Vyrab jajcakletak sa zvyčajnych kletak cieła moža całkam źmianić naša ŭjaŭleńnie pra baćkoŭstva
Novyja repraduktyŭnyja technałohii mohuć prymusić ludziej dumać ab dzieciach jak ab «pradukcie» ci «prajekcie», a nie jak ab «błasłavieńni, padaravanym kachańniem baćkoŭ», śćviardžaje adzin z hierojaŭ materyjału The Wall Street Journal.
Fota: Jill Lehmann Photography / Getty Images
Repraduktyŭnyja technałohii niaspynna ŭdaskanalvajucca i ŭžo źmianili sposab stvareńnia siamji. Bolš za 40 hadoŭ tamu sapraŭdnaj revalucyjaj stała technałohija EKA (ekstrakarparalnaha apładnieńnia) — vyviadzieńnia śpiełych jajcakletak ź jaječnikaŭ, ich apładnieńnie ŭ łabaratoryi i impłantacyja embryjona ŭ matku.
Pracedura EKA razarvała suviaź pamiž jajcakletkami i maciarynstvam. Jak maci možna identyfikavać i žančynu, jakaja dała jajcakletku, i žančynu, jakaja naradziła abo vyhadavała dzicia. Akramia taho, EKA dało vialikuju repraduktyŭnuju aŭtanomiju niekatorym pradstaŭnikam ŁHBTK.
Ale na hetym raźvićcio repraduktyŭnych technałohij nie spyniłasia.
Japonski bijołah Kacuchika Chajašy sioleta zajaviŭ, što, na jaho dumku, na praciahu dziesiacihodździa možna budzie stvaryć čałaviečuju jajcakletku z kletak skury. Jon i jaho kalehi ŭžo pieratvaryli kletki skury samcoŭ myšej u myšynyja jajcakletki i vykarystoŭvali ich, kab vyhadavać myšaniat.
Jašče adzin napramak raźvićcia — technałohija, viadomaja jak hamietahieniez in vitro, abo IVG, taksama moža dapamahčy mužčynskim param mieć bijałahičnych dziaciej.
Adnak, biezumoŭna, varta mieć na ŭvazie, što atrymać čałaviečuju jajcakletku nie tak prosta.
Jajcakletka — adna z samych vialikich kletak u arhaniźmie. Praces jaje dzialeńnia składany, i jaho nialohka ŭznavić u łabaratoryi. Pa słovach navukoŭcaŭ, niadaŭnija ekśpierymienty Chajašy pa atrymańni jajcakletak ad myšej-samcoŭ i vyviadzieńnia myšaniat zapatrabavali vielizarnaj kolkaści inžyniernych raspracovak.
«Ź ludźmi — našmat składaniej», — adznačajuć bijołahi.
Patencyjna biaźmiežnaja krynica jajcakletak — nastupny rubiež
Novyja technałohii stvareńnia hienietyčna rodnasnych dziaciej mohuć źmianić siamiejnaje žyćcio, bo daduć adnapołym param i biaspłodnym žančynam bolš mahčymaściaŭ dla baćkoŭstva.
Izrailskaja kampanija Renewal Bio sprabuje stvarać z kletak madeli embryjonaŭ, u jakich užo raźvilisia orhany, u tym liku rannija jaječniki, ź jakich možna ŭziać jajcakletki. Taki mietad, kali jon spracuje, moža kali-niebudź dazvolić biaspłodnaj žančynie vykarystoŭvać svaje ŭłasnyja jajcakletki, a nie jajcakletki donara dla začaćcia dziciaci. Pry hetym siarod navukoŭcaŭ viaducca sprečki pra toje, ci dapuščalna i kali etyčna prymalna vykarystoŭvać madeli embryjonaŭ dla daśledavańniaŭ, bo hetyja abjekty ŭtrymlivajuć čałaviečyja kletki i nabyvajuć charaktarystyki čałaviečaha embryjona.
Fota: Peter Dazeley / Getty Images
Kali ŭjavić, što adnojčy navukoŭcy zmohuć vyrabić tysiačy jajcakletak z kletak skury žančyny ci mužčyny, — heta značyć, što źjaviacca tysiačy embryjonaŭ i budučyja baćki mohuć vybrać toj, jaki im padabajecca.
Pytańnie tolki ŭ tym, navošta ludziam stolki embryjonaŭ i što ź imi rabić (u ZŠA ŭžo zachoŭvajecca paŭmiljona zamarožanych embryjonaŭ). Dla vyrašeńnia hetych pytańniaŭ treba stvarać śpiecyjalnyja kamisii pa bijaetycy.
