Ihar Słučak pasvaryŭsia z pałovaj internetu praz chvoraha padletka, jaki nazvaŭ biełaruskuju movu «miortvaj»
Na rachunku hamielčuka Ihara Słučaka — stvareńnie niekalkich hučnych moŭnych precedentaŭ u Biełarusi. Ihar užo niekalki razoŭ damahaŭsia taho, kab za abrazu rodnaj movy pryciahvali da administracyjnaj adkaznaści.
Ihar Słučak. Fota movananova.by
Dniami ŭ internecie vybuchnuŭ čarhovy skandał, źviazany z abrazaj biełaruskaj movy. I choć jašče nichto nie pakarany, fejsbuk-karystalniki aktyŭna vynosiać prysudy ŭsim, chto tak ci inakš apynuŭsia ŭciahnuty ŭ kanflikt.
Što adbyłosia
Na pačatku maja Ihar Słučak napisaŭ skarhu ŭ Salihorski rajvykankam, dzie źviartaŭ uvahu na toje, što 16-hadovy maładzion u abmierkavańni va «Ukantakcie» nazyvaje biełaruskuju movu «miortvaj».
Kali z rajvykankama pryjšoŭ adkaz, što padstaŭ dla pryciahnieńnia da adkaznaści niama, Ihar napisaŭ skarhu ŭ prakuraturu.
Praź niekatory čas šukalniku praŭdy pryjšoŭ list ad maci padletka z prośbaj zabrać zajavu. Hamialčuk apublikavaŭ zvarot na svajoj staroncy ŭ fejsbuku z prypiskaj: «Cikavy list atrymaŭ. Jak vy staviciesia da arhumientaŭ, jakija ŭ im vykładzienyja?»
List
«Ihar Uładzimiravič. Źviartajecca da Vas I.M., maci I., 2000 hoda naradžeńnia, u dačynieńni da jakoha vy nakiravali zapyt ab pryciahnieńni jaho da administracyjnaj adkaznaści za niekatoryja vykazvańni 12.04.2017 hoda na forumie «Maja kraina Biełaruś». Na forumie išło abmierkavańnie videarolika.
Fraza majho syna, što biełaruskaja mova «miortvaja», vyrvana z kantekstu dyskusii i skažona patłumačana niekatorymi ŭdzielnikami. Moj syn, kali vykazvaŭ dadzienuju frazu, spasyłaŭsia na vystup vice-čempijona śvietu 2016 hoda pa viełahonkach Vasila Kiryjenku (apublikavana ŭ haziecie «Priessboł» 27.04.2016 hoda i inšych internet-krynicach).
Tak, udzielnikami forumu I. było prapanavana vydalić kamientar, ale jon hetaha nie zrabiŭ adrazu. Litaralna praz 15 chvilin paśla napisańnia kamientara skrynšot byŭ zafiksavany i adpraŭleny Vam (u 19.22 napisany kamientar, a ŭ 19.35 zrobleny skrynšot). Adnak, paśla dalejšaha abdumvańnia svaich dziejańniaŭ na praciahu nastupnych sutak, kamientar byŭ vydaleny samim I..
Uličvajučy ŭzrost padletka (16 hadoŭ), junacki maksimalizm, niespraktykavanaść u pravavych aśpiektach zakanadaŭstva ab movach, a taksama niespraktykavanamu ŭ viadzieńni debataŭ, prašu Vas nie patrabavać pakarać čałavieka za paŭtor raniej vykazanaha mierkavańnia ŭ internet-krynicach, jaho naiŭnaha adstojvańnia ŭ sacyjalnych sietkach i ŭ kančatkovym vyniku vydaleńnia vykazvańnia nie adrazu, a paśla peŭnaha abdumvańnia.
Ale ž jon usio vydaliŭ, pryčym sam, nie raiŭsia z baćkami, što dazvalaje vykazać zdahadku ab źmianieńni jaho pieršapačatkovaha mierkavańnia.
Moj syn u poŭnaj miery ŭśviadomiŭ zroblenaje i prosić u Vas i Vašych adnadumcaŭ prabačeńnia za niedarečnaje cytavańnie vykazvańniaŭ, jakija raniej byli ŭ ŚMI i internet-krynicach. Pry nieabchodnaści jon hatovy na veb-resursie «Maja kraina Biełaruś» publična paprasić prabačeńnia, tym bolš, što jon vyjšaŭ u internet pad svaim ułasnym, a nie fejkavym, imiem.
