«Jany pradaduć i dziaržavu, i Łukašenku». U maci sałdata Koržyča svaja viersija śmierci syna
Abvinavačanyja ŭ spravie śmierci sałdata Alaksandra Koržyča zaviaršajuć aznajamleńnie ź jaje materyjałami. Spravu mohuć pieradać u sud paśla 4 červienia, piša Radyjo Svaboda.
Alaksandar Koržyč pajšoŭ u vojska 18 traŭnia 2017 hodu. Roŭna praz hod jahonaja maci Śviatłana ŭ tym samym pakoi, dzie adznačali pravodziny, raskazvaje Svabodzie pra ŭłasnuju versiju śmierci syna, chadu śledztva i pra svoj namier źmianić biełaruskuju armiju.
Versija maci: «Jaho zabili»
U siaredzinie krasavika Śledčy kamitet aficyjna paviedamiŭ, što asnoŭnaja versija pryčyny śmierci Alaksandra Koržyča — daviadzieńnie da samahubstva.
Abvinavačanyja (siarod ich zastaŭsia adzin aficer, druhoha vyzvalili praz tydzień paśla zatrymańnia) pačali znajomicca z materyjałami spravy. U jakaści vyniatku heta dazvolili i Śviatłanie Koržyč. Jana štotydzień na 2-3 dni pryjaždžaje ŭ Miensk ź Pinsku, idzie ŭ centralny aparat i hartaje sabranyja śledčaj hrupaj dakumenty. U spravie bolš za 30 tamoŭ, paśpieć treba da 4 červienia. Z ahučanaj SK versijaj ab daviadzieńni da samahubstva Śviatłana Koržyč kateharyčna nia zhodnaja.
«Jak ja razumieju, jaho trymali ŭ zakładnikach paśla taho, jak pačaŭ płacić mienš, — raskazvaje maci zahinułaha sałdata. — Vyniki sudova-medyčnaj ekspertyzy rezka adroźnivajucca ad tych realijaŭ, jakija my pabačyli, kali nam u Pinsk «hruz 200» dastavili. Vajskoŭcy vielmi śpiašalisia pachavać syna. Jany nia dumali, što my Sašu pačniem pieraadziavać. Toje, što my tam pabačyli, było strašna. Ja asabista ahledzieła jaho. Siastra maja doktar, naš rodzič byŭ, chirurh-traŭmatolah… Dzirki-prakoły na hałavie. Ja ŭ Śledčym kamitecie pytaju pra heta, mnie nichto ničoha skazać nia moža. Navošta šmatlikija prakoły na hałavie rabilisia? Na šyi try dzirki. Navošta jany? Kali b heta było samahubstva, to nichto sabie pierad paviešańniem dzirak nia robić».
Śviatłana Koržyč nastojvaje: jaje syna zabili. Pavodle versii maci, jon admoviŭsia płacić «daninu» siaržantam, tyja pastavili jaho «na ličylnik», a kali Koržyč nie paddaŭsia, to jaho začynili ŭ padvalnym pamiaškańni medpunktu, dzie ździekavalisia i faktyčna trymali ŭ zakładnikach. Kali zrazumieli, što pierahnuli pałku, niekalki dzion vyrašali, što rabić dalej. Mienavita tamu, ličyć maci, miesca znachodžańnia jaje syna amal tydzień zastavałasia nieviadomym.
«Prablemy pačalisia paśla taho, jak syn admoviŭsia płacić, — dadaje Śviatłana Koržyč. — Jon mnie skazaŭ, što nadakučyła addavać hrošy, što raźbiarecca sam. I voś paśla hetaha pačalisia ŭsie pryhody. Ja liču, što aficer, jakomu paskardziŭsia Saša, pierakłaŭ spravu na siaržantaŭ… Tak tam i było: sałdat pačynaŭ aburacca, pierastavaŭ płacić hrošy — i jaho, jak havorać, puskali ŭ raschod. U mianie skłałasia takoje ŭražańnie».
