«Šymon Pieres abchapiŭ Hannu Sulejmanaŭnu za ruki, a paśla pacałavaŭ» — uspamin pra sustreču ź biełaruskimi Praviednikami
Sychod čałavieka ŭ viečnaść hurtuje vakoł jaho asoby ludziej. Siońnia hramadskaść śvietu raźvitvajecca z Šymonam Pieresam. U Biełarusi palityčnaha dziejača z dalokaj pa adlehłaści ad nas dziaržavy Izrail usprymajuć jak blizkaha. Pierš za ŭsio tamu, što naradziŭsia jon u miastečku Višnieva, jakoje znachodzicca na terytoryi Biełarusi. Praŭda, kali ŭ im pražyvała siamja Pierskich, hetaja terytoryja była ŭ składzie Polščy, adkul baćka zmoh vyjechać u 1931 h., a praz try hady da jaho dałučyłasia siamja. Zajmajučy dziaržaŭnyja pasady, Šymon Pieres naviedvaŭ novuju niezaležnuju biełaruskuju dziaržavu ŭ 1994 i u 1998 hadach. Apošnim razam pakłaniŭsia brackaj mahile jaŭrejaŭ, jakija ŭ 1942 h. zahinuli ad ruk hitleraŭcaŭ.
U 2010 h. Šymonu Pieresu daviałosia ŭ Jerusalimie prymać delehacyju Praviednikaŭ narodaŭ śvietu ź Biełarusi. Možna zrazumieć, što rabiŭ jon heta jak prezident i jak čałaviek — usie svajaki ź Višnieva, siarod jakich i jaho lubimy dzied rabin Ćvi Mielcar, stali achviarami. U Izrail, kožny ŭ supravadžeńni adnoha ź blizkich, pryjechali pavažnaha ŭzrostu ludzi, jakija dapamahli jaŭrejam vyratavacca.
U skład delehacyi ŭvachodziła Hanna (Ajša) Sulejmanaŭna Kanapackaja. Jana była adzinaj u składzie delehacyi, chto pryjechaŭ druhi raz. Tak stałasia, što joj, adnoj ź niamnohich u śviecie, u Jerusalimie ŭ 2002 h. uručali pakiet dakumientaŭ, jakija śviedčyli, što jaje maci (užo paśmiarotna) i jana źjaŭlajucca Praviednicami.
Kali pačałasia vajna, Hańnie było 15 hadoŭ, a jaje maci Facimie — 40. Hetyja dźvie žančyny zastavalisia ŭdvaich paśla taho, kali vosieńniu 1941 h. pamierła babula Hanny. Baćki razam z bratam maci nie stała jašče raniej — u 1935 h. jany prapali biasśledna. Zvarot da ŭładaŭ ab rosšuku nie daŭ vynikaŭ. Apošnim razam u 1940 h. Facima Mustafaŭna atrymała adkaz, što na terytoryi BSSR nie znojdzieny, buduć šukać pa SSSR. Na samaj spravie, u 1937-m Sulejman Kanapacki i Chasień Muchla byli rasstralanyja siarod inšych u Kurapatach — dakładnyja źviestki ab hetym znojdzienyja Ibrahimam Kanapackim u archivie KDB.
I voś dźvie biezabaronnyja pierad tvaram vajny žančyny ŭ svaim domie ŭ rajonie Kalvaryi ratavali ad śmierci jaŭrejskuju siamju Davidsonaŭ ź piaci čałaviek. Israel i Fruma Davidsony ź dziećmi Rachil, Miraj i samym małym Vovam padčas pahromaŭ prybiahali z hieta i chavalisia na niekalki dzion. U červieni 1942 h. Israel Davidson pasialiŭsia ŭ Kanapackich nadoŭha. U chlavie jon vykapaŭ naru-schoŭ, zamaskiravaŭ jaje kučaj droŭ i pražyŭ tam ceły hod. Nie treba mieć vialikaha ŭjaŭleńnia, kab zrazumieć, što čakała ŭsich razam z haspadyniami ŭ horšym vypadku. Pa niekalki razoŭ pramaŭlała Hanna al-Fatychu — hetaj malitvie navučyła jaje babula. U červieni 1943 h. siamja Davidsonaŭ padałasia ŭ partyzany, usie jany vyžyli.