Pieraasensavańnie baćkoŭstva
Razmnažeńnie — adzin z samych pryvatnych čałaviečych aktaŭ. U zaležnaści ad abstavin heta moža być vyražeńniem kachańnia, realizacyjaj hłybokich bijałahičnych ci sacyjalnych pamknieńniaŭ abo sposabam stvareńnia siamji. Adnak sučasnyja repraduktyŭnyja technałohii mohuć prymusić ludziej dumać pra dziaciej «jak ab pradukcie ci prajekcie, jaki my ažyćciaŭlajem, a nie jak ab błasłavieńni, padaravanym kachańniem baćkoŭ», jak kaža Hiłbiert Miejlender, prafiesar-daśledčyk i adzin z udzielnikaŭ Prezidenckaj rady pa bijaetycy, stvoranaj u 2001 hodzie Džordžam Bušam.
Jon dadaje: «Kali vy pryvučajecie siabie dumać ab dziciaci jak ab pradukcie, to całkam naturalna, što adno ź pieršych pytańniaŭ, jakoje vy zadaście: ci nie varta nam pasprabavać atrymać najlepšy pradukt, jaki my možam?»
Hetaje pytańnie ciesna źviazana ź idejaj taho, kab źnizić kolkaść ludziej, jakija naradžajucca z takimi abmiežavanymi mahčymaściami, jak myšačnaja dystrafija, cerebralny paralič, i inšymi parušeńniami.
Stvaryć idealnych ludziej — heta toje, čaho my chočam? Ci my cenim raznastajnaść?
Baćkoŭstva źmianiłasia ŭžo siońnia
Prafiesarka sacyjałohii Jelskaha ŭniviersiteta Rene Ałmielinh u svajoj knizie «Pałavyja kletki: miedycynski rynak jajcakletak i śpiermy» adznačaje, što donarki jajcakletak nie nazyvajuć siabie maci. Jany nazyvajuć svoj uniosak «prosta jajcakletkaj». Rola maci zvyčajna prypisvajecca žančynie, jakaja zaciažaryła i naradziła dzicia, abo surahatnaj maci, abo čałavieku, jaki vyhadavaŭ dzicia.
Pry hetym donary śpiermy, ź jakimi razmaŭlała Ałmielinh, ličyli siabie baćkami dziaciej, narodžanych ad ich donarstva, choć jany nikoli nie źbiralisia vychoŭvać dziaciej.
U apošnija hady ludzi, začatyja donarami, kažuć, što chočuć viedać pra svajo hienietyčnaje pachodžańnie. Niekatoryja chočuć viedać asoby svaich bijałahičnych baćkoŭ, navat kali donary nie ličać siabie maci abo baćkami.
Pohlady apytanych joj ludziej, jak ličyć Ałmielinh, hruntujucca bolš na kulturnych ujaŭleńniach, čym na bijałahičnych. Donarki jajcakletak nie chacieli, kab ich ličyli maci, tamu što, pa słovach Ałmielinh, «u hetym vypadku im płacili hrošy, kab jany admovilisia ad svaich dziaciej. Ich by ličyli žudasnymi maci». Donary śpiermy mohuć adčuvać siabie inakš, kaža jana, zbolšaha tamu, što «mužčyna, jaki daje śpiermu dziciaci i sychodzić, znachodzicca ŭ mienš styhmatyzavanym stanoviščy».
Apošniaje daśledavańnie Ałmielinh pryśviečana tamu, jak mužčyny i žančyny ŭjaŭlajuć sabie začaćcie. Bolšaść ź ich pa-raniejšamu prytrymlivajucca tradycyjnaha «narodnaha» ŭjaŭleńnia pra toje, što śpiermatazoidy imknucca prakraścisia i dastavić hieny ŭ pasiŭnuju jajcakletku.
Adnak siońnia navukoŭcy viedajuć, što jajcakletka vypramieńvaje chimičnyja sihnały, jakija pryciahvajuć śpiermatazoidy, i što apošnija nie stolki pranikajuć u jajcakletku, kolki biazmetna ruchajucca pa kole vakoł jaje.
Pa słovach daśledčycy, pierśpiektyva taho, što navukoŭcy znojduć u łabaratoryi sposaby vytvorčaści jajcakletak jak mužčynskimi, tak i žanočymi ciełami, moža radykalna źmianić kulturnyja čakańni. Choć, viadoma, nie ŭsie zmohuć da hetaha chutka pryzvyčaicca.
Čytajcie taksama:
Navukoŭcy stvaryli pieršy ŭ śviecie zarodak čałavieka ŭ łabaratoryi. Jak i hałoŭnaje — navošta?
«Ja pavinna rabić heta biaspłatna? Nie, adnaznačna». Surahatnaja maci pra žyćcio, chejt i stereatypy
Takoha cnatlivaha pakaleńnia daŭno nie było. Voś što viadoma pra moładź 13-24 hadoŭ
