Novy «Znachar», rymiejk supierchita 1980-ch. Što ŭ im?

«Znachar» Antonij Kasiba — były chirurh Rafał Vilčur. Kadr ź filma

Historyja sientymientalnaja i mieładramatyčnaja, na «Znacharu» 1980-ch ludzi płakali ŭsimi załami. Na siońnia sama fabuła zdajecca mocna zajezdžanaj: stračanyja dzieci, šmathadovyja amniezii hierojaŭ i papiałuški, jakija raptam zrabilisia pryncesami, z hoda ŭ hoda ekspłuatujucca tymi ž rasijskimi sieryjałami, jakija ciažka adroźnić adzin ad adnaho (darečy, siužet adnaho ź ich, «Znachara», vidavočna, natchniony polskim ramanam). Na niejkija adkryćci film nie pretenduje, ale tym nie mienš hladzicca z asałodaj.

Film dastupny ŭ tym liku na Netflix. Režysior filma Michał Hazda dahetul zdymaŭ amal vyklučna sieryjały. Adčuvańnie, što prahladaješ za raz ceły siezon nievialikaha sieryjała, nie pakidaje i pry prahladzie jahonaha «Znachara».

Siužet budujecca vakoł historyi adnaho z najlepšych chirurhaŭ Varšavy Rafała Vilčura, jaki da taho ž zastajecca čullivym da čužych bied čałaviekam. Jon u adzin momant stračvaje ŭsio: i žonku ź dziciem, i pamiać. Paśla šmathadovych badziańniaŭ pad imieniem Antonija Kasiby jon traplaje parabkam na młyn u miastečku na Brasłaŭščynie, dzie niečakana vyjaŭlaje ŭ siabie nievytłumačalnuju zdolnaść lačyć ludziej.

Varšaŭski chirurh Rafał Vilčur z kaleham. Kadr ź filma

Adnačasova z hetym bahaty miascovy panič Lešak Čyński zakachaŭsia ŭ biednuju Marysiu, jakaja zarablała hrošy na vučobu, hrajučy na pijanina i absłuhoŭvajučy klijentaŭ u žydoŭskaj karčmie. Pahardlivaje staŭleńnie dziaŭčyny, jakaja adprečvaje ŭsie znaki ŭvahi paniča, dla jakoha heta ŭ navinu, jašče bolš raspalvaje jahonuju cikaŭnaść da jaje. Šerah trahičnych zdareńniaŭ, bajavy charaktar Marysi i žadańnie maładoha Čyńskaha dahadzić dziaŭčynie, u jakuju ŭžo zakachaŭsia, usio ž zvodziać ich razam. Ale los padkidaje ŭsio bolš strašennyja vyprabavańni, jakija ŭrešcie raźviazvajuć toj siužetny vuzieł, jaki byŭ zaviazany ŭ pieršaj častcy filma. 

Siužet siońniašniaha filma ŭ detalach usio ž adroźnivajecca i ad papiarednich ekranizacyj, i ad aryhinalnaha ramana. 

Marysia, kachanaja paniča i dačka Vilčura. Kadr ź filma

Dziejańnie ramana adbyvajecca vakoł vydumanaha piśmieńnikam miastečka Radališki, jakoje mieścicca niedzie pamiž Brasłavam i Ašmianami. Niekatoryja miarkujuć, što pravobrazam Radališak byli Vidzy, a pravobrazam Kasiby — hłybocki lekar Michał Alechna-Hušča.

Ale ciapierašni film pajšoŭ pa šlachu «pałanizacyi». Za ŭsie amal dźvie z pałovaj hadziny my nie čujem nivodnaj znajomaj nam nazvy. Žychary z Radališak, jakija mohuć isnavać tolki na Vilenščynie, dzie nazvy nasielenych punktaŭ zastalisia bałckimi (paraŭnajcie z Hajciuniški, Piatkuniški, Žvirbliški), vypraŭlajucca pa lekara ŭ Varšavu i mienš čym za dzień viartajucca nazad. Z vusnaŭ miascovych žycharoŭ nie čuvać užo pra Vilniu, ale čuvać pra Radam, bo dziejańnie pieranieśli ŭ Mazoviju.

U hetym płanie film biełaruskaha hledača nie moža zadavolić, bo jon całkam vyčyščany ad «biełaruskaha śledu», jaki možna adšukać u litaraturnym tvory.

Hraf Lešak i Marysia paśla prahladu kinastužki, jakuju pryvieźli ŭ miastečka. Kadr ź filma

Chiba što vizualna vioska, jaŭrejskaje miastečka, leśničoŭka dy panski majontak, pakazanyja ŭ filmie, buduć da bolu paznavalnyja, choć mnohija sceny zdymalisia ŭ vakolicach Varšavy, a Radališki — u skansenie pad Lublinam. Darečy, Hofman zdymaŭ svajho «Znachara» ŭ padlašskim Bielsku.

Da stvareńnia praŭdapadobnaj atmaśfiery byli zaprošany kansultanty litaralna z usich śfier žyćcia: historyki miedycyny, aŭtamabilnyja ekśpierty, zaołahi, znaŭcy idyša i da t.p.

