«U Šviejcaryi ŭ jaje było cudoŭnaje žyćcio, ale jana ličyła, što ciapier musić być na radzimie». Chto takaja Natalla Chierše, jakuju pasadzili za sarvanuju bałakłavu
Apošnija 12 hod Natalla Chierše žyła ŭ Šviejcaryi. Tam jana atrymała druhoje hramadzianstva, tam jaje čakajuć dzieci i lubimy mužčyna. Nieviadoma, kali jany zmohuć ubačycca znoŭ. Natallu zatrymali na žanočym maršy i prysudzili 2,5 hoda kałonii za toje, što jana sarvała z amapaŭca bałakłavu.
Historyju Chierše «Našaj Ninie» raskazali jaje blizkija — pra žyćcio ŭ Šviejcaryi na bierazie voziera, luboŭ da malavańnia i listy, jakija jana šle z turmy.
Ekanamistka z Oršy
Natalla rodam z Oršy.
«Dziacinstva prajšło davoli biedna, — raspaviadaje jaje starejšy brat Hienadź. — Kali my byli małyja, baćki razyšlisia. Ale tata nas nie kidaŭ. Vyjazdžaŭ va Uźbiekistan, zarablaŭ hrošy, naviedvaŭ nas. Kožnaje leta my pravodzili ŭ Pružanach u babuli ź dziadulem. Paśla ŭ baćki źjaviłasia druhaja siamja».
U Aršanskim technałahičnym technikumie Natalla atrymała śpiecyjalnaść buchhałtara. Paśla pajechała ŭ stalicu. Vučyłasia ŭ BDEU, a jaje brat paśla armii — u miedinstytucie. Z dypłomam ekanamista Natalla viarnułasia ŭ rodny horad i ŭładkavałasia va ŭpraŭleńnie sacyjalnaj abarony rajvykankama.
Tam ža jana vyjšła zamuž.
«Žanilisia pa vialikim kachańni. Jana vyjšła za aršanca, viasiołaha chłopca. Ale praz čas raźvialisia. Jon vielmi raŭnavaŭ — Nataša i ciapier jarkaja asoba, a tady ŭjavicie», — dzielicca Hienadź.
Ad pieršaha šluba ŭ žančyny dvoje dziaciej. Jany ŭžo darosłyja: synu Fiodaru 25, dačce Vijalecie 20. Ciapier jany žyvuć u Šviejcaryi. Vyjechać za miažu i zabiaśpiečyć dzieciam lepšuju dolu było maraj Natalli. Jana zapisałasia na kursy niamieckaj movy.
«Jak padumaju: kožny dzień da piensii — 300 mietraŭ da pracy i nazad, maleńki zarobak. Ja tak nie chaču», — pryznavałasia jana bratu.
Pierajezd u Šviejcyryju i novaje žyćcio
Z druhim mužam Natalla paznajomiłasia na sajcie znajomstvaŭ. Heta byŭ šviejcarac Bruna Chierše. Biełaruska ź dziećmi pierajechała da jaho ŭ horad Sankt-Halen. Vielmi malaŭničyja miaściny — jany zdymali piacipakajovuju kvateru niepadalok ad Badenskaha voziera. Da Alpaŭ rukoj padać.
«Bruna byŭ čałaviekam vielmi prostym. Kali ŭpieršyniu pryjechaŭ u Biełaruś, padaryŭ našaj maci pralnuju mašynu. Nataša ŭpieršyniu ŭ žyćci apynułasia niby za kamiennaj ścianoj. Bruna pryniaŭ jaje dziaciej, kłapaciŭsia pra ich.
U ich vielmi ciopłyja adnosiny byli. Jon nie davaŭ Natašy padychodzić da plity — usio sam rabiŭ. Dla jaje było adkryćciom takoje staŭleńnie da žančyny», — uspaminaje Hienadź.
Natalla zmahła ŭładkavacca ŭ brovar, na samuju nižejšuju pasadu — prybiralščycaj. Ale praź niekalki miesiacaŭ dyrektar pacikaviŭsia jaje adukacyjaj i zaprasiŭ u łabaratoryju kantrolu jakaści. Natalla mahła spakojna siabie zabiaśpiečvać. Jaje ździŭlała, što za adzin svoj zarobak jana moža kupić aŭtamabil. Choć pa šviejcarskich mierkach ich siamja nie była bahataj.