Pry pryniaćci rašeńnia prašu ŭličyć i toj fakt, što ja, jak maci, chaču mirnaha ŭrehulavańnia kanfliktu praź niadaŭniaje prachodžańnie maim dziciom chimijapramianiovaha kursu terapii pry lačeńni złajakasnaha ankałahičnaha zachvorvańnia. Usie administracyjnyja pracesy buduć źjaŭlacca stresavym faktaram, što moža vyklikać novy vitok abvastreńnia chvaroby.
Z nadziejaj na ŭrehulavańnie kanfliktu, I.M.»
Što pačałosia paśla publikacyi lista
Jak heta časta byvaje, internet-supolnaść padzialiłasia na dva łahiery. Adny padtrymlivajuć Ihara i jaho žadańnie abaranić movu ad napadkaŭ tych, chto jaje abražaje. Inšyja abvinavačvajuć hamielčuka ŭ biessardečnaści i biesčałaviečnaści. Na hety raz łahier tych, chto asudžaje dziejańni Ihara, akazaŭsia našmat bolš šmatludnym.
Voś tolki niekatoryja kamientary:
«Voś zhodzien ja jakraz z vašymi krytykami. Nu surjozna, durnotaj zajmajeciesia! Prosta ŭjaŭlaju, jak my pakarajem usich, chto kaža, što biełaruskaja mova — miortvaja, i jany sami zapišucca na kursy da Łabadzienki, pačnuć čytać «Našu Nivu» i cytavać Bahdanoviča.
Dy nie. Znojducca takija ž ahałciełyja i siarod apanientaŭ, i sudzić nas z vami pačnuć za kožnaje nieaściarožnaje vykazvańnie, hruntujučysia na tych ža zakonach. Biełaruskaja mova nie miortvaja? Dyk prajdziciesia pa Homieli ci navat pa Minsku i pierakanajciesia ŭ advarotnym. Ja tolki, u adroźnieńnie ad pakaranych za abrazu movy, jašče vieru, što jaje možna ažyvić, bo i nie takija ŭ historyi čałaviectva ažyŭlali», — prakamientavaŭ hety post u fejsbuku fizik-astranom Viktar Małyščyc.
«Jakija niekatoryja «razumnyja» i «vysakarodnyja» ŭ fejsbuku, hatovyja iści ŭ kryžovy pachod na chvoraha padletka i razdavić jaho ŭ imia vysokaj idei. Ale ŭ žyćci takija «voiny śviatła» čamuści jak praviła sami šeryja i bajaźlivyja, bo nie pačynajuć ź siabie. Ja bajusia ludziej, dla jakich jość tolki svaje i vorahi — jak na vajnie. Dumać nie treba, treba tolki mačyć voraha, pažadana pakazalna. Adkazvaj za bazar, navat kali za ciabie paprasiła prabačeńnia tvaja maci. Heta brydota, Ihar Słučak, brydota…», — napisaŭ vybitny akcior Raman Padalaka.
«Dy tema sama pa sabie hraša łamanaha nie kaštuje. I reč tut navat nie va ŭzroście i nie ŭ chvarobie. Čałaviek maje prava ličyć, što mova miortvaja.
Pamyłkovaje mierkavańnie. Usiaho tolki. Danos z hetaj nahody, hetaksama jak i publikavańnie pryvatnaha lista, jość dziejańniem duža niepryhožym. Heta vielmi miakka kažučy», — dałučyŭsia Vadzim Kaznačejeŭ.
«Paradoks u tym, Ihar, što, zmahajučysia ź biełarusafobijaj, vašy dziejańni zdolnyja vyklikać značna bolšuju biełarusafobiju, jakaja budzie ŭžo nie prosta junackim maksimalizmam, a idejnaj pazicyjaj. I jašče — nie łamajcie nieabačlivamu junaku dalejšaje žyćcio. Jon vykazvańniem svajho rezkaha mierkavańnia hetaha nie zasłužyŭ. I nie pieratvarajcie prabiełaruskich ludziej u tyranaŭ u vačach hramadstva», — napisaŭ Antoś Śpiesivych.
