Pavieł Sieviaryniec: Kali Rasija pasprabuje zachapić Biełaruś, jana razvalicca INTERV’Ju
Pavieł Sieviaryniec budzie ŭdzielničać ad chryścijanskich demakrataŭ u prajmieryz, jakija vyznačać kandydata na nastupnyja prezidenckija vybary. «Naša Niva» pahutaryła ź im ab jaho prahramie, upłyvie syna Franciška i pra toje, jak apazicyja budzie dziejničać u vypadku anieksii našaj krainy Rasijaj.
«Naša Niva»: Pavieł, minuły hod prajšoŭ dla ciabie pad znakam Kurapataŭ? Jakija ŭroki ty vynies z hetaha supraćstajańnia?
Pavieł Sieviaryniec: Urok pieršy. Biełarusy pakazali siabie ŭ Kurapatach narodam: absalutnaja balšynia nie pryniała restaracyi ŭ Kurapatach i zładziła maŭklivy bajkot «Bulbašchołu». Niahledziačy na vał publikacyj (zdavałasia b, jakaja rekłama!), źnižki, biaspłatny płoŭ i zamanuchu ŭ vyhladzie papsovych «zorak», my bačym kala kabaka tolki pa niekalki naviednikaŭ u dzień. Pieravažna heta ludzi, jakija jeduć siudy naŭmysna, z vyklikam — «ruski mir», stalinisty, cyniki, «haspadary žyćcia».
Urok druhi. Nievialikaja kolkaść rašuča nastrojenych abaroncaŭ prymusiła hramadstva vyznačycca, a ŭładu publična zaniać pazicyju «niejtralitetu», pastavić u miemaryjale pomnik achviaram represijaŭ 1930-40 hadoŭ, dobraŭparadkavać darožki, pravieści čarhovyja tałoki. Hetaha nie było b, kali b nie varta. Arhanizavanyja dy idejnyja ludzi zdolnyja stajać za Biełaruś — i mianiajuć šmat što ŭžo tut i ciapier.
Urok treci. Režym mientalna zastajecca savieckim. Načalstva atajasamlaje siabie nie z tymi, kaho rasstrelvali, a z tymi, chto stralaŭ. Adsiul štrafy i «sutki» abaroncam, adsiul pieraškody dla ŭstalavańnia kryžoŭ, adsiul maŭčańnie pra zakrytyja archivy KHB.
Urok čaćviorty. Baza źviestak naviednikaŭ, jakuju my ź inicyjatyvy Dzianisa Ivašyna stali vieści paśla abviaščeńnia hramadskaha bajkotu, dała nam zrez ludziej i ustanovaŭ, hatovych uklučycca ŭ hibrydnuju vajnu suprać Biełarusi. Mnohija nie jeduć u kabak, bo bajacca, što prystojnyja ludzi pierastanuć ź imi vitacca.
Urok piaty. Jadnańnie pradstaŭnikoŭ z roznych partyjaŭ i ruchaŭ, a taksama biespartyjnych ludziej dobraj voli adbudziecca vakoł kropak kipieńnia — takich, jak Kurapaty, pratest suprać Bresckaha akumulatarnaha, darmajedskaha dekretu ci ŭščylnieńnia ŭ Minsku.
«NN»: Kurapaty dali krainie novych hierojaŭ? A što rabić z antyhierojami?
PS: Hieroi Kurapataŭ — heta abaroncy, jakija vośmy miesiac u śpioku, doždž i marazy stajać va ŭročyščy, razdajuć buklety, fiksujuć pryncypovych naviednikaŭ «ruskaha miru» — i pakazvajuć Kramlu: kali sunieciesia — tut jość ludzi, jakija stanuć na abaronu krainy.
