Momanty, kali čałaviectva mahło siabie źniščyć — ci paŭtoracca jany ŭ našaj historyi?
U historyi čałaviectva zdaralisia padziei, jakija mahli krytyčnym čynam paŭpłyvać na budučyniu płaniety. Uspaminajem niekatoryja ź ich.
Fota Depositphotos.com
Pieršaja z takich historyj zdaryłasia padčas viartańnia na Ziamlu astranaŭtaŭ kaśmičnaj misii Apałon-11, što pieršymi ź ludziej zrabili kroki pa pavierchni Łuny. Sprava ŭ tym, što śpiecyjalisty pa padrychtoŭcy kaśmičnych misij taho času mocna bajalisia vypadkova pieranieści mikraarhanizmy ź Ziamli ŭ kosmas ci, naadvarot, pryvieźci na našu płanietu patencyjna škodnyja kaśmičnyja bakteryi. Tamu astranaŭty misij Apałon byli vymušanyja prachodzić praz karancinnyja miery.
Adnak padčas viartańnia misii Apałon-11 hetyja miery byli parušanyja. Kali kapsuła z astranaŭtami narešcie pryvadniłasia, pa praviłach ludzi pavinny byli zastavacca ŭnutry jaje.
Ale NASA vyrašyła nie prymušać astranaŭtaŭ pravodzić jašče bolš času ŭ śpiakotnaj kapsule siarod marskich chvalaŭ i vyratavała ich pry dapamozie płyta i viertalota. Kapsuła z pavietram była adčynienaja bieź mier pieraściarohi — kali b tam znachodzilisia niebiaśpiečnyja inšapłanietnyja bakteryi, heta mahło b drenna skončycca, piša VVS.
Za 24 hady da taho navukoŭcy «Prajekta Mancheten», pryśviečanaha raspracoŭcy jadziernaj zbroi, padličyli, što jadzierny vybuch moh vyklikać niekantralavanuju reakcyju. Padzieja takoha typu mieła b mahčymaść padpalić atmaśfieru i akijany i źniščyć bolšuju častku žyvych istot na płaniecie.
Daśledavańni pakazvali, što taki scenaryj naŭrad ci spraŭdzicca, ale dakładnaj infarmacyi pra jaho niemahčymaść u navukoŭcaŭ nie było navat u dzień pieršaha ŭ śviecie vyprabavańnia jadziernaj zbroi.
Ciapier ryzyka takich katastrof našmat bolšaja, čym u toj čas. Viadoma, što niebiaśpieka z boku inšapłaniecian nie samaja vialikaja z našych hłabalnych prablem. Ekśpiertaŭ bolš turbujuć pahrozy, źviazanyja ź jadziernaj zbrojaj, štučnym intelektam i ekałahičnym kryzisam. Taksama niebiaśpieka moža być źviazanaja z bakteryjałahičnaj zbrojaj, novymi srodkami kamunikacyi, infarmacyjnaj vajnoj i inšymi rečami, jakija my možam adkryć dla siabie tolki ŭ budučyni.
Čamu ludzi nie staviacca da hetych ryzykaŭ dastatkova surjozna? Vykładčyk Džonatan Viner z Univiersiteta Djuka źviazvaje heta z tak zvanaj «trahiedyjaj adzinak», jakuju jon supraćpastaŭlaje viadomaj siarod navukoŭcaŭ «trahiedyi supołak». Viner tłumačyć trahiedyju adzinak jak źjavu, kali ludzi niapravilna aceńvajuć realnuju ryzyku padziej. Pieršaja z pryčyn takoha fienomienu — niemahčymaść nazirać realnyja hłabalnyja katastrofy, druhaja — toje, što tyja hłabalnyja katastrofy, jakija ŭsio ž taki majuć miesca, ludzi nie prymajuć blizka da serca.
Da taho ž, jak ličyć Viner, tyja, chto prymaje niebiaśpiečnyja rašeńni, nie adčuvajuć patrebnaj adkaznaści za heta.
