Analityki prapanavali siem kankretnych mier pa ŭmacavańni infarmacyjnaj biaśpieki Biełarusi
Na minułym tydni Alaksandr Łukašenka pravioŭ asobnaje pasiadžeńnie na temu infarmacyjnaj biaśpieki. Pavodle słoŭ Łukašenki, naśpieła pytańnie stvareńnia arhanizacyi, jakaja budzie aceńvać rejtynhi ŚMI. U kancy 2017-ha ŭžo byŭ stvorany novy orhan — Mižviedamasnaja kamisija pa biaśpiecy ŭ infarmacyjnaj śfiery. Stvareńnie novych orhanaŭ i kamisij pryniasie minimalnuju karyść dla infabiaśpieki krainy biez šerahu važnych zakanadaŭčych i praktyčnych mier. Takija miery byli prapanavany kamandaj analitykaŭ daśledčaha centra EAST u składzie Andreja Jelisiejeva, Vieraniki Łapućka i Alaksandra Papko u ramkach praviedzienaha daśledavańnia pa ŭmacavańni infabiaśpieki Biełarusi.
Pavialičyć raznastajnaść krynic medyjakantentu
Sučasnaje rehulavańnie televiaščańnia całkam apuskaje nasielnictva Biełarusi ŭ miedyjaprastoru adnoj-adzinaj zamiežnaj dziaržavy. Hetaja situacyja nienarmalnaja, navat kali b Rasija ŭznačalvała suśvietnyja rejtynhi svabody ŚMI. Jana tym bolš zhubnaja, uličvajučy vialikuju dolu dezynfarmacyi i prapahandy na najbolš lohkadastupnych i papularnych rasiejskich telekanałach, a taksama vysokuju stupień ich zaležnaści i vykarystańnia rasiejskim kiraŭnictvam dla dasiahnieńnia svaich źniešniepalityčnych metaŭ.
Try ź dzieviaci abaviazkovych ahulnadastupnych telekanałaŭ u Biełarusi datyčacca da tak zvanych hibrydnym kanałaŭ (ANT, «RTR-Biełaruś» i «NTV-Biełaruś») z daminavańniem rasijskaha kantentu — jak zabaŭlalnaha, tak i navinavaha. Telekanał STV taksama varta adnieści da «hibrydnych», pakolki značnaja častka jaho štodzionnaj viaščalnaj sietki składajecca z kantentu rasijskaha telekanała «Ren TV». Jašče adzin abaviazkovy telekanał («Mir») aśviatlaje supracoŭnictva krain SND. Dadajučy zamiežnyja telekanały ŭ pieralik ahulnadastupnych — jon rehulujecca pastanovaj Savieta ministraŭ, — možna taksama vykarystoŭvać pryncyp hibrydyzacyi, to bok uklučać u viaščalnuju sietku miascovy medyjakantent.
U vypadku kabielnaha viaščańnia na zakanadaŭčym uzroŭni varta ŭstalavać abaviazkovuju minimalnuju dolu telekanałaŭ (naprykład, nie mienš za 30% prapanavanych u pakiecie telekanałaŭ), u vytvorčaści jakich nie ŭdzielničaje Rasija. Biez hetaj normy sama pa sabie najaŭnaść zamiežnych telekanałaŭ u śpiecyjalnym śpisie dla tranślacyi ŭ Biełarusi (zaraz jon uklučaje 202 kanały) nie spryjaje raznastajnaści krynic medyjakantentu i ŭzmacnieńniu infabiaśpieki. Na praktycy časta da 90% telekanałaŭ u pakietach kabielnaha telebačańnia majuć rasijskaje pachodžańnie. Dziasiatki zachodnich telekanałaŭ sa śpisu ihnarujucca apieratarami kabielnaha telebačańnia. Taja ž dola moža spaścihnuć i ŭkrainski UATV, jaki Mininfarm dadaŭ u rejestr.