Hieroi — heta Hanna Šapućka i Źmicier Daškievič, Viačasłaŭ Siŭčyk i Aleś Čacholski, Dzianis Urbanovič i Źmicier Kazakievič, Volha Mikałajčyk i Leanid Kułakoŭ, Alaksiej Turovič i Nina Bahinskaja, Maja Navumava i Maksim Viniarski, Valer Rabcaŭ i Vincuk Piatroŭski, Dzianis Ivašyn i Alena Tałstaja, Ihar Ščamialeŭ i Vasil Bań, Natalla Samatyja i Natalla Haračka, Vital Paŭłaŭ i Arsień Dziadok, Juraś Palejka i Siaržuk Aniankoŭ, Nadzieja Batura i Anatol Naŭmovič, Piotr Rabuška i Bazyl Hušča, Pilip Šaŭroŭ i Natalla Illinič, i mnohija, mnohija inšyja… Praz kurapackuju abaronu za siem z pałovaj miesiacaŭ prajšło bolš jak piaćsot čałaviek — a pa Biełarusi kolkaść hatovych abaraniać niezaležnaść, svaje harady i siemji vymiarajecca, upeŭnieny, u dziasiatkach tysiačaŭ.
Što rabić z antyhierojami? Boh im sudździa. Ludzi, jakija budujuć kabak, hłumiacca z pamiaci i zapuskajuć fiejervierki ŭ miescy masavych rasstrełaŭ, ryjuć jamu ŭ piekła prosta ŭ siabie pad nahami.
«NN»: Što dla ciabie ŭvohule takoje Kurapaty?
PS: Kurapaty — heta miesca, dzie kroŭ dziasiatkaŭ tysiačaŭ niavinnych achviaraŭ dahetul kryčyć da nieba. Stańcie, zapluščycie vočy, ujavicie — i ŭ šumie kurapackich chvojaŭ vy pačujecie huł. Siońniašni režym nie adkryvaje archivaŭ — i my navat nia viedajem imionaŭ rasstralanych kamunistami. Sotni tysiačaŭ biełarusaŭ dahetul nie viedajuć, jak i dzie byli zabityja ich prodki. U duchoŭnym płanie heta ahramadnaja strašnaja rana, i jana nie zahoicca biez praŭdy i pakajańnia. U Biełarusi dziasiatki i sotni takich ranaŭ, ale Kurapaty — najbolš žachlivaja.
Tamu Kurapaty z časoŭ Zianona Paźniaka — miesca, jakoje naradžaje novyja i novyja chvali biełaruskaha ruchu. Tak było ŭ 1988—89-m sa stvareńniem Biełaruskaha Narodnaha Frontu, tak było ŭ 2001—2002-ch, kali maładafrontaŭcy razam z «zubrami» dy «svabodaŭcami» trymali kruhłasutkavuju vartu, tak było ŭzimku 2017-ha: vybuchnuŭ pratest u Kurapatach, i recham adhuknulisia šmattysiačnyja pratesty «niedarmajedaŭ».
Kurapacki kryž — heta sistema kaardynataŭ biełaruskaj nacyjanalnaj idei.
«NN»: Čamu ty vyrašyŭ pryniać udzieł u prajmieryz, a ŭ budučyni, mahčyma, i ŭ prezidenckich vybarach?
PS: Viedaješ, šmat jezdžu pa Biełarusi, za apošni hod bolš za sto dvaccać haradoŭ, miastečak i viosak…
Zaraz dla vializnaj kolkaści biełarusaŭ alternatyva Łukašenku — nie lidary apazicyi, a Pucin. Łukašenka dastaŭ, pryjdzie Rasieja i naviadzie paradak — voś što kažuć ludzi, nahladzieŭšysia televizara. Supiarečlivyja hałasy dziasiatka lidaraŭ razdroblenaj apazicyi ŭsprymajucca jak pabočny šum.
