujem. Tak, ja mahu sabie dazvolić heta kupić. Ale navošta, kali ja mahu niešta vykarystoŭvać?
Novaje adzieńnie abo novy kampjutar u kredyt nie robiać ciabie bahatym. Jany robiać rabom sistemy. I pakul budzie tak, da taho času budzie takoje staŭleńnie: lepš vykinuć, čym sprabavać utylizavać. Nam nie chapaje kultury staŭleńnia da adchodaŭ.
