Viarchoŭny sud nie abaraniŭ prava Alaksandra Čacholskaha na viadzieńnie pracesu pa-biełarusku
Aleś Čacholski
Jak paviedamlaje pravaachoŭčaja arhanizacyja «Viasna», Viarchoŭny sud razhledzieŭ skarhu Alaksandra Čacholskahana pastanovu suda Frunzienskaha rajona ad 12 lipienia 2017 hoda ab pryciahnieńni jaho da administracyjnaj adkaznaści za ŭdzieł 3 sakavika 2017 hoda ŭ niesankcyjanavanym masavym mierapryjemstvie ŭ abaronu «Kurapataŭ».
U svajoj skarzie aktyvist adznačaŭ, što svajoj viny ŭ ździajśnieńni pravaparušeńnia jon nie pryznaŭ, a sudom Frunzienskaha rajona h. Minska, a potym Minskim haradskim sudom i staršynioj Minskaha haradskoha suda nie nadadziena naležnaje ŭvahi tamu, što z pačatku administracyjnaha pracesu jon byŭ pazbaŭleny prava na atrymańnie jurydyčnaj dapamohi, što źjaŭlajecca padstavaj dla admieny pastanovy suda.
Bolš za toje, vyšejšymi instancyjami pakinuta biez uvahi i nie dadziena acenka parušeńniu sudom Frunzienskaha rajona h. Minska ŭ chodzie razhladu spravy prava Alaksandra Čacholski na karystańnie rodnaj movaj.
«Padčas razhladu ŭ dačynieńni da mianie administracyjnaj spravy 12 lipienia 2017 hoda ŭ sudzie Frunzienskaha rajona h.Minska mnoju było padadziena chadajnictva ab pradastaŭleńni pasłuh pierakładčyka, pakolki mnie nie była zrazumiełaj mova sudavodstva, jakuju abraŭ sudździa Andrej Mlečka padčas razhladu. Jon admoviŭ u viadzieńni pracesu na biełaruskaj movie, a taksama ŭ pradstaŭleńni pasłuh pierakładčyka. Sudździa svajo rašeńnie arhumientavaŭ tym, što Kanstytucyjaj Respubliki Biełaruś zamacavany dźvie dziaržaŭnyja movy. Pakolki ja źjaŭlajusia hramadzianinam Respubliki Biełaruś, ja abaviazany razumieć dźvie dziaržaŭnyja movy, u suviazi z čym, majo chadajnictva źjaŭlajecca nieabhruntavanym.
Liču, što svaim adkazam sudździa Andrej Mlečka źniavažyŭ majo pačućcio nacyjanalnaha honaru, dyskryminavaŭ mianie ŭ pravie na vałodańnie i karystańnie rodnaj biełaruskaj movaj. Faktyčna jon pryznaŭ mianie čałaviekam druhoha hatunka, na majoj rodnaj biełaruskaj ziamli, dzie ja naradziŭsia i žyvu, čym abraziŭ mianie jak biełarusa pa nacyjanalnaści ŭ krainie pad nazvaj Biełaruś», — ukazaŭ u svajoj skarzie Alaksandr Čacholski.
Viarchoŭny sud u svaim adkazie adznačyŭ, što abstaviny pravaparušeńnia daśledavanyja ŭsiebakova, poŭna i abjektyŭna, dokazy acenieny naležnym čynam i padviarhać sumnievu vysnovy sudździ A. Mlečka padstaŭ nie majecca.
«Z materyjałaŭ spravy vidavočna, što vy ŭ dastatkovaj stupieni vałodali movaj, na jakoj vioŭsia administracyjny praces, mieli prava davać tłumačeńni pa sutnaści spravy na biełaruskaj abo ruskaj movach i nie byli pazbaŭlenyja mahčymaści ŭdzielničać u sudovym razhladzie, adnak zału suda pakinuli», — śćviardžaje u adkaz na skarhu namieśnik staršyni Viarchoŭnaha suda Rusłan Aniskievič.
Juryst Pravaabarončaha centra «Viasna» Alaksiej Łojka ličyć, što situacyja, u jakoj apynuŭsia Alaksandr Čacholski 12 lipienia 2017 hoda ŭ sudzie Frunzienskaha rajona h.Minska, kali sudździa adchiliŭ jaho chadajnictva ab viadzieńni pracesu na biełaruskaj movie i admoviŭ u pradastaŭleńni pasłuh pierakładčyka, pakolki jon jak hramadzianin pavinien vałodać dźviuma dziaržaŭnymi movami, padałasia dosyć cikavaj z punktu hledžańnia taho, nakolki biełaruskaje zakanadaŭstva i praktyka jaho prymianieńnia ŭtrymlivaje pracesualnyja harantyi realizacyi čałaviekam svajho prava na karystańnie adnoj ź dziaržaŭnych movaŭ, jakoj źjaŭlajecca biełaruskaj, u adnosinach z sudovaj sistemaj.
«Ja nie hatovy pahadzicca z tym, što acenačnaja farmuloŭka, jakaja była dadziena Viarchoŭnym sudom, znachodzicca ŭ ramkach pravavoha pola i maje na ŭvazie mahčymaść realizacyi čałaviekam svajho prava na karystańnie ŭ adnosinach z sudovaj sistemaj adnoj ź dziaržaŭnych movaŭ, u pryvatnaści biełaruskaj, na praktycy. Da taho ž, dadzienaja farmuloŭka pakazvaje na niežadańnie kiraŭnictva sudovaj sistemy pryznavać pamyłku svaich padnačalenych, pakolki Zakon «Ab hramadzianstvie Respubliki Biełaruś» nie ŭtrymlivaje normy ab tym, što hramadzianin pavinien vałodać dźviuma dziaržaŭnymi movami», - padkreślivaje juryst.
Jon adznačaje, što pravodziačy anałohiju z Zakonam «Ab zvarotach hramadzian i jurydyčnych asobaŭ», u jakim zamacavany abaviazak słužbovaj asoby dziaržaŭnaha orhana dać piśmovy adkaz hramadzianinu na movie jaho zvarotu, možna zrabić vysnovu ab tym, što pracesualnaje zakanadaŭstva nie ŭtrymlivaje padobnaj harantyi dla čałavieka, u dačynieńni da jakoha viadziecca administracyjny praces.
«Adsutnaść vyraznaha pravavoha rehulavańnia mahčymaści realizavać prava čałavieka na karystańnie ŭ administracyjnym pracesie adnoj ź dziaržaŭnych movaŭ, u pryvatnaści biełaruskaj, i pryvodzić na praktycy da parušeńnia pryncypu roŭnaści dźviuch dziaržaŭnych moŭ i stavić čałavieka ŭ słabaje stanovišča pierad sudovaj sistemaj, jakaja vystupaje ad imia dziaržavy», — kaža Alaksiej Łojka.
U vypadku z Alaksandram Čacholskim PC «Viasna» praciahnie zmahacca za jaho pravy, vykarystoŭvajučy ŭ dalejšym mižnarodna-pravavyja miechanizmy abarony pravoŭ čałavieka, akazvajučy jamu kompleksnaje jurydyčnaje kansultavańnie i dapamohu.