Tamu zaraz nam, demakratam, treba pravieści sumlennyja, svabodnyja, prazrystyja i spraviadlivyja ŭnutranyja vybary — i vyznačyć adzinaha lidara, zdolnaha stać hołasam biełaruskaha naroda. Na moj pohlad, heta moža być i lidar pratestaŭ, i lidar bajkotu, i lidar pieramožnaj kampanii ŭ vypadku fors-mažoru, jaki naśpiavaje. Vybaraŭ niama, falsifikacyi tatalnyja. Ale ŭ vypadku źniešniaha ci ŭnutranaha cisku, masavych zabureńniaŭ ci niečakanaściaŭ sa zdaroŭjem Łukašenki sistema moža dać zboj — i treba być hatovymi viarnuć narodu ŭładu, na jakuju ŭžo raziaviŭ pašču Kreml.
Tamu i vyrašyŭ. Nabližajecca čas vyrašać.
«NN»: Biełaruś hatovaja da prezidenta-chryścijanina? Jaki ŭvohule patencyjał u palitycy z chryścijanskim adcieńniem?
PS: Biełaruś bolšuju častku svajoj historyi była krainaj, jakoj kiravali palityki-chryścijanie. Iziasłaŭ, Usiasłaŭ, Alhierd, Vitaŭt, Žyhimont Aŭhust, Sapiehi, Radziviły, Astrožskija… Połackaje Kniastva — heta viečavaja chryścijanskaja demakratyja. Vialikaje Kniastva Litoŭskaje ŭ paru svajho roskvitu — šlachieckaja chryścijanskaja demakratyja. Naohuł, chryścijanskaja demakratyja — heta palityčny chrybiet biełaruskaj nacyi.
Pahladzi, kamunisty kiravali ŭ Biełarusi 70 hadoŭ, zabili miljony biełarusaŭ i pabudavali sotniu śvinakompleksaŭ. Pravasłaŭny ateist Łukašenka kiravaŭ u Biełarusi 25 hadoŭ, kinuŭ za kraty tysiačy najlepšych ludziej krainy i pabudavaŭ paŭsotni ladovych pałacaŭ. A chryścijanskija palityki kiravali ŭ Biełarusi šeśćsot hadoŭ, i heta byŭ załaty viek dziaržavy. Chryścijanskija palityki vyjhrali ŭ krai pieršyja vybary ŭ rasijskuju Dziaržaŭnuju dumu i pradstaŭlali Biełaruś u siejmie Druhoj Rečy Paspalitaj. Kali b nie vojny dy saviety — u Biełarusi b i zaraz kiravali chryścijanskija demakraty.
Biada ŭ tym, što Łukašenka jość adlustravańniem nastrojaŭ vialikaj častki hramadstva, zmardavanaha biazbožžam i kamunizmam, źniavieranaha, ašukanaha, razhublenaha. Ale ja vieru, što za dva dziesiacihodździ mnohija biełarusy pahladzieli ŭ hetaje lusterka i žachnulisia.
Ci hatovaja Biełaruś da prezidenta-chryścijanina?… Ty jašče pytaješsia? Dy my zajmajem adno ź pieršych miescaŭ u śviecie — u śviecie! — pa ŭzroŭni samahubstvaŭ, abortaŭ, razvodaŭ, žančynaŭ u turmach, užyvańni ałkaholu… Kraina prosta jenčyć u zabyćci. Kraina prosić nadziei! Biełarusi jak pavietra patrebnyja ludzi, jakija vierać u Boha i lubiać svaju radzimu. Ale nie treba čakać hieroja, jaki pryjdzie i zrobić raj na ziamli. Tolki kali my pačniem ź siabie, sa svaich sercaŭ, kali voźmiemsia razam — my nie dapuścim tut piekła.
A jaki patencyjał u palityki z chryścijanskim adcieńniem u śviecie — davajcie spytajem u amierykancaŭ pra Džordža Vašynhtona dy Ronalda Rejhana ci ŭ niemcaŭ pra Konrada Adenaŭera, Hielmuta Kola albo Anhiełu Mierkiel.
«NN»: Biełaruś budzie akupavanaja Rasijaj?