Što jašče ŭražvała biełarusku ŭ Šviejcaryi, dyk heta ich adkrytaść i demakratyčnaść.
«Hiena, ty nie možaš sabie ŭjavić, tam dahetul vybary mera horada prachodziać šlacham adkrytaha hałasavańnia! Ludzi źbirajucca na płoščy i ŭzdymajuć ruki, kab addać hołas», — raskazvała jana bratu pra tradycyju, jakaja zachavałasia ŭ adnoj z akruh Šviejcaryi.
Paźniej Natalla stała pracavać u kampanii pa vypusku posudu, taksama ŭ łabaratoryi pravierki jakaści.
«Dla maich dziaciej z pajezdak da siastry pačałosia znajomstva ź Jeŭropaj, — kaža Hienadź. — A kali Nataša pryjazdžała ŭ Biełaruś, pryvoziła ceły čamadan dziciačych rečaŭ. Vielmi kłapaciłasia pra dziaciej siabrovak, plamieńnikaŭ. Jana nie škadavała na heta hrošaj».
U Šviejcaryi Natalla pačała malavać — ałoŭkam rabiła partrety pa fota. Sama ŭsiamu navučyłasia. Praz hod užo malavała supracoŭnikaŭ kampanii. Rabiła heta dla dušy, ale kalehi sami vyrašyli płacić joj za partrety pa 200 frankaŭ (prykładna 575 biełaruskich rubloŭ) — maŭlaŭ, praca nie moža być biaspłatnaj.
Malunak Natalli
Hod nazad jana prylatała ŭ Picier na kursy pa malavańni, dva tydni asvojvała techniku akvareli.
«Joj vielmi padabałasia rabić partrety pažyłych ludziej — pražytyja hady adlustraŭvalisia ŭ ich na tvary, heta było cikaviej, čym pisać maładych», — kaža siabroŭka Alena.
U Šviejcaryi ŭ Natalli była vystava. Partrety, zroblenyja joj, ubačać i ŭ Biełarusi — jaje karciny płanujuć pakazać razam ź inšymi pracami palitźniavolenych.
Telefanavała ŭ ambasadu, kab padziakavać za sumlenny padlik hałasoŭ
Paŭtara hoda tamu muž Bruna pamior. Amal hod Natalla pracavała tolki na toje, kab raźličycca z usimi daŭhami.
Paźniej u Šviejcaryi jana paznajomiłasia z Robiertam. Pačynaŭsia novy etap jaje žyćcia. Dzieci darosłyja, možna bolš času pryśviačać sabie. Z Robiertam jany padarožničali — byli ŭ Pieru, Jehipcie. Na minułyja Kalady pryjazdžali ŭ Minsk. U vieraśni 2020-ha źbiralisia pravieści 10 dzion u Italii, ale pajezdka adkłałasia. Tady Natalla vyrašyła prylacieć u Biełaruś — na svaje vočy ŭbačyć maršy i adčuć narodny ŭzdym.
«My mahli ź joj da samaj nočy hutaryć pra palityčnyja padziei, — dzielicca brat Hienadź, jaki miesiac tamu pryncypova pierajšoŭ na biełaruskuju movu. — Jaje ŭpartaść pieradałasia ad siamji. Naš baćka Anatol byŭ zaciatym krytykam Łukašenki, nikoli nie hałasavaŭ za jaho».
Paśla vizitu ŭ rodnuju Oršu Natalla razhubiłasia. «Ludzi, jakich ja ź dziacinstva viedaju, takija abyjakavyja da palityki. Jak jany ničoha nie bačać?» — ździŭlałasia žančyna, kali daviedvałasia, što niekatoryja jaje znajomyja hałasavali za Łukašenku i nie pratestavali, bo bajalisia stracić pracu. Joj škada było tych, chto maŭčaŭ i praciahvaŭ žyć pry režymie.
I hetak ža ščyra jana zachaplałasia maładymi mikrarajonami — toj ža Novaj Baravoj. Kazała, što chacieła b mieć takich susiedziaŭ.
Sama Natalla hałasavała ŭ Šviejcaryi. Tam Cichanoŭskaja nabrała ŭ siem razoŭ bolš hałasoŭ za Łukašenku. Paśla taho, jak ahučyli hety vynik, Chierše patelefanavała ŭ ambasadu, kab padziakavać supracoŭnikam za sumlenny padlik hałasoŭ.