Imiony Facimy i Hanny Kanapackich siarod inšych Praviednikaŭ, u tym liku i ź Biełarusi, vyhraviravanyja na ścianie miemaryjała Jad va-Šem u Jerusalimie. U Izraili žyvie Rachil razam ź dziećmi i mužam, jaki pachodzić ź Iŭja (dačka i maci Kanapackija byli na ich viasielli). U Jerusalimskaj studyi telebačyńnia z tranślacyjaj na ŭsiu krainu i zamiežža adbyłasia ich sustreča paśla rasstavańnia.
U 2002 h. Šymon Pieres jašče nie byŭ prezidentam. Treba dumać, što pryjom 20 červienia 2010 h. pakinuŭ śled, a mahčyma, dadaŭ jašče adnu ranu na jaho sercy. Ab hetaj sustrečy z pakazam fotazdymkaŭ vielmi ciopła raspaviadała mnie Hanna Sulejmanaŭna. Jaje ŭzrušyła ŭsio, što adbyvałasia ŭ cełym padčas čatyrochdzionnaha vizitu i asobna na pryjomie, padčas jakoha prezident parušyŭ svoj zvyčaj razmaŭlać na movie naroda Izraila (jašče ŭ baćkoŭskaj chacie avałodaŭ idyšam, iŭrytam, ruskaj movaj, a ŭ škole vyvučaŭ polskuju movu, vakoł čuŭ biełaruskuju havorku) i źviarnuŭsia da haściej na ruskaj movie.
Šymon Pieres, Hanna Kanapackaja, Rachil Davidson. Fota z asabistaha archiva siamji H.S. Kanapackaj
Hanna Sulejmanaŭna i Fruma Davinson siadzieli pobač z Šymonam Pieresam pierad usioj aŭdytoryjaj prysutnych. Maleńki stolik padzialaŭ prastoru na adlehłaści vyciahnutaj ruki, a mikrafon praktyčna nie byŭ patrebny, kab pačuć nie tolki hołas, ale i podych. Hańnie Sulejmanaŭnie było prapanavana vystupić sa svaim słovam. Strymlivajučy chvalavańnie, jana znajšła słovy, kab jany mahli hučać jak by z vusnaŭ kožnaha ź dziesiaci Praviednikaŭ, choć podźvih kožnaha mieŭ svaje niuansy. Zrazumieŭšy heta, niechta z žurnalistaŭ spytaŭsia: «Što Vy adčuvajecie ciapier?» Hanna Sulejmanaŭna ščyra adkazała: «Vialikuju ŭdziačnaść». Ad jaje słoŭ strymany Pieres padskočyŭ i ździŭlena skazaŭ: «Dy nie, heta my Vam vielmi ŭdziačnyja!», abchapiŭ jaje za ruki, paśla paciahnuŭsia abniać, ale hetaha nie chapiła dla jaho pačućciaŭ — i jon pacałavaŭ u tvar Hannu Sulejmanaŭnu. Miarkuju, u hety momant jon byŭ nie dypłamat, a zvyčajny pažyły čałaviek ź ciažaram projdzienaha šlachu i z pamiaćciu adzinaccacihadovaha chłapčuka. Hanna Sulejmanaŭna vyłučaje jaho vysakarodnaść i zvyšintelihientnaść.