PS: Pahroza vialikaja. Ale dzień, kali Maskva vyrašyć hvałtam pieratvaryć Biełaruś u častku impieryi, budzie pačatkam kanca impieryi. Kali Kreml budzie ažyćciaŭlać zachop pavodle krymskaha ci danieckaha scenaru — Rasija razvalicca.
Z časoŭ VKŁ tajamnica žyćcia i śmierci Rasijskaj impieryi pulsavała tut — pieršy źjezd RSDRP u Minsku, carskaja staŭka ŭ Pieršaj suśvietnaj vajnie ŭ Mahilovie i Biełaviežskaja pušča jość pavarotami hieapalityčnaha kluča, zakładzienaha ŭ Biełaruś.
Biełaruś achviaravała najlepšych svaich hienijaŭ, kab pieratvaryć, pieramianić, praśviacić Rasiju. Simiaon Połacki, Dastajeŭski, Vysocki, Navadvorskaja, Makarevič, Aleksijevič… Užo piaćsot hadoŭ Rasija choča pahłynuć partyzanskuju Biełaruś, a jana ŭsio ŭpopierak horła. Jany nas MiHami, a my ich knihami.
My molimsia i robim, što možam, kab jany siudy nie paleźli. Ale treba być hatovymi abaraniać niezaležnaść — tady impieryja treśnie pa švach.
«NN»: Što rabić z Łukašenkam, jaki nibyta staŭ za niezaležnaść. Nie vieryć?
PS: Ci jość Łukašenka harantam biełaruskaj niezaležnaści? Jon užo 25 hadoŭ jość harantam svajoj asabistaj ułady. Kali b jon staŭ za niezaležnaść, Dzianisa Urbanoviča i Volu Mikałajčyk nie aryštoŭvali b za akcyju pamiaci Michasia Žyźnieŭskaha, a haradziencaŭ nie štrafavali b za dzień pamiaci Kastusia Kalinoŭskaha. Kali b Łukašenka staŭ za niezaležnaść, my b pabačyli skasavańnie antykanstytucyjnych «sajuzaŭ», durackich dekretaŭ, kantraktnaj sistemy i biaźmiežža ŭ sudach, viartańnie piensijnaha stažu i zakryćcio škodnych vytvorčaściaŭ: ludzi nie buduć abaraniać dziaržavu, jakaja ich dušyć.
Chočaš, kab biełarusy ciabie padtrymali? Viarni svabodu, pakajsia, vypuści palityčnych viaźniaŭ i niespraviadliva asudžanych, padymi bieł-čyrvona-bieły ściah i praviadzi volnyja vybary. Kali Łukašenka hetaha nie zrobić — jon sam padpiša sabie prysud, i historyja budzie da jaho niaŭmolnaja.
Raniej Sieviaryniec byŭ z hustymi vusami.
«NN»: Ty bačyš, jak možna vybudoŭvać adnosiny z Rasijaj paśla Łukašenki?
PS: Tak, jak vybudoŭvali adnosiny z Rasijaj Litva, Łatvija i Estonija paśla kamunistaŭ. Sumlenna, spakojna, hodna i ćviorda.
Biez falšu, liślivaści, šachier-machieraŭ, «nafty ŭ abmien na pacałunki» i načnych pryvidaŭ typu Sajuznaj dziaržavy. Z pazicyj niezaležnaści. Z hatovaściu, kali što, dać adpor. Z poŭnaj apłataj za haz, praz cyvilizavanuju miažu — narmalovyja dobrasusiedskija stasunki. Akuratna, vietliva, ale niaŭchilna. Dumaju, nam dapamohuć u hetym ZŠA, ES, asabliva Litva i Vyšahradskija krainy, i Ukraina.
Pazabłokavy status Biełarusi i ahresija Kramla va Ukrainie vymahajuć ad nas pakinuć ADKB i stać pieramoŭnaj placoŭkaj dla Zachadu i Rasiei. Pryncypovy niejtralitet, tranzitnaje stanovišča i madernizacyja infrastruktury razam z raźvićciom śfiery IT zrobiać nas ekanamičnym i łahistyčnym centram Uschodniaj Jeŭropy — takim, jakim jość Bieniluks ci Šviejcaryja dla Jeŭropy Zachodniaj, i ŭ niedatykalnaści jakoha zacikaŭleny jak Zachad, tak i Ŭschod.
