Novy etap vajny za rozumy biełarusaŭ — rasijski žurnalist pra klip Hałyhina
Maksim Harunoŭ — śpiecyjalna dla «Našaj Nivy».
Da 8 Sakavika hurt «Leninhrad» razam z komikam Vadzimam Hałyhinym zapisaŭ pjesu i źniaŭ videa na biełaruskaj movie. U pjesie dźvie siužetnyja linii. U pieršaj — rubiensaŭskaja Vieniera z ahraharadka, źniemahajučy ad žaru, čakaje ŭ hości svajho zamoryša-Hiefiesta, rolu jakoha vykonvaje Hałyhin. Hiefiest, jak i naležyć bohu kavalskaj spravy, zabyŭšysia pra viasnu, napivajecca z kalehami ŭ traktarnym haražy. U druhoj — žanočy chor, pałajučy tym ža juram, što i Vieniera, robić dyryžoru znaki ŭvahi.
Da kanca pjesy, stamiŭšysia ad čakańnia i nie vałodajučy saboj, Vieniera skidaje ź siabie adzieńnie i chapaje sa stała masiŭny ahurok. Žanočy chor, kinuŭšy aksamitnyja kulisy, atačaje dyryžora-Jarmolenku i ściahvaje ź jaho pinžak i štany.
Pjesa, uvohule, śmiešnaja i dobraja, u duchu žyćciaradasnych zamalovak Bakača pra ramantyčnyja pryhody taskanskich sialan. Prablema, što hety raptoŭny zvarot da bratniaha naroda zdaryŭsia za dva tydni da śviatkavańnia dnia niezaležnaści Biełarusi.
Na 25 Sakavika ŭ Minsku zapłanavany śviatočny kancert u honar stahodździa BNR. U bližejšyja dva tydni videa «Leninhrada» pahladziać niekalki miljonaŭ čałaviek. U pieršuju čarhu, viadoma, biełarusaŭ: kali jašče rasijskija zorki takoj vieličyni piarojduć na biełaruskuju movu? Za apošnija tryccać hadoŭ heta adziny vypadak. Možna nie sumniavacca: kali 25 sakavika hramadskija aktyvisty sa sceny buduć vymaŭlać pałymianyja pramovy ab niezaležnaści svajoj krainy, u smartfonach budzie hučać pjesa «Leninhrada». I na scenie, i ŭ smartfonie budzie hučać adna mova, ale roźnica pamiž imi budzie kałasalnaj.
Biełaruskaja mova hramadzianskich aktyvistaŭ — heta mova palityčnaj nacyi; mova haradžan, jakija patrabujuć niezaležnaści, hramadzianskich svabodaŭ i prava ŭpłyvać na los svajoj krainy.
Kali ŭ svoj čas čechi pazbylisia apieki Aŭstra-Vuhorskaj impieryi, jany demanstratyŭna viarnulisia da movy prodkaŭ, adkinuŭšy niamieckuju, na jakoj razmaŭlali aŭstryjskija čynoŭniki. Kožnaje słova na češskaj tady hučała z napałam i zapałam «Marseljezy». Rychtyk hetaksama hučała finskaja mova na mitynhach u Chielsinki, kali finy — achviary dźviuch impieryj, šviedskaj i rasijskaj — z bojem sychodzili ad Rasiei.
Biełaruskaja mova hurtu «Leninhrad» i komika Hałyhina — heta apalityčnaja kałanijalnaja mova.
Jana jak by pa-za palitykaj, suprać buržuaznych kaštoŭnaściaŭ i niezaležnaści ad mietrapolii. Tak, heta taja samaja biełaruskaja mova. Takaja ž, jak i ŭ hramadzianskich aktyvistaŭ, ale bieź ich vyzvolnaha impetu, biez palityčnych patrabavańniaŭ. U joj niama pratestu suprać padparadkavanaha stanovišča i asimilacyi. Niama patrabavańnia rasstacca z uschodnim susiedam i viarnucca ŭ Jeŭropu. Na takoj movie havorać łajalisty: ludzi, jakija i sapraŭdy škadujuć ab tym, što ich mova i identyčnaść źnikajuć, raspuskajučysia ŭ movie i identyčnaści mietrapolii. Časam jany, kab zahłušyć nastalhiju, čytajuć knihi na rodnaj movie, smažać draniki i słuchajuć «Pieśniaroŭ». Ale ŭstupać u palityčnuju baraćbu jany nie buduć i heta ich pryncypovaja pazicyja.
Jak piša historyk Alena Markava, mova «Leninhrada» i Hałyhina paŭstała nie siońnia. Za joj staić savieckaja biełarusizacyja dvaccatych hadoŭ, sutnaść jakoj zvodziłasia da taho, kab dać biełarusam ich movu, pakul jany nie ŭziali jaje sami.
Maskva, nazirajučy za sumnym losam Aŭstra-Vienhryi, vyrašyli pajści nasustrač nacyjanalistam i ŭ vyniku na śviet źjaviłasia ŭnikalnaja źjava: kałonija, što havoryć na svajoj movie, sa svaim panteonam piśmieńnikaŭ i paetaŭ, jakaja zachoŭvaje pry hetym viernaść mietrapolii. Spasyłajučysia na Markavu, my možam lohka sabie ŭjavić Vadzima Hałyhina i hrupu «Leninhrad» u hodzie hetak dvaccać piatym u składzie ŭdarnaj ahitacyjnaj bryhady z Maskvy, jakaja viesieła, «pa-narodnamu» — z muzykaj, tancami i tłustymi žartami — pierakonvaje połackuju moładź ŭstupać u kamsamoł. Pierakonvaje na biełaruskaj movie, imknučysia pierachapić inicyjatyvu ŭ aktyvistaŭ BNR ź ich jeŭrapiejskim šlacham i libieralnymi kaštoŭnaściami.
Ułasna, 25 sakavika, na Dzień Voli, my budziem śviedkam praciahu hetaj bitvy za rozumy, jakaja doŭžycca voś užo sto hadoŭ.
Z adnaho boku buduć stajać prajeŭrapiejskija hramadzianskija aktyvisty, čyje łozunhi zbolšaha nijak nie źmianilisia za minuły viek. Z druhoha boku buduć stajać znatnyja maskoŭskija ahitatary i adzin kałabaracyjanist, jakija śpiavajuć pra «lezie ŭ trusy ruka». Nieviadoma, chto ŭ vyniku budzie bolš pierakanaŭčy. Adnak užo adno toje, što baraćba doŭžycca sto hadoŭ, heta značyć, piataje pakaleńnie zapar, kaža nam pra toje, što vynik dahetul nie jasny.