«Kali pabačyła Sašu, płakać užo nie chaciełasia»
Paśla padziejaŭ kastryčnika 2017 hodu SK pačaŭ pierahladać spravy ab hibieli i traŭmavańni sałdataŭ u vojsku za apošnija šeść hadoŭ. Niekatoryja ź ich byli paŭtorna zakrytyja (jak sprava ab hibieli Arcioma Baściuka), raśśledavańnie inšych praciahvajecca. Śviatłana Koržyč havoryć, što kali b nia sprava jejnaha syna, to ani pierahladu spravaŭ, ani sudoŭ «za dziedaŭščynu» nie było b.
«Hod tamu ja nie mahła padumać, što ŭ biełaruskaj armii takoje adbyvajecca, — kaža Śviatłana Koržyč. — U nas u siamji niejak nie było ludziej, źviazanych z vojskam. U mianie niama bratoŭ, jakija b słužyli. Adnaklaśniki tolki… Ale ŭžo padčas prysiahi sam kamandzir skazaŭ, što treba sałdatam zavieści plastykavyja kartki. Nijakich praduktaŭ nia treba pieradavać, a tolki pieraličvać hrošy… Tam skłałasia sapraŭdnaja systema rekietu… Vy dumajecie, kiraŭnictva častki nia viedała? Usie ŭsio viedali».
Adnosiny z vajskoŭcami — dla Śviatłany Koržyč asablivaja tema. Raskazvaje, što padčas adnaho ź vizytaŭ u vajskovy kamisaryjat joj tam vykazali niezadavolenaść. Maŭlaŭ, treba mienš razdavać interviju. I lepš nie pisać u administracyju kiraŭnika krainy.
«Mianie asabliva razzłavali słovy ministra abarony pra toje, što ŭva ŭsim vinavatyja škoła i vychavańnie ŭ siamji, — havoryć Śviatłana. — Maŭlaŭ, iduć sałdaty ŭ armiju niepadrychtavanyja, psychalahična nie hatovyja. Prabačcie mnie, chočacca zadać pytańnie — u ich samich jość dzieci albo nie? Davajcie sustreniemsia. Ministar abarony i hienerały z adnaho boku, maci zahinułych sałdataŭ ź inšaha. I my ŭsie fakty raskažam, ahučym usie svaje pretenzii».
Sustreča kiraŭnictva biełaruskaha vojska z maci zahinułych u armii sałdataŭ — adna z metaŭ Śviatłany Koržyč. Jana raskazvaje, što paśla śmierci syna atrymała dziasiatki zvankoŭ ad rodnych zahinułych sałdataŭ. Niekatoryja vypadki zdarylisia jašče ŭ siaredzinie 90-ch, ale rodnyja ŭsio ž spadziajucca damahčysia spraviadlivaści. Kali nie spraviadlivaści, to prynamsi pieramienaŭ u vojsku.
«Čamu ŭ nas maładyja chłopcy iduć u armiju i tam stanoviacca samahubcami? Nichto pra heta nie zadumvaŭsia raniej, — havoryć Śviatłana Koržyč. — Čamu tak adbyvajecca? Suicyd i ŭsio. Nichto nia budzie suicyd raśśledavać, nichto nia budzie pryčynaŭ vyśviatlać… Im było b vyhadniej, kab ja maŭčała i płakała. A ja vam ščyra skažu: kali pabačyła Sašu, to mnie płakać užo nie chaciełasia».
Niekalki miesiacaŭ tamu da maci Alaksandra Koržyča prosta na rynak, dzie jana handluje, pryjšła cełaja delehacyja pinskich žančyn. Vykazvali padziaku za toje, što ciapier stała nia tak strašna addavać dziaciej u armiju. Prapanoŭvali abviaścić zbor srodkaŭ na pomnik jaje synu. Śviatłana admoviłasia. Skazała, što nia budzie chadzić pa horadzie z praciahnutaj rukoj.
«Ciapier u Piečach novy kamandzir. Unačy chodzić, praviaraje, ci ŭsio dobra, — havoryć Śviatłana Koržyč. — Kałychanki sałdatam śpiavaje. Hladzić, jak jany jaduć, čym chto zajmajecca. Ci nia čyściać raptam unitazy zubnoj ščotkaj».