«NN»: Nieadnaznačnuju reakcyju vyklikała tvaja prapanova zaprasić kiravać vojskam biełarusaŭ, jakija vajavali za Ukrainu. Maŭlaŭ, prosta vajavać heta adno, a kiravać vojskam — zusim inšaje.
PS: Pryhadaj, što było ŭ 2014-ym u Krymie i na Danbasie. Kolki dypłamavanych pałkoŭnikaŭ dy hienierałaŭ zdavali zachopnikam bazy dy harady, pierachodzili na bok voraha? A chto staŭ za radzimu ścianoj i spyniŭ dyviersantaŭ pa darozie na Kijeŭ? Dobraachvotnickija bataljony.
Ci buduć abaraniać Biełaruś aficery, jakich vučyli ŭ rasijskich akademijach, jakija pjuć harełku ŭ namiotach ź vierahodnym praciŭnikam na sumiesnych vučeńniach, jakija zajzdrościać rasijskim siłavikam i hatovyja pradacca za pałučku, jak sumnaviadomy milicyjant z Pružanaŭ?
Dumaju, u siońniašnim biełaruskim vojsku jość prafiesijanały, hatovyja baranić niezaležnaść — ale na klučavych pasadach baču najpierš ludziej z charaktaram Kaściuški, Chadkieviča ci Kalinoŭskaha. Tych, u kaho «Pahonia» ŭ sercy. Tych, u kaho «tak» značyć «tak», a «nie» značyć «nie». Aficeraŭ, jakija pryncypova nie stali słužyć režymu, biełaruskich dobraachvotnikaŭ, fihurantaŭ «spravy patryjotaŭ».
«NN»: Chto ty na siońnia bolš: palityk, piśmieńnik, viernik? Kali b treba było acharaktaryzavać siabie adnym słovam?
PS: Viernik. Sarcavina luboj asoby — viera albo biaźvierje. Z adkazu na pytańnie, ci vieryš, vynikajuć i nastupstvy, i ład žyćcia. A palityk ci piśmieńnik — vytvornaje, paklikańnie ŭ toj ci inšy momant. Zrešty, «Bratu», «Listy ź lesu», «Lublu Biełaruś», «Hłybinia», «Biełarusalim», «Kamiennaje serca» jak ni kruci — i toje, i druhoje, i treciaje.
Vielmi ciažka, časam da fizičnaha bolu, sumiaščać vieru, palityku i tvorčaść. Sprabuju. Ale ŭ takich vybitnych biełarusaŭ jak Adam Stankievič, Zianon Paźniak, Vasil Bykaŭ, Uładzimir Niaklajeŭ, Źmicier Daškievič — atrymałasia.
«NN»: Vialikija sprečki ŭ fejsbuku sparadziŭ apošni źjezd Maładoha fronta. Mnohija pisali, što im baluča ad taho, u što pieraŭtvaryŭsia MF. Maŭlaŭ, Urbanovič biez pamyłak nie moža i słova napisać. A što za sprečka była ź Ivanam Šyłam pra myćcio padłohi. (Sieviaryniec zakidaŭ Šyłu, što toj zaniaŭsia klininhavym biznesam — Red.) Pavieł, ty nie myješ padłohu?
PS: Padłohu, kaniečnie, ja myju, i havorka zusim nie pra heta, viadoma. Havorka pra byłoha maładafrontaŭca, jaki prajhraŭ vybary ŭ Maładym Froncie ŭ 2013-ym, i dahetul kryŭduje na MF.