U dzień hałasavańnia
U Minsku jana spyniłasia ŭ siabroŭki. Napiaredadni zatrymańnia Natalla z bratam i jaho siamjoj viačerała ŭ restaranie.
«My doŭha razmaŭlali. Pobač z nami kampanija žančyn taksama abmiarkoŭvała pratesty. Jany raskazali, što kožnuju subotu vychodziać na maršy. Natalla jašče tady zachaplałasia: jakija cudoŭnyja žančyny ŭ Biełarusi!» — uspaminaje Hienadź ich apošniuju sustreču na voli.
Radavałasia, što etapirujuć u Žodzina: Tam ža Maryja Kaleśnikava!
Natallu zatrymali na žanočym maršy 19 vieraśnia. Dva z pałovaj miesiacy jana praviała za kratami. Kali daviedałasia, što jaje z Akreścina etapirujuć u Žodzina, abradavałasia: «Tam ža Maryja Kaleśnikava! Moža, my pabačymsia».
U listach jana nikoli nie skardziłasia na pobyt.
«Tam stolki viery, što ŭsio nie darma, stolki pazityvu», — zaŭvažaje siabroŭka.
Brat Hienadź začytvaje niekatoryja radki. «Nastroj, niahledziačy ni na što, vydatny. Toje, što padajecca katastrofaj, moža abiarnucca vialikim šancam». «Asablivy dziakuj za kurtku ŭ maim lubimym čyrvonym kolery». «Adčuvaju siabie ŭpeŭniena, na hetaj chvali i sustrenu rašeńnie suda».
U izalatary Natalla adznačyła svoj dzień narodzinaŭ (jon byŭ 20 kastryčnika). Siabroŭka pieradała joj u padarunak prysmaki i adździeńnie italjanskaha brenda — dla padniaćcia bajavoha duchu. A byłyja sukamiernicy arhanizavali cełuju kampaniju padtrymki — prasili ludziej pisać Natalli listy. Jana atrymała niekalki dziasiatkaŭ vinšavańniaŭ. Dziaŭčaty vypisali joj taksama try haziety.
Składana pavieryć, što Natalli, jakaja tak šykoŭna vyhladaje, 51 hod. Pa słovach jaje siabroŭki, jana rehularna chadziła ŭ trenažornuju zału i sačyła za svaim charčavańniem — racyjon całkam adpaviadaŭ dyjetałahičnym kanonam.
«Na dušy Natašy, moža, i ciažka, ale jana hetaha nie pakaža»
«Nataša vielmi adčuvalnaja da niespraviadlivaści. I jak i ŭsich nas, jaje ŭskałychnuli padziei, jakija adbylisia paśla 9 žniŭnia. Asabliva heta čaplaje ludziej, jakija bačać, što ŭ inšych krainach usio inakš. Tam ludzi nie bajacca palicejskich. A ŭ nas pastajanna hałava ŭ plečy ŭciskajecca, jak pabačyš ich», — kaža Alena.
Paśla suda jana zmahła pierakinucca niekalkimi słovami ź siabroŭkaj. Skazała, kab taja nie ŭsprymała 2,5 hoda jak ličbu, što tyčycca jaje, i što jany pasprabujuć zrabić mnohaje dla vyzvaleńnia. «Ja heta razumieju», — pačuła ad Natalli.
Ambasada Šviejcaryi padtrymlivaje biełarusku. Pasoł naviedvaŭ jaje za kratami, na ahałošvańnie prysudu prylataŭ ministr zamiežnych spraŭ Šviejcaryi. Siamja budzie abskardžvać prysud, a Natalla pakul zastajecca na Vaładarcy.
«Ja pišu joj kožnyja čatyry dni. U piatnicu narešcie zmahu jaje naviedać. Na dušy Natašy, moža, i ciažka, ale jana hetaha nie pakaža», — dzielicca Hienadź.
«U jaje ŭsio było cudoŭna. Dzieci ŭ Šviejcaryi, lubimy mužčyna, — dadaje siabroŭka. — Ale ŭ jaje baleła serca, tamu jana pryjechała siudy».
Čytajcie taksama: «Spadziajusia ŭbačyć jaje raniej. Moža być, režym abryniecca». Intervju z mužam Natalli Chierše