Ci buduć u armii novyja padazronyja vypadki suicydaŭ, Śviatłana Koržyč nia viedaje. Paśla hetaha pytańnia adrazu zhadvaje niadaŭniaje paviedamleńnie ab hibieli sałdata pad Mienskam. Jon słužyŭ razam ź jaje synam i navat prachodziŭ śviedkam u spravie. Pavodle aficyjnaj versii, zahinuŭ ad vypadkovych strełaŭ z tankavaha kulamiota.
«U mianie zabrali budučyniu — u mianie nia budzie ni dziaciej, ni ŭnukaŭ»
«Havorać, što ja ŭsio vydumała. Pra chamuty z šypami, pra ździeki, — aburajecca Śviatłana Koržyč. — U ŚMI pišuć, što heta maje fantazii. Maŭlaŭ, nie znajšli rečavych dokazaŭ, nie znajšli hetych chamutoŭ. Ale jany byli. I inšyja metady zapałochvańnia sałdataŭ byli. Usio było addadziena ŭ ruki siaržantaŭ».
Jak kaža Śviatłana Koržyč, u materyjałach spravy niama niekalkich klučavych, na jaje dumku, momantaŭ. Pa-pieršaje, vyniki medyčnaj ekspertyzy admaŭlajuć najaŭnaść śladoŭ hvałtoŭnaj śmierci na ciele zahinułaha sałdata. Pa-druhoje, siarod abvinavačanych tolki adzin aficer. U spravie ab śmierci Koržyča były kiraŭnik častki razam z padnačalenymi prachodzić tolki ŭ jakaści śviedki. Śviatłana Koržyč havoryć, što nieadnarazova źviartała na heta ŭvahu śledčych, sprabavała navat asabista sustrecca z byłymi kamandzirami syna, adnak atrymała papiaredžańnie ad supracoŭnikaŭ SK. Maŭlaŭ, heta niedapuščalna i moža być rasceniena jak cisk na śviedak.
«Mnie ciapier havorać (u Śledčym kamitecie. — RS), što Saša moh sam sabie naciahnuć miašok na hałavu i zadušycca, raskazvaje Śviatłana Koržyč. — Sam sabie nohi źviazać pierad hetym. Pra ślady viarovak na zapiaściach u materyjałach spravy niama ni słova. Niama tam fatazdymkaŭ cieła, jakija my rabili pierad pachavańniem (fota jość u redakcyi Svabody. — RS). Jak tak — śladoŭ pabojaŭ niama? Havorać, što heta ŭsio trupnyja plamy».
Śviatłana Koržyč razam z synavymi siabrami sprabavała damahčysia ekshumacyi cieła, paŭtornaj medyčnaj ekspertyzy. U SK admovili. Fatazdymki, amal vypadkova zroblenyja padčas pieraadziavańnia cieła z vajskovaj formy ŭ cyvilnaje, — ciapier hałoŭnyja arhumenty blizkich zahinułaha sałdata. Častku ź ich Śviatłana dazvoliła vykłaści ŭ ahulny dostup u sacyjalnych sietkach paśla słovaŭ staršyni Śledčaha kamitetu pra adsutnaść śladoŭ hvałtu na ciele Alaksandra. Inšyja źbirajecca pakazać na sudzie.
«Čamu paśla śmierci Sašy pačali raśśledavać inšyja vypadki, atrymaŭsia taki rezanans? Pryčyna i ŭ srodkach masavaj infarmacyi, jakija pra nas napisali, — havoryć Śviatłana Koržyč. — I dziakujučy hramadzkamu vodhuku. Ciapier ludzi stali bolš aktyŭnyja, nie takija pesymistyčnyja, jak raniej. «Maja chata z kraju». Vystupili za adstaŭku ministra abarony. Ministerstva abarony sajt hety zablakavała. Čamu, čaho jany bajacca?»
Śviatłana Koržyč havoryć, što za hetyja pytańni ŭžo niekalki razoŭ atrymlivała adkrytyja i prychavanyja pahrozy na svoj adras. Apošni raz u Hieneralnaj prakuratury, dzie paśla čarhovaj razmovy z žurnalistami jaje papiaredzili pra kryminalnuju adkaznaść za razhałošvańnie akaličnaściaŭ raśśledavańnia spravy. Prasili maŭčać i ŭ pinskim SK, i navat nieviadomyja ludzi, jakija padychodzili da jaje na rynku.