Ivana prosta škada. Cudoŭnyja baćki dali chłopcu šmat zdolnaściaŭ, i jon padavaŭ vialikija nadziei, a potym vyrašyŭ, što lepš tracić žyćcio na ałkahol, narkatu, načnyja kłuby, lepš ściabacca z byłych siabraŭ i pierajści na rasiejskuju movu. Razmovaŭ niama, taki jahony vybar.
Tolki heta nie moj vybar i nie vybar Maładoha Frontu. Małady Front — značyć, biełaruskaja forma i chryścijanski źmiest, aptymalnaja formuła biełaruskaha patryjatyzmu. Tak było i tak budzie. Siońniašni kiraŭnik Maładoha Frontu Dzianis Urbanovič nahadvaje mnie rańniaha Daškieviča (jakomu, pamiataješ, hetak ža zakidali niedachop adukacyi, a potym prycichli) — nadzvyčaj mocny i metanakiravany chłopiec.
«NN»: Letaś u ciabie źjaviŭsia syn Francišak. Dzicia niejak źmianiła Paŭła Sieviarynca? Što dla ciabie takoje być baćkam?
PS: Baćkoŭstva — heta praryŭ u samaadčuvańni. Tolki na niejkim miesiacy žyćcia svajho dziciaci ty ŭrubaješsia, kolki vycierpieli i kolki zrabili dla ciabie baćki. Ty razumieješ, jak achviarujecca tvaja žonka. Baćkoŭstva — heta słužeńnie, nie lahčejšaje za palityku i vuličnuju baraćbu. Šmatdzietnyja baćki dla mianie — hieroi Biełarusi. I adnačasova heta najvialikšaje dabrasłavieńnie i ni z čym nie paraŭnalnaja radaść.
«NN»: Što siońnia robić ciabie ščaślivym?
PS: Mianie robić ščaślivym toje, što ja naradziŭsia i žyvu ŭ tajamničaj i śvietłaj krainie, za jakuju varta zmahacca. Mianie robiać ščaślivymi maje cudoŭnyja baćki, siostry i svajaki. Mianie robiać ščaślivymi siabry, jakich nievierahodna šmat. Mianie robić ščaślivym toje, što ja ažaniŭsia z najlepšaj dziaŭčynaj u śviecie, i ciapier u mianie idealnaja žonka. Mianie robić ščaślivym majo paklikańnie, ździejśnienyja idei i knihi.
I ja viedaju, što takim ščaślivym čałavieka robić tolki Boh, jaki ŭsio viedaje i vielmi nas, biełarusaŭ, lubić.
Pavieł Sieviaryniec z žonkaj kala suda Centralnaha rajona
***
Pavieł Sieviaryniec
Naradziŭsia ŭ 1976 hodzie ŭ Oršy ŭ siamji žurnalista i nastaŭnicy ruskaj movy. Žyŭ u Viciebsku. Skončyŭ hieahrafičny fakultet BDU (2000). Adzin z zasnavalnikaŭ Maładoha Fronta i jaho pieršy sustaršynia. Arhanizatar šmatlikich akcyj suprać Łukašenki. U 1998 pravioŭ dva miesiacy ŭ SIZA za sprobu zryvu kancerta da «dnia abjadnańnia Biełarusi i Rasii». U źniavoleńni pryjšoŭ da viery. U 2005 prysudžany da troch hadoŭ chimii za akcyju na refierendum ab padaŭžeńni paŭnamoctvaŭ Łukašenki. Pakarańnie adbyvaŭ u Małym Sitnie Połackaha rajona. Adzin z zasnavalnikaŭ chryścijanskaj demakratyi. Byŭ kiraŭnikom vybarčaha štaba Vitala Rymašeŭskaha. Paśla Płoščy-2010 asudžany da troch hadoŭ abmiežavańnia voli. Pakarańnie adbyvaŭ u Kuplinie Pružanskaha rajona. Piśmieńnik, aŭtar knih «Listy ź lesu», «Biełaruskaja hłybinia», «Biełarusalim» i inšych. Daŭni aŭtar «Našaj Nivy».
