Suśvietnaja zorka baleta Nina Ananijašvili: Ja davała svaje hrošy artystam, kab jany pryjazdžali ŭ teatr
Suśvietnaja zorka niekalki hadoŭ tamu stała mastackim kiraŭnikom Hruzinskaha baleta. I pryviezła jaho ŭ Minsk.
Vizit Tbiliskaha dziaržaŭnaha teatra opiery i baleta arhanizavany pad patranatam prezidenta Hruzii Michaiła Saakašvili. Jon byŭ prymierkavany da śviatkavańnia Dnia Niezaležnaści Biełarusi. Hruzinski balet zavitaŭ u Minsk adrazu paśla trochmiesiačnych hastrolaŭ pa Amierycy i staŭsia svajho rodu padarunkam da śviata ad jašče adnoj niezaležnaj postsavieckaj krainy. Sapraŭdy tak, bo Nina Ananijašvili, baleryna z suśvietnym imiem, źjaŭlajecca žonkaj ministra zamiežnych spraŭ Hruzii.
Čaroŭnaja Nina, jakuju amal za 30 hadoŭ tvorčaj karjery viedajuć i lubiać u lepšych baletnych trupach śvietu, dahetul tancuje, choć źjaŭlajecca maładoj mamaj. I panaziraŭšy navat za repietycyjaj hruzinskich artystaŭ pad jaje kiraŭnictvam, razumieješ, čamu padymać balet u Hruzii zaprasili mienavita zorku, jakaja zdolnaja stvaryć novy tvar hruzinskaha teatra: jana viedaje, što značyć teatr, i viedaje, što značyć suśvietny ŭzrovień. Teatr imia Palijašvili razam z tvorčymi pieramienami, jakija adbyvajucca, čakaje i rekanstrukcyja. A ŭ hety čas vielmi patrebnyja padtrymka i znosiny z teatrami inšych krain. Voś dziela hetaha pamiž biełaruskim i hruzinskim teatram byŭ padpisany miemarandum ab supracoŭnictvie. Zhodna ź im biełaruskija baletamany zmohuć pahladzieć nie tolki try śpiektakli zaraz. Jość dumki pra toje, što teatry mohuć rabić sumiesnyja pastanoŭki ci abmieńvacca artystami. Nina Ananijašvili patłumačyła:
Pra ahulnaje
— U nas šmat ahulnaha — i duchoŭna, i relihijna, i histaryčna. U narodaŭ jość razumieńnie adzin adnaho. Znosiny nasamreč važnyja dla raźvićcia našych krain, jakija ŭ apošni čas raźniesła ŭ roznyja baki, kožny isnuje sa svaimi prablemami. Ale chto nas lepš zrazumieje, kali my budziem raskazvać pra svaje ciažkaści, čym vy?.. Zamiežniku niemahčyma raskazvać, što pieražyli našy ludzi, jany śmiajucca: "A ty što, nie mahła pajści ŭ inšuju kramu i kupić kaŭbasu?" Ja kažu, što i tam nie było kaŭbasy. I jany nie razumiejuć. Kali ja kažu, što stajała ŭ čarzie pa try hadziny i trymała valizki ŭ Maskvie na choładzie, u mianie pytajucca: "A ty mašynu nie mahła ŭziać?" Ja kažu, nie mahła, bo mašyny ŭ mianie nie było na toj čas... Našy ludzi pieražyli razam šmat. My ludzi pa kryvi. Tamu ja siońnia kažu: nie važna, dzie my apynulisia, my pavinny supracoŭničać i stvarać razam. Chaču, kab heta było nie tolki na teatralnym mastackim uzroŭni, a na ŭzroŭni našych dziaciej. Na žal, siońnia mała chto viedaje, što takoje Hruzija i chto taki hruzin, akramia drennaj infarmacyi, jakaja idzie pa rasijskim TB. Ruskamoŭnaje telebačańnie my bačym i čujem. Ale naša telebačańnie nichto nie razumieje. Infarmacyja idzie ŭ adzin bok.
