10 siezonnych praduktaŭ-vitaminaŭ, jakija treba nabyvać vosieńniu
Vosień nie moža być drennaj, kali viedać, što ŭ pryhožaj sumcy, jakuju ty niasieš z rynku, lažać sakavityja jabłyki, puzatyja hrušy, źvierchu ŭsio heta prykrytaje pruhkaj zielaninaj, a zboku vyhladajuć čyrvonyja šapački padasinavikaŭ.
Heta ceły skarb vitaminaŭ, jaki abaviazkova treba pakaštavać vosieńniu, pakul usia harodnina, sadavina, jahady i zielanina samyja śviežyja, samyja śpiełyja, samyja smačnyja.
My adpravilisia na Kamaroŭku i raspytali ŭ tamtejšaj haspadyni, piersanaža baby Rai, što samaje karysnaje i smačnaje nabyvać vosieńniu.
Jabłyki
Jabłykaŭ na Kamaroŭcy na luby hust i koler. Vialikija, drobnyja, sałodkija, kisłyja, čyrvonyja, žoŭtyja, svojskija i ź fiermierskich haspadarak.
Kali vy kupicie chacia b pa adnym jabłyčku kožnaha hatunka, to zapasu vitaminaŭ vam chopić na tydni dva, nie mienš. Jabłyki ŭtrymlivajuć vitamin S, vitaminy hrupy B, kalij, fosfar, klatčatku i inšyja karysnyja rečyvy. Taksama jany bahatyja na žaleza, jod, folijevuju kisłatu.
Ź jabłyka možna pryhatavać šarłotku, štrudziel, možna śpiačy jaho, a možna nasušyć i cełuju zimu varyć kampot. Ale ŭ vieraśni lepš chrumstajcie śviežymi.
Hrušy
Kali ŭ sumcy dastatkova miesca, pakładzicie pobač ź jabłykam duchmianuju hrušu.
Darečy, na Kamaroŭcy možna kupić hatunak vialikaj, sakavitaj ihrušy, jaki tak i nazyvajecca — «duchmianaja».
Hrušy ŭtrymlivajuć u sabie makra- i mikraelemienty, jakija nieabchodnyja dla zdarovych kryvianych kletak. Tamu, kali vy chutka stamlajeciesia, źješcie ŭ abiedzienny pierapynak ihrušu. Hruša taksama dapamoža ad hałavakružeńniaŭ, jakija ŭźnikajuć pry ŭzmocnienaj fizičnaj nahruzcy.
Arhaničnyja kisłoty pładoŭ hrušy ŭzmacniajuć pracesy stravavańnia, palapšajuć abmien rečyvaŭ, stymulujuć dziejnaść piečani i nyrak.
U rešcie rešt, hrušy — heta prosta smačna. Receptaŭ z hrušami bieźlič. Možna pryhatavać hrušy ŭ karamielnym siropie abo z syram rykota.
Vinahrad
Čym jašče varta adjeścisia ŭ vieraśni, dyk heta vinahradam.
Dyjetołahi, praŭda, śćviardžajuć, što ŭ vinahradzie šmat cukru, tamu tym, chto sočyć za fihuraj, nie varta nalahać na sałodkija bubački, ale raz u hod možna.
Tym bolš što vinahrad utrymlivaje šmat antyaksidantaŭ i alejaŭ, jakija spryjajuć umacavańniu kletak i amaładžeńniu skury i ŭsiaho arhanizma całkam.
A vybar vinahradu vialiki. I zialony, i čorny, i ružovy, z kostačkami i bieź ich.
Ź vinahradu možna pryhatavać desiert pana-kota, abo dadać jahadku ŭ sałatu, abo navat zakatać słoičak-druhi marynavanaha vinahradu.
Inžyr
Na Kamaroŭskim rynku ŭ prodažy źjaviŭsia śviežy inžyr. Kaštuje adna štuka 1—1,50 rubla.
U inžyry ŭtrymlivajucca klatčatka, fruktoza, hlukoza, beta-karacin, vitaminy V, S, kalij, kalcyj, mahnij, fosfar i natryj, arhaničnyja kisłoty i dubilnyja rečyvy.
A voś kaliju ŭ inžyry amal stolki ž, kolki ŭ arechach. Najaŭnaść hetaha rečyva nieabchodna dla narmalnaj pracy sardečnaj myšcy i kryvatvoru.
Inžyr karysny pry zachvorvańniach nyrak i piečani, bo vałodaje mačahonnym efiektam. Pradukt asabliva zapatrabavany tymi, chto maje prablemy z sasudami, tamu što vydatna pašyraje ich i zdymaje niepatrebnaje napružańnie. Dabratvorna ŭpłyvaje inžyr na straŭnik, jon vałodaje lohkaj słabilnaj ułaścivaściu, inžyr spryjaje narmalizacyi mietabalizmu.
