Navukoŭcy: Na paśpiachovaść vašaha dziciaci ŭpłyvajuć u pieršuju čarhu hieny, a nie intelekt
Daśledniki vyjavili, što pośpiechi ŭ vučobie vyznačajucca pierš za ŭsio hienami dziciaci, a jaho intelektualnyja zdolnaści adyhryvajuć mienšuju rolu, piša BBC.
Napeŭna, heta zdarycca ŭžo chutka: z dapamohaj analizu DNK my zmožam vyznačać budučyja ciažkaści ŭ vučobie našaha dziciaci i dapamahać jamu.
My vydatna pamiatajem heta jašče sa škoły: dzieci vučacca vielmi pa-roznamu.
U apošnija hady daśledniki vyśvietlili, što pośpiech u vučobie — u pačatkovaj škole, na ispytach pry zakančeńni siaredniaj škoły i navat u vyvučeńni asobnych pradmietaŭ — amal na dźvie traciny (!) zaležyć ad hienaŭ.
Navukoŭcy abrali 6000 par bliźniat, jakija ŭdzielničajuć u brytanskaj Prahramie daśledavańni rańniaha raźvićcia bliźniat, i praanalizavali ich adznaki — ad pačatkovaj škoły da zakančeńnia abaviazkovaj siaredniaj adukacyi.
Vyniki daśledavańnia pakazali, što dasiahnieńni bliźniat u vučobie byli na dziva stabilnymi.
Toj, chto mieŭ pośpiech u pačatkovaj škole, mieŭ dobryja vyniki i na ispytach GCSE (siertyfikat ab zakančeńni siaredniaj adukacyi).
Nazirańni za bliźniatami dazvalajuć vyjavić upłyŭ hienaŭ na dasiahnieńni ŭ vučobie.
Adnajajkavyja (identyčnyja) bliźniaty majuć adnolkavy hienietyčny nabor, tady jak dvajniaty, hetak ža jak i braty i siostry roznaha ŭzrostu, majuć u siarednim 50% adnolkavych hienaŭ.
Kali ŭ peŭnych rysach charaktaru identyčnyja bliźniaty bolš padobnyja adzin na adnaho, čym dvajniaty, možna zrabić vysnovu, što hetaja rysa vyznačajecca pieravažna hienami.
Daśledčyki pryjšli da vysnovy, što stabilnaść dasiahnieńniaŭ u vučobie amal na 70% tłumačycca hienietyčnymi faktarami i tolki na 25% — źniešnimi faktarami, navakolnym asiarodździem, naprykład, vychavańniem u adnoj siamji i naviedvańniem adnoj škoły.
Astatnija 5% — inšymi, pakul mienš zrazumiełymi faktarami, naprykład, upłyvam siabroŭ abo nastaŭnikaŭ.
Kali paśpiachovaść u vučobie na praciahu školnych hadoŭ palapšałasia abo paharšałasia, heta pierš za ŭsio zaležyła ad tych źniešnich faktaraŭ, jakija ŭ dvajniat adroźnivalisia.
Zdajecca, łahična vykazać zdahadku, što stabilnaść pośpiechaŭ u vyvučeńni školnych pradmietaŭ tłumačycca, u pieršuju čarhu, razumovymi zdolnaściami kankretnaha dziciaci.
Ale paśla taho jak daśledčyki praviali siarod bliźniat testy na intelekt (vierbalnyja i nievierbalnyja), upłyŭ hienaŭ usio roŭna zastaŭsia istotnym — na ŭzroŭni 60%.
U apošnija hady navukoŭcy dasiahnuli vialikich pośpiechaŭ u vyjaŭleńni hienietyčnych markieraŭ, jakija adkazvajuć za tyja ci inšyja rysy — u pryvatnaści, za pośpiechi ŭ vučobie.
Adnak kožny hienietyčny markier tłumačyć vielmi nievialikuju dolu (mienš za 0,1%) indyvidualnych adroźnieńniaŭ. I niadaŭna byŭ raspracavany bolš efiektyŭny mietad.
Sumujučy tysiačy hienietyčnych markieraŭ, vyjaŭlenych u chodzie ahulnahienomnych daśledavańniaŭ, navukoŭcy stvarajuć palihiennuju škału acenki.
Takaja škała dazvalaje z bolšaj dakładnaściu prahnazavać varyjatyŭnaść peŭnych jakaściej asoby (naprykład, pośpiechaŭ u vučobie), u ludziej, nie źviazanych ahulnymi hienami.
Mietad palihiennaj škały paćvierdziŭ toje, što navukoŭcy vyjavili ŭ nazirańni za bliźniatami. A mienavita: vyznačanyja varyjanty hienaŭ adkazvajuć za toje, čamu acenki dziaciej na kožnym etapie navučańnia mohuć adroźnivacca.
Vyniki hetaha daśledavańnia vielmi važnyja jak dla baćkoŭ, tak i dla nastaŭnikaŭ.
Jany śviedčać ab tym, što peŭnyja prablemy ŭ vučobie treba vyjaŭlać jak maha raniej, pakolki jany, chutčej za ŭsio, buduć isnavać na praciahu ŭsich hadoŭ, praviedzienych u škole.
U budučyni takaja acenka hienietyčnaj schilnaści (razam z prahnazavańniem upłyvu navakolnaha asiarodździa, naprykład, rajona pražyvańnia, asablivaściaŭ vychavańnia ŭ siamji i škole) dapamoža vyjaŭlać «prablemnych vučniaŭ» u rańnim uzroście.
Pieraadoleć patencyjnyja ciažkaści ŭ navučańni dapamohuć indyvidualnyja navučalnyja prahramy.
Naprykład, užo pry naradžeńni my mahli b z dapamohaj DNK-testaŭ vyjaŭlać dziaciej, jakija buduć mieć prablemy z čytańniem, i dapamahać im užo na rańnim etapie raźvićcia.
Prafiłaktyčnyja mierapryjemstvy zaŭsiody majuć vialikija šancy na pośpiech, kali pravodziacca ŭ pieršyja hady žyćcia.
Tamu hienietyčnaja acenka ryzyk, jakuju možna zrabić užo pry naradžeńni, maje vialikaje značeńnie dla pieraadoleńnia budučych prablem u vučobie ŭ dziciaci.