Pra Hruziju
— Ja kali ŭ 2004-m pryjechała na inaŭhuracyju prezidenta Hruzii, jaho nie viedała, palitykaj nie cikaviłasia. Ale mianie zaprasili. Tady adna lampačka hareła ŭ teatry Rustavieli. Tbilisi byŭ ciomny, śviatło nie hareła. Prajšło 6 hadoŭ — adnavili darohi, masty, rastuć novyja budynki. Svaboda słova ŭ krainie. Dzie, u jakoj inšaj krainie možna palivać prezidenta tak, jak u nas, i ničoha nie adbyvajecca? U nas jak svaboda — dyk naturalnaja!.. Źmieny jaŭna jość. U nas palicyja chabar nie biare — u bank idzieš i płaciš štraf. Ja mašynu pastaviła nie tam, tut ža padychodzić palicejski: "Nina, my viedajem vas, ale vy pavinny 40 łary zapłacić, bo tut nielha stajać...". U VNU pastupić pa błacie niemahčyma. Heta vialikaja revalucyja dla našaj krainy. Adnaŭlajucca harady, i teatr funkcyjanuje. Ja ščaślivaja, što pryjechała ŭ Tbilisi.
Pra rolu Minska ŭ svaim žyćci
— Heta było vielmi daŭno, u mianie vielmi dobryja ŭspaminy. Ja jechała z aeraporta i ŭznaŭlała ŭ hałavie toje, što było, repietycyi z Valancinam Jelizarjevym, jaki zrabiŭ dla nas numar i my pieramahli na konkursie sučasnaj chareahrafii. Była zasłuha hetaha numara, tamu što artysty ruskaj škoły zaŭsiody dobra tancavali kłasiku. A ŭ sučasnych numarach my zaŭsiody vyhladali ścipła. Kali z Andrysam Lijepam pryjechali ŭ Amieryku, to byli pieršymi pradstaŭnikami Savieckaha Sajuza na tym konkursie. I stancavali taki sučasny numar, što nichto ničoha nie zmoh skazać suprać. Heta byŭ dla nas vialiki honar. Potym my časta sustrakalisia, ja pryjazdžała ŭ Minsk, tancavała tut "Lebiadzinaje voziera" z Alaksiejem Fadzieičavym, maim partnioram. Pryjemnyja ŭspaminy pra dni, praviedzienyja ŭ Minsku. Ja vielmi rada, što zaraz pryjechała ŭžo nie jak artystka, choć sama tancuju, a ŭ hety raz ja tut jak kiraŭnik trupy. My pakažam cikavyja balety. "Sahałabieli" — pavodle hruzinskaha falkłoru, naš ekskluziŭ, jaki śpiecyjalna pastaviŭ dla nas Juryj Posachaŭ, jaki byŭ zorkaj Vialikaha teatra, ale źjechaŭ u San-Francyska. "Šeść tancaŭ" hienijalnaha chareohrafa XXI stahodździa Iržy Kilijana na muzyku Mocarta, adzin z samych lubimych baletaŭ našaj publiki, z humaram. "Sierenada" na muzyku Čajkoŭskaha ŭ chareahrafii Bałančyna.