Ministerstvu infarmacyi varta čaściej pierahladać śpis zamiežnych telekanałaŭ, dazvolenych dla viaščańnia na terytoryi Biełarusi, dla vyklučeńnia tych telekanałaŭ, jakija adznačany ŭ raspaŭsiudzie niedakładnaj infarmacyi, a taksama dadańnia telekanałaŭ, jakija viaščajuć u susiednich dziaržavach (Ukraina, Polšča, Litva, Łatvija). Takija telekanały nie pavinny tranślavać vyklučna zabaŭlalny kantent.
Varta stvaryć bolš spryjalnyja ŭmovy dla vytvorčaści i tranślacyi miascovaha miedyjapraduktu, zamiaščajučy im vyrableny za miažoj medyjakantent. Dla palapšeńnia jakaści medyjakantentu i pavyšeńnia jaho kankurentazdolnaści biełaruskija telekanały majuć patrebu ŭ vialikich inviestycyjach dla raspracoŭki ŭłasnaha praduktu, nabyćcia i dublavańnia zachodnich sieryjałaŭ, kupli franšyzy dla retranślacyi papularnych zamiežnych teleprahram. Takija inviestycyi mohuć być zabiaśpiečany za košt bolšaha dziaržfinansavańnia i pryvatnych krynic. U biudžecie na 2019 h. vydatki na ŚMI zakładzieny ŭ pamiery 151 młn rubloŭ, na tracinu bolšyja, čym hodam raniej. Na što mienavita pojduć dadatkovyja značnyja resursy?
Pierafarmatavać tranślacyju zamiežnych navinavych prahram
Na dadzieny momant «hibrydnyja» telekanały tranślujuć rasijskija naviny ŭ prajm-tajm, a biełaruski navinavy błok faktyčna idzie naroŭni z rasiejskim rehijanalnym. Takaja situacyja stvaraje nieadnaznačny palityčny pasył dla biełaruskaj teleaŭdytoryi.
Dziaržaŭnyja telekanały ŭžo rabili sproby abmiežavać rasiejski palityzavany kantent (naprykład, z dapamohaj pieramiaščeńnia šou rasijskaha žurnalista Uładzimira Sałaŭjova na «RTR-Biełaruś», a taksama pieradačy «Čas pakaža» na ANT na poźni čas efiru). Adnak patrebny dalejšyja kroki ŭ hetym kirunku.
Praduchilić retranślacyju sumniŭnaha kantentu nacyjanalnymi telekanałami
Sens isnavańnia rejestra zamiežnych telekanałaŭ, dazvolenych da tranślacyi ŭ Biełarusi, hublajecca ŭ vypadku rehularnaj retranślacyi sumniŭnaha kantentu zamiežnych telekanałaŭ, nie ŭklučanych u rejestr zamiežnych telekanałaŭ. Tak adbyvajecca ŭ vypadku z telekanałam STV. Značnaja častka jaho efirnaha času składajecca z kantentu rasijskaha telekanała «Ren TV», jaki nie ŭklučany ŭ pieralik zamiežnych telekanałaŭ, jakim dazvolena viaščańnie na terytoryi Biełarusi.
Prykłady pastajannych teleprahram «Ren TV» na kanale STV — «Zahadki čałaviectva z Aleham Šyškinym», «Samyja šakavalnyja hipotezy», «Dziŭnaja sprava». Raniej sietka viaščańnia STV pastajanna tranślavała takija prahramy «Ren TV», jak «Terytoryja pamyłak» ź Iharam Prakapienkam», «Vajennaja tajamnica» ź Iharam Prakapienkam, «Tajamnicy Čapman», «Ruskija nie zdajucca! Zbroja śpiecyjalnaha pryznačeńnia». Mnohija vypuski dadzienych prahram utrymlivajuć absurdny antynavukovy kantent, militarysckija prarasijskija siužety i šavinistyčnyja miesiedžy.
Da prykładu, aŭtary prahramy «Terytoryja pamyłak» ź Iharam Prakapienkam» śćviardžali, što ŭ realnaści Ziamla płoskaja, a «adzinaj pryčynaj isnavańnia NASA źjaŭlajecca publičnaja prapahanda i prasoŭvańnie łžyvaj idei šarapadobnaj karciny śvietu», samaja staražytnaja čałaviečaja cyvilizacyja isnavała 3 młn hadoŭ tamu ŭ Sibiry, a jeŭrapiejcy, u adroźnieńnie ad prodkaŭ ruskich, jakija mnohija stahodździ karystalisia łaźniaj, nibyta nie mylisia da kanca XIX stahodździa.