«Padletak navat zdarovy jašče znachodzicca ŭ pošukach svajho kirunku pa žyćci. Jon vahajecca, sumniajecca, jaho patrebna zaachvočvać. A nie karać. I tym bolš, kali ŭ jaho ankałohija i žyćcio vymiarajecca chvilinami, bolem i adčajem. Spadar Słučak vielmi nie padumaŭ, kali vykłaŭ u sieciva kryk mamy.
Spadar Słučak ździekujecca ź ich. Jon abraŭ nie tuju achviaru, bo jaho dziejańni, pačynajučy ad uvohule ciažby z padletkam, praciahvajučy publikacyjaj hetaha lista i ŭsie dalejšyja dziejańni suprać hetaj siamji — niedapuščalnaja brydota. I nie padletak pavinien prabačacca, a spadar Słučak. Nie mama pavinna prynižacca, a spadar Słučak musić publična pasypać hałavu popiełam. I, tak, heta akurat toj vypadak, kali mama maje poŭnaje prava parvać luboha, chto kryŭdzić jaje dzicia. U mianie niama mahčymaści, ale kali b chtości z hramadskaści arhanizavaŭ niejkuju vałanciorskuju padtrymku siamji — było b fajna…», — vykazała svajo mierkavańnie byłaja palitźniavolenaja, rabočaja ź Niaśviža Nastaśsia Azarka.
«Ja niby ŭ Saviecki Sajuz viarnuŭsia — «inśpiekcija, obŝiestviennoje poricanije, kollektivnoje rassmotrienije». Nie biaru da ŭvahi, što razmova pra padletka, maci i rak. I biez hetaha vyhladaje dzika», — vykazaŭsia piśmieńnik Andruś Horvat i z hetaj nahody napisaŭ na svajoj staroncy asobny post.
«Viedajecie, a ja ŭsio-taki za svabodu. Za svabodu malavać Ščotkinu i fotkacca ŭ trusach na płoščy Pieramohi. I da — ja za svabodu nazyvać biełaruskuju movu miortvaj. Svaboda nie moža być tolki dla mianie. Svaboda moža być tolki dla ŭsich.
Kali šasnaccacihadovy chłopiec skaža:
— Biełaruskaja mova miortvaja.
Ja adkažu jamu:
— Ty što — durnieńki?
Ja za svabodu być durnieńkim i ličyć durnieńkim inšaha.
Ja za svabodu šukać pakiemonaŭ u carkvie i siadzieć na hazonie.
A kali heta kamuści nie padabajecca, jon moža skazać mnie pra heta i nazvać durnieńkim.
A ŭsie hetyja štrafy, aryšty, danosy — heta strašna. Heta koła, jakoje raskručvajecca, raskručvajecca, raskručvajecca i ŭžo nie spyniajecca».
Ihar Słučak: «Heta byŭ sihnał dla inšych niepaŭnaletnich, što abraza biełaruskaj movy — nie toje, na čym možna zarablać łajki»
Dla Ihara ŭsie hetyja napadki vielmi kryŭdnyja, pakolki jon nie kryvi choča, a kab usie, narešcie, uśviadomili, što nielha tak prosta ŭziać i abrazić movu.
«U mianie niama mety pryciahvać da adkaznaści kožnaha čałavieka. Ja chaču, kab na prykładach, jakija atrymlivajuć najbolš šyroki rozhałas, inšyja vučylisia, što nielha źniavažliva vykazvacca pra dziaržaŭnyja movy: biełaruskuju, ruskuju ci inšyja. Usio ž taki mova — adzin z čyńnikaŭ, ź jakich składajecca dziaržaŭnaść. Heta vielmi kaštoŭnaja reč, jaje treba abaraniać», — kaža Ihar.
Małady čałaviek adznačaje, što jon nie vyšukvaje ludziej, jakija kažuć ci pišuć pra movu štości źniavažlivaje. Prosta paśla taho, jak jon damohsia, što ŭ Biełarusi ŭpieršyniu za 17 hadoŭ pryciahnuli za heta da adkaznaści, jamu ŭ pryvatnyja paviedamleńni ciapier uvieś čas dasyłajuć spasyłki na roznyja padobnyja vykazvańni. Ihar byŭ by rady, kab ludzi sami źviartalisia ŭ rajvykankamy, prakuratury i stvarali precedenty. Ale bolšaść dumaje prykładna tak: navošta heta rabić, kali jość Ihar?
