«Spadziajusia ŭbačyć jaje raniej. Moža być, režym abryniecca». Intervju z mužam źniavolenaj hramadzianki Šviejcaryi
Hramadzianku Švajcaryi biełaruskaha pachodžańnia Natallu Chierše prysudzili da dvuch z pałovaj hadoŭ kalonii strohaha režymu i abaviazali zapłacić 1000 biełaruskich rubloŭ u jakaści kampensacyi maralnaj škody paciarpiełamu 22-hadovamu supracoŭniku AMAPu Siarhieju Končyku.
Žurnalisty «Radyjo Svaboda» pahavaryli z mužam Natalli Chierše Robiertam Štejeli, taksama hramadzianinam Švajcaryi. Jon skazaŭ, što ŭ jaho «nie było nivodnaha šancu spynić» žonku, kali jana sabrałasia jechać u Biełaruś, a vyniesieny joj prysud acharaktaryzavaŭ jak «prosta žach».
— Jak zaraz adčuvaje siabie Natalla? Dzie jaje ŭtrymlivajuć?
— Ciapier jana ŭ Miensku, ale my nie viedajem dakładna, u jakim miescy. Treba sačyć za tym, kudy jaje paviazuć. U mianie niama mahčymaści ź joj pahavaryć, tamu nijakaj infarmacyi na hety kont u mianie niama, ja mahu tolki atrymlivać jaje sa ŚMI, jak i vy. Jana paśpieła napisać mnie niekalki listoŭ, ale ŭ ich jana skazała, što joj zabaroniena paviedamlać što-niebudź pra ŭmovy ŭtrymańnia ŭ turmie. Pamiž radkoŭ, jak mnie zdałosia, ja zmoh pračytać, što jana ŭ paradku.
— U jaje jość rodnyja ŭ Biełarusi?
— Tak, brat, ź jakim jana vielmi blizkaja, ale jamu taksama zabaroniena jaje naviedvać u turmie. Heta dazvolena rabić tolki advakatu i pradstaŭniku švajcarskaha MZS. Ja dumaju, ciapier hetaja sytuacyja źmienicca, ale jak mienavita — pakul składana skazać. Hetaja turma nie z tych, što aryjentavana na servis.
— Jak i kali vy paznajomilisia?
— Vielmi pa-sučasnamu, jak i ŭsie ciapier, u internecie. Heta było dva hady tamu, letam. U nas było spatkańnie na malaŭničym voziery, i tak usio heta pačałosia. Jana ŭ toj momant užo 10 hadoŭ žyła ŭ Švajcaryi. Była zamužam za inšym švajcarcam, ale jon pamior.
— Jak joj pryjšła ŭ hałavu ideja pajechać u Biełaruś? Vy bajalisia jaje tudy adpuskać?
— U mianie nie było ni adzinaha šancu jaje spynić. Kali ŭ jaje źjaviłasia hetaja ideja, jana ŭsia była pierapoŭnienaja entuzijazmam i enerhijaj. Ja zrazumieŭ, što jana prosta pavinna pajechać tudy.
— Heta značyć, jana jechała ŭ Biełaruś metanakiravana dla taho, kab udzielničać u akcyjach pratestu?
— Tak, kab abaranić u siabie na radzimie demakratyju, tyja kaštoŭnaści, pa jakich my žyviom tut, u Švajcaryi.
— Vy ŭ hety momant užo viedali niešta pra pratesty ŭ Biełarusi? Uśviedamlali niebiaśpieku, jakaja joj pahražaje?
— Tak, ja viedaŭ, što niekatoryja ludzi paśla akcyj pratestu ŭ Biełarusi traplajuć u turmu: na niekalki sutak, na dva tydni. Ale ryzyku, što joj daduć dva z pałovaj hady turmy, ja surjozna nie razhladaŭ.
— Vy hladzieli videa, na jakich biełaruskaja milicyja źbivaje pratestoŭcaŭ?
— Kali ščyra, nie. Ja staraŭsia ich nie hladzieć. Ja i tak schilny fantazijavać u svajoj hałavie, ja nie chacieŭ da hetaha dadać jašče i takija rečy.
— Jak vy daviedalisia ab jaje zatrymańni?
— Jana paśpieła adpravić mnie SMS z aŭtobusa, u jaki jaje pasadzili. Potym ja ŭbačyŭ jaje imia ŭ śpisie zatrymanych na sajcie pravaabarončaha centra «Viasna». Zatym pačaŭsia žudasny čas: doŭhi čas, kali ja nie viedaŭ ničoha. Pry hetym u presie było mnostva žudasnych historyj pra hvałt u adnosinach da pratestoŭcaŭ, čaho ja tolki nie ŭjaŭlaŭ sabie ŭ hałavie.