«Ja liču, što treba adkryta ab usim havaryć. I pytańni zadavać… Ja ničoha nie bajusia, — havoryć Śviatłana Koržyč. — U mianie zabrali budučyniu. U mianie nia budzie ni dziaciej, ni ŭnukaŭ… Ja chaču, kab my žyli ŭ praŭnaj dziaržavie ŭ centry Eŭropy i nie bajalisia addavać svaich dziaciej u armiju. Kab našy dzieci išli ŭ armiju tak, jak išoŭ moj Saša. «Adsłužu i budu spać spakojna», — jak jon havaryŭ».
«Toje, što adbyłosia z maim synam, užo nie dziedaŭščyna»
«Paśla ŭmiašańnia Łukašenki Śledčy kamitet zavarušyŭsia, — raskazvaje Śviatłana Koržyč. — Datul praca viałasia vielmi pasiŭna. Jany navat fatazdymki z bankamataŭ nie prahledzieli, chto hrošy zdymaŭ z synavaj kartki. Nazyvajuć cikavuju ličbu — 400 rubloŭ (takuju sumu nibyta zabrali ŭ Koržyča siaržanty. — RS). Ja tolki na Dzień niezaležnaści Sašu adviezła 300 rubloŭ… Čamu kiraŭnictva častki prachodzić u spravie ŭ jakaści śviedak? Čamu Čarniecki (pałkoŭnik Kanstancin Čarnecki — na momant śmierci Alaksandra Koržyča kamandzir jaho častki. — RS) tolki śviedka, čamu major-psycholah tolki śviedka?».
Maci Alaksandra Koržyča taksama raskazvaje, što paśla hučnych zajavaŭ kiraŭnika dziaržavy mieła sustreču z kiraŭnicaj administracyi Łukašenki Natallaj Kačanavaj. Pavodle Śviatłany Koržyč, u administracyi jaje šmatkroć zapeŭnivali, što sprava ab śmierci syna budzie raśśledavanaja abjektyŭna, a Łukašenka praciahvaje asabista za joj sačyć. Navat u jakaści jašče adnaho vyniatku paabiacali nadać biaspłatnaha advakata (dziaržava nadaje biaspłatnaha abaroncu tolki abvinavačanym. — RS).
«Ja ŭ administracyi prapanavała sabrać vajskoŭcaŭ ź Ministerstva abarony na sustreču z maci, čyje dzieci zahinuli padčas słužby ŭ armii, — praciahvaje Śviatłana Koržyč. — Sabracca ŭsim i zadać im pytańni. Čamuści naš ministar abarony ŭchilajecca ad adkazaŭ… Mahčyma, u prysutnaści Łukašenki pačnie havaryć».
Arhanizavać sustreču maci zahinułych sałdataŭ z Łukašenkam jana choča niezaležna ad kančatkovych vynikaŭ raśśledavańnia spravy ab hibieli syna.
«Toje, što adbyłosia ŭ Piečach z maim synam, — heta ŭžo nie dziedaŭščyna, — havoryć Śviatłana Koržyč. — Ujavicie: hetym usim zajmajucca našyja kadravyja vajskoŭcy… Takija ludzi sami padryvajuć aŭtarytet našaj armii. Sudy nad praparščykami i siaržantami, jakija ciapier pačalisia pa ŭsioj krainie, — heta ŭsio dziakujučy majmu synu… My ciapier bačym, što robicca ŭ armii. Hetyja ludzi za hrošy pradaduć kaho zaŭhodna. I nas z vami pradaduć, i dziaržavu, i Łukašenku taksama».
Znajomstva abvinavačanych dy ichnych advakataŭ z materyjałami spravy ab śmierci Alaksandra Koržyča pavinna skončycca da 4 červienia. Pavodle pracedury, paśla hetaha jaje pieradaduć u sud. Praces moža pačacca ŭžo ŭ lipieni. Na im źbirajucca pastajanna prysutničać nia tolki rodnyja i siabry Alaksandra Koržyča, ale i blizkija inšych zahinułych u biełaruskim vojsku sałdataŭ.