Tak adbyłosia i ŭ situacyi z hetym padletkam, jaki dakazvaŭ, što biełaruskaja mova «miortvaja». Ihar padumaŭ, što budzie pravilna ŭkazać na pamyłkovaść takoha mierkavańnia i inšym maładzionam.
«Heta byŭ sihnał dla inšych niepaŭnaletnich, što abraza biełaruskaj movy — nie toje, na čym možna zarablać łajki. Chłopcu ŭžo amal 17 hod, nie treba rabić ź jaho durnia i maleńkaha — heta ŭžo sfarmavanaja asoba, — tłumačyć hamialčuk.
— Hety list, dasłany z paŭfejkavaha akaŭnta bieź infarmacyi i fota, spačatku trapiŭ u papku «Spam». Ja jaho vykłaŭ, choć i nie byŭ da kanca ŭpeŭnieny ŭ jaho praŭdzivaści. Sprava nie ŭ tym, što mnie chaciełasia zhańbić ludziej, nie. Mnie było cikava pačuć roznyja mierkavańni pra arhumienty, pryviedzienyja u liście».
Samoha Ihara začapiła toje, što ŭsio pačałosia z vykazvańniaŭ Kiryjenki, rastyražavanych u ŚMI.
«Našy viadomyja ludzi pavinny nadavać bolš uvahi svaim słovam. A žurnalistam, mahčyma, treba tłumačyć źniavažlivyja repliki. Bo tut my bačym, što małady čałaviek pračytaŭ vykazvańnie davoli viadomaha spartoŭca, jaki navat ściah Biełarusi na Alimpijadzie nios, i pačaŭ taksama tak kazać», — miarkuje Ihar.
Vasil Kiryjenka niasie biełaruski ściah na Alimpijadzie ŭ Rya.
Apošnija niekalki skazaŭ ź lista, dzie havorycca pra chvarobu chłopca, Ihar nie prybiraŭ pryncypova. Na jaho dumku, biełarusam varta pierastać usio i ŭsich apraŭdvać.
«Tak spravy nie robiacca. Ja viedaju šmat cudoŭnych biełaruskamoŭnych ludziej, u jakich vialikija prablemy, ale nichto na hetym nie śpiekuluje.
Ja liču śpiekulacyjaj kazać, što «ŭ majho dziciaci była chvaroba, tamu nie treba jaho čapać». Atrymlivajecca, my ŭsio tak budziem pakryvać? — razvažaje Ihar. — I toje, što napisała maci… Ja prosta nie viedaŭ, jak na heta reahavać. Jak tak? Narmalny chłopiec, čamu samomu nie napisać sa svajho akaŭnta? Nie skazać: «Ja pamyliŭsia, vybačaj, užo ŭsio pavydalaŭ». I na hetym razyścisia. Takija vypadki byli, prablema zakryvałasia, i ja navat pra heta nidzie nie raspaviadaŭ. Hety list — heta niejkaja biełaruskaja žeść. Tut idzie śpiekulacyja na ŭsim».
Ihar nie pahadžajecca z tym, što zabaraniać nazyvać biełaruskuju movu «miortvaj» — heta abmiažoŭvać svabodu słova.
«Ludzi błytajuć abrazu i źnievažańnie nacyjanalnaha sa svabodaj słovu. Admaŭleńnie isnavańnia biełaruskaj movy — heta toje samaje, što admaŭleńnie Chałakostu ci rasizm. Heta psieŭdamaralizm, ad jakoha mnie, kaniečnie, prykra», — kaža Ihar.
U jaho niama žadańnia pryciahvać padletka da adkaznaści. Adnak rašeńnie rajvykankama jaho nie zadavalniaje.
«Mnie b chaciełasia, kab hetuju spravu zakryli nie praz toje, što padstaŭ dla pryciahnieńnia da adkaznaści niama, a praz toje, što vyjšli terminy. Tady budzie jašče adzin precedent, i mnohija pačujuć, što nielha biełaruskuju movu nazyvać «miortvaj». Pa-druhoje, chłopiec nie budzie pryciahnuty da adkaznaści, jak taho žadaje šyrokaja hramadskaść».