Pra pasadu kiraŭnika
— Heta było ciažkaje rašeńnie dla mianie. U 2004-m hodzie ja znachodziłasia ŭ Ńju-Jorku, tancavała z amierykanskim baletnym teatram u "Mietrapolitenie". Tam atrymała telefanavańnie: "Nina, kali pryjazdžajecie ŭ Tbilisi, z vami choča prezident sustrecca". U žniŭni ja źbirałasia da baćkoŭ. Ja nie zmahła schavać, što pryjechała, mianie litaralna z samalota źniali. Michaił Saakašvili sustreŭsia sa mnoj i skazaŭ, što choča, kab ja viarnułasia ŭ Tbilisi jak kiraŭnik. Akazvajecca, jon hladzieŭ majo vystupleńnie ŭ "Mietrapolitenie". Jon viedaŭ pra mianie, a ja pra jaho — nie. Ja apynułasia ŭ takoj situacyi: małady enierhičny prezident, jaki choča zrabić dla krainy ŭsio i vielmi chutka, i było niajomka skazać jamu: "A vy spačatku zrabicie, ja pahladžu". Ja nie zmahła skazać "nie". I litaralna praź piać hadzin mianie paznajomili z trupaj, jakaja ŭ žniŭni za niekalki hadzin sabrałasia. Znajomiŭ sam prezident. Usie kryčali: "Ura!.." Ja kažu: nie śpiašajciesia, dajcie mnie try hady, tady pahledzicie.
Biezumoŭna, prezident abiacaŭ finansavańnie teatra. Heta było vielmi važna, bo teatr byŭ u drennym stanie. Ludzi nie mieli hrošaj na darohu, jany chadzili pieššu. Heta byli asobnyja hrošy na zarobak ludziej i asobnyja hrošy na pastanoŭki z prezidenckaha fondu, pavodle Dziaržaŭnaj prahramy raźvićcia baletnaha mastactva Hruzii. Kali ja pryjšła, skazała: "U mianie pavinna być usio, što było ŭ Vialikim teatry. Usio pavinna być na vysokim uzroŭni". I my sapraŭdy za pieršy hod zrabili piać pastanovak, ja pačała z sučasnaj prahramy.
Artystam ščyra napačatku pryznałasia, što hrošy pavinny być tolki ŭ listapadzie, ale kali pačniom pracavać u listapadzie, to tolki ŭzimku vypuścim śpiektakl. A heta pozna. Usie skazali: pakul budziem pracavać tak. Ja sama davała asabistyja hrošy niekatorym artystam, kab jany tolki pryjazdžali ŭ teatr. Nivodzin čałaviek mnie nie kazaŭ, što jon tak pracavać nie moža. Ja kažu, inakš my nie paśpiejem, my daŭno ŭžo spaźnilisia. Za try hady my zrabili 27 pastanovak. Kali pieršy raz ja vyviezła trupu na hastroli ŭ Amieryku i skazała, što ŭ nas 27 novych baletaŭ, jany nie pavieryli. I ciapier u nas bolš za 32 pastanoŭki, niekatoryja absalutna aryhinalnyja. Jość u repiertuary i ruskaja kłasika, i sučasnaja chareahrafija. Bo ŭ saviecki čas, kali ja tancavała ŭ Vialikim, u nas nie było mahčymaści tancavać sučasnyja balety. My tancavali ŭ asnoŭnym kłasiku i Hryharoviča. Usio astatniaje ja stała tancavać tady i tamu, što stała vyjazdžać za miažu. Ja zrazumieła, što raźvivać maładuju trupu možna ŭ tym vypadku, kali davać im pracavać i tancavać jak maha bolš, pašyryć kruhahlad. Trupa ŭ nas z ruskaj, vahanaŭskaj škołaj. Choć da mianie pryjazdžajuć usie — datčanie, anhličanie, amierykancy, dajuć uroki, niešta stavim.
Ja kiruju taksama baletnaj škołaj u Tbilisi, u mianie 200 maleńkich dziaciej-studentaŭ, my imkniomsia zrabić tak, kab dzieci ŭdzielničali ŭ śpiektaklach. Ja ciarpieła ŭvieś čas ad taho, što ŭ Maskvie my nie mieli mahčymaści patrapić u Vialiki teatr. Kali my rościm artystaŭ dla našaha teatra, to nie davać im mahčymaści patrapić u teatr — heta złačynstva. U Dackim karaleŭskim teatry maleńkija dzieci prosta žyvuć u teatry. Jany ŭsich zorak tam hladziać. Jany viedajuć usie ruchi!.. Kali ja tancavała "Silfidu", to adnojčy ŭ hetym upeŭniłasia.
