«Koratka pra siabie — 25 santymietraŭ!»
Piša na Belsat.eu Aleś Kirkievič.
Hod tamu ŭ centry Miensku prajšoŭ fiejeryčny kancert da 100-hodździa BNR. Kamuści jon spadabaŭsia, kamuści nie, chtości razhubiŭsia — naprykład, čynoŭniki.
Siarod adkrytych krytykanaŭ apynułasia tusoŭka IMHOclub, jakaja klajmiła «baćkoŭ BNR» jak buržuaznych nacyjanalistaŭ z «kazačnaj respubliki». Maŭlaŭ, BNR — heta nie pra što. A voś budzie 100-hodździe BSSR — tady ŭbačycie!
Minuła BSSR-100. Ubačyli. Para mutnavatych siužetaŭ na dziaržaŭnych kanałach. Kancert dla piensijanieraŭ u vyciertych pinžakach, pašytych jašče pa savieckich HOSTach. Siabar, jaki nie palenavaŭsia i pryjšoŭ na Vajskovyja mohiłki 1 studzienia da pomnikaŭ Čarviakova, Hurło, Ihnatoŭskaha apynuŭsia adzinym! Pobač z mahiłami «baćkoŭ BSSR» adno bieły-bieły śnieh: ani łampadki, ani vianočka. I heta ŭsio? Vy surjozna?
Ideałahična BSSR zaŭždy pradstaŭlałasia jak «raj na ziamli», naščadkam jakoha jość sučasnaja Biełaruś. BSSR — heta pra partyzanaŭ, Mašerava, zboračny cech i žytnicu Sajuzu ŭ adnym fłakonie. Apynułasia — navat heta nikomu nie treba. Nijakaj dziaržaŭnaj pieradhistoryi i retraśpiektyvy aficyjnyja ideołahi naŭprost nie mohuć vymalevać.
Što ž zastajecca? Za što biełarusy majuć stajać da kanca, ściskajučy 7 miljonaŭ aŭtamataŭ, abiacanych kiraŭnikom dziaržavy? «Usim pa 500», dobryja darohi, biaśpiečnyja padvarotni pa viečarach, mirnaje nieba… Usio kruta, ale ŭ takim stanie nacyja nahadvaje čałavieka ŭ komie. Jaho padpitvajuć fizrastvoram, jon žyvy, ale hałava nie pracuje — śviadomaści niama. Nacyja, pazbaŭlenaja svajoj historyi, movy, unikalnaj kultury — usio adno, što čałaviek, jaki nie asensoŭvaje svajho «ja».
Pamiatajecie, «SB. Biełaruś siehodnia» u minułym hodzie ŭsich ździviła zahałoŭkam pra 25 hod niezaležnaści? Amal jak u starym žarcie Famienki: «Koratka pra siabie: 25 santymietraŭ!» (u aryhinale — 13, ale heta ž u Famienki). Biurakraty ad žurnalistyki davodziać, maŭlaŭ, niezaležnaść — heta pieryjad praŭleńnia kiraŭnika dziaržavy i… usio? Što było da hetaha — niavažna, my zrazumieli. A što budzie paśla?
Z čynoŭnikami zrazumieła: chto macniejšy — toj i kiruje, pad taho i budziem santymietry niezaležnaści vymiarać. Siońnia Łukašenka, zaŭtra Rasieja, paślazaŭtra Kitaj… Padajecca, što heta nie zły namier biurakrata, ale bojaź zrabić niešta nie tak, pryniać rašeńnie samastojna — pavodle zakona ci ideałohii, a nie pavodle pramoha rašeńnia źvierchu.
Dobra adlustroŭvaje situacyju i historyja z «šyldaj BNR», jakuju ŭžo hod jak nie mohuć paviesić u Miensku. Paŭłu Biełavusu niadaŭna pryjšoŭ čarhovy adkaz: čynoŭniki, maŭlaŭ, raźbirajucca, ci ŭklučać ustalavańnie šyldy ŭ hadavy płan, usio pamiatajuć i prymajuć da ŭvahi. Nu jak heta? Kali b zabaranili — usio jasna. Dazvolili b — taksama. A tut — strach i dabro dać, i zabaranić, i naviersie pierapytać.
U historyi padobnaja biezdapamožnaść aparatu pryvodziła da fatalnych vynikaŭ. Uzhadajcie zamulenuju roznymi aŭtarami historyju pra katastrofu 1941 hoda. Usie razhubilisia, a ŭ vyniku zavalili i abaronu, i evakuacyju. Čamu? Bo paśla čystak 30-ch hadoŭ vyžyŭ adziny typ kiraŭnika: jaki nie moža prymać samastojnych rašeńniaŭ, tym bolš u ekstranaj situacyi. Voś paśla i daviałosia Stalinu viartać z łahieraŭ kamandziraŭ, kštałtu Rakasoŭskaha, kab ratavać situacyju.
Padajecca, što kiraŭnik dziaržavy žyvie ŭ iluzornaj matrycy, maŭlaŭ, za jaho śpinoj prafsajuzy, žanočyja i vieteranskija arhanizacyi, BRSM, «Biełaja Ruś» — ź imi ničoha nie strašna. Tak, viertykal davała sabie radu z kvołaj apazicyjaj. Ale ci vytrymaje źniešni cisk — ad Rasiei? Ci voźmuć funkcyjaniery abiacanyja siem miljonaŭ aŭtamataŭ albo, vypiŭšy karvałołu, dryhotkimi rukami naŭprost pamianiajuć čyrvona-zialony na trykałor? Bo Biełaruś dla ich — usiaho tolki 25 santymietraŭ praŭleńnia čarhovaha «biazźmiennaha haranta».