— Doŭha tak praciahvałasia?
— Kala dvuch tydniaŭ. Potym brat Natalli znajšoŭ advakata, ale ni ź im, ni ź jaje bratam mnie nie ŭdałosia tołkam pahavaryć. Ja zusim nie viedaju ruskaj movy, brat mnie niešta pisaŭ pra svaje razmovy z advakatam, ale mnie davodziłasia pierakładać heta praz huhł-pierakładčyk. Pahavaryć ja zmoh tolki z pradstaŭnikom švajcarskaha MZS, kali jon padklučyŭsia da spravy. U hety momant ja ŭžo adčuŭ siabie krychu lepš. I tolki praz 40 dzion ja atrymaŭ ad Natalli pieršy list. Jon byŭ padvierhnuty cenzury, ale ja adčuŭ, što ź joj usio dobra, što jana nie padviarhałasia fizyčnamu hvałtu, što ŭ jaje niama niejkich surjoznych traŭmaŭ.
— Vy bačyli videa, na jakim adlustravana zatrymańnie Natalli? Jak vy možacie prakamentavać?
— Tak, bačyŭ. Što ja mahu skazać — jano mianie nie ździviła. U jaje jość honar i enerhija. Jana lohkaja na ŭzdym.
— Što vy možacie skazać ab pradjaŭlenym joj abvinavačvańni? Ci ličycie vy jaho spraviadlivym?
— Nie, viadoma. Heta prosta žach. Ja dumaju, heta prosta syhnał astatnim: navat nie dumajcie tak siabie pavodzić, supraciŭlacca.
— Vy bačyli kali-niebudź u Švajcaryi palicejskich u bałakłavach?
— Nie viedaju, ale dumaju, što takoje mahčyma.
— Navošta, na vašuju dumku, biełaruskija siłaviki chavajuć svaje tvary?
— Kab abaranić siabie ad ludziej? (Śmiajecca.) Daloka nie ŭsie staviacca da ich jak da siabroŭ.
— Što vy naohuł dumajecie pra Alaksandra Łukašenku i biełaruskija pratesty?
— Usie viedajuć, što jon dyktatar. My tak heta bačym. Ja vystupaju za demakratyčnyja kaštoŭnaści. Ja dumaju, ja spadziajusia, što jaho čas padydzie da kanca.
— Jak vam dapamahajuć švajcarskija ŭłady? Ci adčuvajecie vy padtrymku jašče adniekul?
— Siabry Nacyjanalnaj rady Švajcaryi arhanizavali akcyju ŭ jaje padtrymku, skłali petycyju. Adzin ź ministraŭ źviarnuŭsia da našaha ministra zamiežnych spraŭ z prośbaj umiašacca, ale heta ŭsio tolki razmovy.
— Ci budzie advakat Natalli abskardžvać prysud?
— U mianie niama pramoj suviazi z advakatam, ale ja čuŭ, što jon źbirajecca heta zrabić. Ale ja nie dumaju, što ŭ systemie, dzie naviersie taki dyktatar, jak Łukašenka, heta spracuje. Budu rady pamylacca.
— I ŭsio ž, mnie zdajecca, vy nastrojeny aptymistyčna i raźličvajecie ŭbačyć svaju žonku raniej, čym praz dva z pałovaj hady. Kali heta ŭdasca, adpuścicie vy jaje znoŭ u Biełaruś?
— (Śmiajecca.) Tak, ja spadziajusia ŭbačyć jaje raniej. Moža być, biełaruski režym abryniecca, heta mahčyma. Moža być, nam pašancuje, i našyja švajcarskija palityki zmohuć zrabić štości bolšaje, čym prosta zajavy, pierakryjuć Łukašenka finansavyja płyni abo štości takoha kštałtu. Svaboda vielmi važnaja dla mianie, ale kali joj treba budzie znoŭ pajechać… Navat nie viedaju. Nie ŭpeŭnieny, što druhi raz ja zrablu hetak ža i adpušču jaje.
Čytajcie taksama: «U Šviejcaryi ŭ jaje było cudoŭnaje žyćcio, ale jana pryjechała siudy». Chto takaja Natalla Chierše, jakuju adpravili ŭ turmu za sarvanuju bałakłavu