Ja nie chareohraf. Heta redkaja prafiesija. Ja budu prymušać, kab u nas vučylisia stavić balety. Možna navat razam ažyćciaŭlać takija prajekty. Naprykład, davać maładym chareohrafam asnovu, kab za 15 chvilin zrabili śpiektakl.
Pra inšy balet
— Ja kłasičnaja baleryna, ruskaj škoły. Toj vopyt, jaki ja nabyła, vandrujučy pa ŭsim śviecie, byŭ nadzvyčaj karysny — u Danii, u "Koven Harden". Heta taksama kłasika, ale heta svabodnaja płastyka. Troški inšaje raźvićcio. Ja zrazumieła heta, kali stała bolš tancavać, kali sustrełasia z Bałančynym u 88-m hodzie (my z Andrysam Lijepam pajechali ŭ trupu Bałančyna). My byli pieršyja, nikoli raniej ruskija nie byli zaprošanymi haściami ŭ amierykanskich trupach. U mianie było adčuvańnie, što ŭsia Amieryka zajmałasia tolki nami: zmohuć jany za dva tydni asvoić i stancavać balet Bałančyna ci nie? Heta byŭ cudoŭny vopyt u maim žyćci: Bałančyn raskryŭ dla mianie kłasiku ŭ inšym klučy. Jon pakazaŭ, što z čałaviečym ciełam u kłasičnym balecie možna rabić usio, jon ažyŭlaŭ muzyku, pakazaŭ, jak nota vyhladała b u tancy.
Pra partnioraŭ
— Było partniorstva z Andrysam Lijepam sa školnaj łaŭki. Druhi etap — partnior Alaksiej Fadzieičaŭ, u nas ź im była vydatnaja mižnarodnaja karjera, my tancavali va ŭsich suśvietnych teatrach adnačasova: u Vialikim, u Maryincy, U Dackim karaleŭskim, u Šviedskim nacyjanalnym, u "Koven Harden". I heta ŭsio było ŭ adzin hod!.. Tancavała roznuju chareahrafiju. Bien Ściviensan, anhličanin u Chjustanie, na mianie pastaviŭ "Śniahurku", ujaŭlajecie?! Ja adpracavała 20 hadoŭ u Vialikim, a śpiecyjalna dla mianie nichto nie staviŭ premjeru. Pieršy raz heta zdaryłasia, kali Alaksiej Fadzieičaŭ byŭ kiraŭnikom Vialikaha teatra 2 hady. Tady pačałasia novaja chvala ŭ Vialikim teatry.
Potym u Vialikim teatry ŭ mianie byli cudoŭnyja partniory — Siarhiej Filin i Andrej Uvaraŭ, ja ź imi dahetul tancuju. U Amierycy byli cudoŭnyja partniory. Usie bilisia, kab tancavać sa mnoj. Umovy stavili: "Choć adzin śpiektakl ź Ninaj dajcie!". Vielmi važna, kali jość partniorstva. Ja časta ciapier baču, kali balerynie ŭsio adno, z kim stajać. Ja tak nikoli nie mahła. Amal z usimi partniorami ja siabruju. Heta častka majho žyćcia. Jak niechta padličyŭ, ja 104 partyi stancavała, usie hałoŭnyja.
* * *
Da taho jak Nina Ananijašvili pryjšła ŭ Tbiliski dziaržaŭny teatr opiery i baleta, za 2003 hod dachod ad prodažu biletaŭ składaŭ 120 tysiač dołaraŭ. U 2004 hodzie jon byŭ užo 1 miljon 200 tysiač dołaraŭ. Voś takaja roźnica... Na dumku mastackaha kiraŭnika, ludziej pryciahnuła jakaść śpiektaklaŭ, bo bieź jaje nijakaja rekłama nie budzie pracavać.