Inžyr možna zapiakać, rabić ź jaho vareńnie, ale najbolš karysna źjeści śviežuju «cybulinku» inžyra. Mahčyma, navat nie adychodziačy ad pryłaŭka.
Kapusta ramaneska i brokali
Zamarožanaj brokali ci, skažam, kviacistaj kapustaj nikoha nie ździviš ni letam, ni zimoj. Ale toje ž zamarožanaja. A voś vosieńniu na pryłaŭkach rynku źjaŭlajucca zialonyja hronki śviežaj kapusty brokali i ramaneska.
Ramaneska — heta hibryd brokali i kviacistaj kapusty.
Dziakujučy vitaminam, kapusta ramaneska palapšaje ełastyčnaść kryvianosnych sasudaŭ, robić ich bolš tryvałymi, a taksama razredžvaje kroŭ. Kapusta spryjalna ŭpłyvaje na pracu kišečnika.
Z takoj kapusty možna pryhatavać bieźlič stravaŭ. Jaje smažać, varać, zapiakajuć, vykarystoŭvajuć u sałatach, ź jaje robiać sous. U pryncypie, toje samaje robiać i z brokali, jakaja pa svaich karysnych ułaścivaściach nie sastupaje kapuście ramaneska.
A voś kali vy chočacie raznastaić svaju kuchniu, to raim pryhledziecca da takoj raśliny, jak fienchiel.
Fienchiel
Hetuju raślinu nazyvajuć lekavaj, bo nadta ž užo šmat karysnych rečyvaŭ utrymlivaje hety ŭkrop-pierarostak. U im i vitaminy, i minierały, i karysnyja elemienty.
Fienchiel jaduć i kab pazbavicca ad prablem sa straŭnikam i kišečnikam, jaho rajać jeści paśla bahatych zastollaŭ. Fienchiel — niezamienny pradukt dla tych, chto siadzić na dyjecie. Jaho jaduć u śviežym vyhladzie abo zavarvajuć čaj.
Patysony
Hetaja harodnina vyhladaje jak maleńkija latajučyja talerki inšapłaniecian. Čamu b nie pasprabavać pryhatavać ich na jakuju-niebudź vieraśnioŭskuju viačeru? Tym bolš što karysnych rečyvaŭ u patysonach bolš, čym u harbuzie i kabačkach.
Patysony lepš za ŭsio zasvojvajucca pry spažyvańni ź białkovymi praduktami, a ŭ pryvatnaści ź miasam. Patysony — abaviazkovy punkt u mieniu ludziej z chvarobaj žoŭcievaha puzyra, piečani i jazvami stravavalnych orhanaŭ.
Samy prosty recept z patysonami — nafaršyravać ich miasam.
Padasinaviki, biełyja hryby, lisički
Kali ŭ vas katastrafična niama času schadzić u vieraśnioŭski les na cichaje palavańnie, to 10—15 rubloŭ u kišeni i vizit na Kamaroŭku vas vyratujuć.
Ciapier tut siezon na hryby: biełyja, lisički, padasinaviki.
U hrybach, naprykład, białku bolš, čym u miasie, ale zasvojvajecca jon horš. Zatoje ŭ hrybach šmat inšych karysnych rečyvaŭ.
Nu i što moža być smačniejšym za talerku hrybnoha supa, ad adnaho vodaru jakoha biahuć ślinki?
Bulba
Raz vy ŭžo na rynku, to prychapicie z saboj z kiłahram bulby. Hatunkaŭ jakoj bolš, čym hatunkaŭ jabłyk.
Nu a z čym, jak nie z bulbačkaj, jeści hrybočki, jakija vy tolki što kupili?
Abaviazkova nie praminicie i pryłavak z roznaj zielaninaj. Bazilik, kinza, tarchun, piatruška tolki raznastajać vašu viačeru.
Šypšyna
Pamiatajecie šykoŭnyja radki Uładzimira Duboŭki?
O Biełaruś, maja šypšyna,
zialony list, čyrvony ćviet!
Šypšyna — jahada, bieź jakoj vieraśnioŭskaje mieniu było b nie poŭnym.
Ješcie jaje ŭ syrym vyhladzie, nazapašvajcie vitaminami. I abaviazkova nasušycie na zimu.
Šypšyna vykarystoŭvajecca jak tanizavalny srodak, jaki ŭmacoŭvaje imunitet i ahulny stan arhanizma, jon vydatna ačyščaje kryvianosnuju sistemu, palapšaje abmien rečyvaŭ, adkazvaje za prafiłaktyku aterasklerozu i pavyšaje supraciŭlalnaść arhanizma pry infiekcyjach. Lačebny advar z šypšyny panižaje cisk.
Nasyčajcie arhanizm vitaminami. Chutka doŭhaja zima.