Papularyzavać biełaruskuju nacyjanalnuju identyčnaść i kulturu
U ciapierašni čas telekanał «Biełaruś-3» viaščaje pieravažna na biełaruskaj movie, ale jaho kantent amal całkam pryśviečany pytańniam kultury. Viaščańnie na biełaruskaj movie pavinna być pašyrana na ŭsich nacyjanalnych telekanałach, a biełaruskamoŭny kantent pavinien stać bolš raznastajnym — ad navinavych i spartyŭnych prahram da pieradač pra modu i zdaroŭje.
Uklučeńnie ŭ prahramnuju sietku bolšaj kolkaści jakasnaha biełaruskamoŭnaha zabaŭlalnaha kantentu budzie spryjać pavyšeńniu statusu biełaruskaj movy. Varta razhledzieć mahčymaść stvareńnia dziciačaha kanała na biełaruskaj movie, a taksama pakupki franšyzy suśvietna viadomych ŚMI (National Geographic, Discovery Channel, «Jeŭrasport» i inš.).
Stvaryć bolš pryvabnyja ŭmovy dla pryvatnych inviestaraŭ na miedyjarynku
Raźvićcio rekłamnaha rynku i miedyjarynku ŭmacuje ŭstojlivaść biełaruskich ŚMI. Kali libieralizacyja abo pryvatyzacyja miedyjarynku bačacca dziaržorhanam niepažadanymi pa palityčnych pryčynach, varta choć by pavialičyć kankurencyju pamiž dziaržaŭnymi kanałami. Heta zrobić žurnalisckuju supolnaść bolš dynamičnaj, prafiesijnaj, zdolnaj reahavać na infarmacyjnyja pahrozy, jakija iduć zvonku, i adkazvać zapytam aŭdytoryi.
Raźvivać miedyjapiśmiennaść nasielnictva
Fejkavyja naviny i dezynfarmacyja źjaŭlajucca značnaj hramadskaj pahrozaj. Adpaviedna, pavyšać abaznanaść hramadstva nakont hetych fienomienaŭ i procidziejničać im varta z dapamohaj roznabakovych mier, uklučajučy raspracoŭku abaviazkovaha navučalnaha kursa dla siarednich škoł i ŭklučeńnie jaho ŭ školnuju prahramu, padtrymku dyskusij i treninhaŭ u halinie miedyjapiśmiennaści, praviadzieńnie miedyjaškoł dla dziaržaŭnych słužačych, u tym liku supracoŭnikaŭ miascovych orhanaŭ ułady.
Sapraŭdny dyjałoh z žurnalisckaj supolnaściu
Padtrymańnie rehularnaha sapraŭdnaha, a nie farmalnaha dyjałohu z žurnalisckaj supolnaściu pa pytańni infarmacyjnaj biaśpieki i jaje pravavoha rehulavańnia budzie sadziejničać uzmacnieńniu ŭstojlivaści biełaruskaha hramadstva ŭ dačynieńni da mahčymych infarmacyjnych pahroz. Varta adnavić dziejnaść Hramadskaj kaardynacyjnaj rady ŭ śfiery masavaj infarmacyi.
Niahledziačy na toje, što stvorany pastanovaj Savieta ministraŭ u 2008 h. orhan pavinien źbiracca dla abmierkavańnia pytańniaŭ jak minimum raz u kvartał, u rečaisnaści adbyłosia ŭsiaho niekalki pasiadžeńniaŭ rady. U radu varta ŭklučyć dastatkovuju kolkaść niezaležnych miedyjaekśpiertaŭ, a taksama pradstaŭnikoŭ niedziaržaŭnych ŚMI. Jaho pasiadžeńni pavinny prachodzić na rehularnaj asnovie, jak toje praduhledžana zakanadaŭstvam, i dziejnaść rady pavinna rehularna aśviatlacca Ministerstvam infarmacyi.