I varta adznačyć, što hety fakt zrabiŭ naturnyja zdymki ŭ «Znachary» nadzvyčaj udałymi, bo jany pakidajuć uražańnie sapraŭdnaści i aŭtentyčnaści kožnaj miaściny. U toj čas jak, naprykład, hałoŭnaja biełaruskaja stužka «Kupała», jakaja tak i nie vyjšła ŭ prakat praz svaju ideałahičnuju nieadpaviednaść, u kožnym naturnym kadry saramliva chavaje za bujnymi płanami i ščylnymi natoŭpami masoŭki ŭbostva «histaryčnaha» centra Minska z płastykavymi vyvieskami, mietaličnymi dźviaryma i inšymi čužarodnymi elemientami, jakija razburajuć atmaśfieru.

Hetak ža interjery (haradskija, sialanskija dy pałacavyja) u «Znachary», bahatyja na detali, pakidajuć uražańnie, što tut ludzi sapraŭdy žyvuć, što heta nie biednieńki muziej, sa ścien jakoha na čas zdymak prybrali etykietaž.

Antonij Kasiba na młynie. Kadr ź filma

U adroźnieńnie ad biełaruskaha kiniematohrafa sialanie tut, pry ŭsioj vostraj sacyjalnaści tvora, jaki ŭ tym liku vykryvaje niaroŭnaść, nie pakazvajucca zabitym bydłam pad panskim pryhniotam. Jany sapraŭdy cierpiać niastaču hrošaj, što asabliva vostra vyjaŭlajecca ŭ čas trahičnych vypadkaŭ, i abyjakavaje staŭleńnie z boku panoŭ, ale ichniaje zvyčajnaje žyćcio nie pazbaŭlenaje humaru i radasnych momantaŭ.

Pany, dakładniej siamiejstva Čyńskich, vyhladajuć ad pačatku małačałaviečnymi ekspłuatatarami, ale paśla vyjaŭlajecca i inšy bok kožnaha ź ich. U staroha hrafa znachodzicca vola pajści suprać pryncypaŭ svajho atačeńnia, a siarod «stanoŭčych» sialan znachodziacca tyja, chto z ułasnaj kryŭdy hatovyja zahubić žyćci inšych — i takich kantrastaŭ u «Znachary» davoli šmat.

Kadr ź filma

Heta nie pieršaja kinaadaptacyja tvora Tadevuša Dałenhi-Mastoviča. Tvor z samaha pačatku stvaraŭsia jak kinascenar, ale nie zacikaviŭ kinastudyju, tamu Mastovič pierarabiŭ jaho ŭ raman. Ale jak tolki raman vyjšaŭ u 1937 hodzie, to adrazu ž byŭ ekranizavany.

U 1981 hodzie režysior Ježy Hofman źniaŭ praniźlivuju mieładramu «Znachar». Film vyklikaŭ taki niečuvany rezanans u SSSR, što jaho ŭ savieckich kinateatrach prahledzieła bolš za čatyry miljony hledačoŭ.

Tadevuš Dałenha-Mastovič. Fota: Wikimedia Commons

Tadevuš Dałenha-Mastovič śćviardžaŭ, što naradziŭsia ŭ falvarku Akuniova na Hłyboččynie. Jaho baćka arandavaŭ ziamlu i vioŭ uzornuju haspadarku, jakaja ličyłasia adnoj z najlepšych u akruzie. Ale daśledčyki kažuć, što naradziŭsia jon u samim Hłybokim, a majontak sabie ŭ bijahrafiju prypisaŭ dla salidnaści.

Paśla saviecka-polskaj vajny Mastovič z 1922 hoda žyŭ u Varšavie, dzie zarablaŭ palityčnymi fieljetonami. Za ich jaho ŭ 1927 hodzie navat vykrali i źbili. Paśla hetaha vypadku jon zasiarodziŭsia na litaratury. Hetaja dziejnaść zrabiła jaho fantastyčna bahatym čałaviekam.

Zahinuŭ Dałenha-Mastovič u samym pačatku Druhoj suśvietnaj vajny pablizu rumynskaj miažy ŭ miastečku Kuty, dzie kiravaŭ patrulom, jaki zabiaśpiečvaŭ achovu paradku. Praz Kuty ŭ Rumyniju ŭ vieraśni 1939 hodzie evakujavalisia reštki vojska i vyšejšyja słužbovyja asoby Polščy, u tym liku prezident Ihnacy Maścicki i hałoŭnakamandujučy Edvard Rydz-Śmihły. Imavierna, što moh by vyratavacca i Mastovič, padaryŭšy śvietu jašče bolš vydatnych tvoraŭ, ale los rasparadziŭsia inakš.

Biełaruski pierakład ramana «Znachar». Fota: fejsbuk vydaviectva

Pieršy pierakład biestsielera ŭradženca Biełarusi na biełaruskuju movu byŭ vydadzieny tolki ŭ 2016 hodzie, ale siońnia nabyć «Znachara» ŭžo davoli składana. Mahčyma, što vychad filma aktyvizuje cikavaść ludziej da litaraturnaj pieršaasnovy.

Čytajcie taksama: 

Pahladzieli film «Na inšym bierazie». Raskazvajem siužet i toje, što pabačyli ŭ kinateatry

U Minsku prachodziać zdymki sieryjała pra rasijskich prapahandystaŭ, kudy šukali dvajnikoŭ Cichanoŭskaj i Łukašenki 

Pomsta kinošnaha boha ŭ novym ramanie Andreja Fiedarenki

F. Raŭbič

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH

39

2

3

4

5

8