Šymon Pieres i Hanna Kanapackaja. Fota z asabistaha archiva siamji H.S. Kanapackaj
Pratakoł abmiažoŭvaŭ čas pryjomu, a taktoŭnaść Hanny Sulejmanaŭny nie dazvalała joj pryciahvać na siabie bolšuju ŭvahu. Zrazumieła, što Šymon Pieres z udziačnaściu pacisnuŭ ruku kožnamu hościu ź Biełarusi. I ŭsio ž taki škada, što Hanna Sulejmanaŭna nie skazała ab tym, što mužam jaje ŭnučki, nazvanaj ŭ honar babuli, źjaŭlajecca paleściniec i ŭ žyłach jaje troch praŭnukaŭ ciače paleścinskaja, tatarskaja, biełaruskaja i polskaja kroŭ. Šymona Pieresa heta mahło ździvić i abradavać. Jamu taksama było b što skazać u adkaz, bo ŭ 1992 h. razam ź lidaram Arhanizacyi vyzvaleńnia Paleściny Jasiram Arafatam jany praviali sakretnyja pieramovy, na padstavie jakich u Osła było padpisana pahadnieńnie. Za hetaje dasiahnieńnie Arafatu, Pieresu i tahačasnamu premjeru Izraila Icchaku Rabinu prysudžanaja Nobieleŭskaja premija miru.
Na raźvitańnie ź dziaviatym prezidentam Izraila źjechalisia delehacyii z mnostva krain. Paprasiŭ dazvołu prysutničać na cyrymonii prezident dziaržavy Paleścina Machmud Abas, jaki razam z Šymonam Pieresam pa zaprašeńni Papy Rymskaha Francyska ŭ červieni 2014 h. u Vatykanie ździejśnili ahulnuju malitvu, kab mieć nadzieju na mirnaje suisnavańnie. I, havoračy ab mirnym suisnavańni ludziej, nielha nie skazać ab kanfiesijnaj zhodzie na ziamli Biełarusi. I heta idzie najpierš ad samich ludziej, asobna ad kožnaha. Nie mahu nie vykazać sumu pa sychodzie ŭ inšy śviet jašče adnoha čałavieka — 85-hadovaha Iosifa Aleksandroviča. Tak stałasia, što jany byli pryzvanyja Boham u adzin dzień. Dla niešmatlikaj hramady biełaruskich tataraŭ strata kožnaha asobnaha čałavieka zaŭvažnaja. Heta ž byŭ apošni žychar samaha staražytnaha na ziemlach Biełarusi musulmanskaha Łoŭčyckaha prychoda, hodam zasnavańnia jakoha byŭ 1420-ty. Baćka Iosifa byŭ apošnim imamam staroj miačeci. Iosif Jachjanavič dobraachvotna pryhladaŭ za mizaram i adrekanstrujavanaj na im miačeci, jakija byli bačnyja navat z voknaŭ jaho draŭlanaha doma. Jak bolšaść ź jaho pakaleńnia, adsłužyŭ u armii, pracavaŭ bolšuju častku žyćcia na adnym miescy — u elektrasietkach. Na raźvitańnie ź im pryjechała niekalki dziasiatkaŭ tataraŭ z Navahrudka i Iŭja, a taksama kalehi pa pracy na čale z kiraŭnikom. Žonka-biełaruska i dočki zrabili ŭsio, kab raźvitańnie ź niabožčykam i adpiavańnie adbyłosia zhodna z musulmanskim abradam. Kožny z prysutnych byŭ zaprošany za žałobny stoł, a taksama atrymaŭ sadahu (paminalny pačastunak) dla svaich blizkich.
Abodva ŭradžency histaryčnaj Navahradčyny syšli ŭ viečnaść. Iosifa Aleksandroviča pachavali na pahorku Łoŭčyckaha mizaru, Šymon Pieres budzie pakoicca na hary Hiercla ŭ Jerusalimie. U čas sustrečy z Usiavyšnim kožny ź ich budzie trymać adkaz za siabie i svaje spravy. Niachaj Boh budzie spraviadlivy da kožnaha!
