Pravasłaŭny kryž na starych musulmanskich mohiłkach u Śmiłavičach spravakavaŭ kanflikt
Na Dukarščanskich mohiłkach pad Śmiłavičami
U pačatku vieraśnia na mohiłkach u Śmiłavičach śpiłavali pravasłaŭny kryž. Miascovyja tatary-musulmanie paličyli heta za pravakacyju pierad śviatam Kurban-Bajram. Svajaki pachavanaje žančyny zajaŭlajuć pra biezzakońnie. Žurnalist «Radyjo Svaboda» Anton Trafimovič źjeździŭ u Śmiłavičy, kab razabracca ŭ kanflikcie.
Pieradhistoryja. Śmiłavičy jak tatarskaje miastečka
Musulmanskija pachavańni na Dukarščanskich mohiłkach u Śmiłavičach
Śmiłavičy — miastečka ŭ Červieńskim rajonie za 35 kilametraŭ ad Miensku. Viakami tut žyvie tatarskaja hramada. Navat nazva miastečka maje, chutčej za ŭsio, tatarskaje pachodžańnie — ad tatarskaha imia Śmił, jakoje pachodzić ad arabskaha Ismaił.
Ciapier musulmanskaje nasielnictva Śmiłavičaŭ nie takoje vialikaje, jak kaliści. Siarod 5 tysiačaŭ žycharoŭ tut kala sotni tatarskich siemjaŭ plus baškiry, što pryjechali siudy za savieckim časam. Ale miastečka važnaje, znakavaje dla biełaruskich tataraŭ. Doŭhi čas tut byŭ adziny miačet na ŭsiu Mienskuju vobłaść. Navat u Miensku nie było miačetu da 2016 hodu.
Śmiłavičy taksama važnyja dla musulmanaŭ tym, što tut znachodziacca adny ź niamnohich dziejnych musulmanskich mohiłak — Dukarščanskija. Jany mieściacca pamiž miastečkam i vioskaj Dukorščyna. Musulmanaŭ-viernikaŭ z usich vakolic čaściej za ŭsio pryvoziać chavać mienavita siudy.
Dukarščanskim mohiłkam prynamsi 400 hod. Da savieckich časoŭ jany byli vyklučna musulmanskimi. Ale ŭ paślavajenny čas pobač z musulmanami pačali chavać i miascovych chryścijanaŭ. Na prośbu sialanaŭ susiednich viosak, kab mahiły nia źmiešvalisia, pamiž musulmanskaj i chryścijanskaj častkami jašče ŭ savieckija časy vykapali roŭ.
Staryja Dakurščanskija mohiłki pad Śmiłavičami
Časam na musulmanskaj častcy chavajuć chryścijanaŭ — u vypadku, kali heta byli svajaki pamierłych tataraŭ. Ale nadmahilli ŭsio adno afarmlajuć u isłamskim styli, biez kryžoŭ.
Jak na musulmanskich mohiłkach źjaviŭsia pravasłaŭny kryž
U žniŭni na musulmanskaj častcy dukarščanskich mohiłak źjaviŭsia pravasłaŭny kryž. Tut pachavali Maryju Kanapackuju. Jaje muž — śmiłavicki tataryn-musulmanin. Jašče pry žyćci žonki siamja vyrašyła, što jany buduć pachavanyja razam na miascovych mohiłkach.
Taja samaja pravasłaŭnaja mahiła z kryžom na musulmanskaj častcy mohiłak
U toj samy čas miascovyja musulmanie rychtavalisia adznačać svajo hałoŭnaje śviata — Kurban-Bajram. Napiaredadni śviatkavańnia staršynia śmiłavickaj tatarskaj hramady Sapar Kanapacki, adnaho proźvišča z pamierłaj, pryjšoŭ prybracca na mohiłkach.
Sulejman Rak, imam śmiłavickaha miačetu
La samaha ŭvachodu na mohiłki Kanapacki pabačyŭ draŭlany kryž. Jon paličyŭ jaho źjaŭleńnie za pravakacyju pierad śviatam i śpiłavaŭ vierchniuju častku. Kali svajaki pamierłaj Maryi Kanapackaj daviedalisia pra heta, jany napisali zajavu ŭ milicyju. Na Sapara Kanapackaha spačatku zaviali administracyjnuju spravu. Paśla skarhi svajakoŭ u Červieńskim RAUS paabiacali pierahledzieć rašeńnie. Ciapier u spravie pravodziać dadatkovuju pravierku.
Dočki pamierłaj Maryi Kanapackaj u centry Śmiłavičaŭ
U svaju čarhu staršynia tatarskaj hramady nakiravaŭ list Upaŭnavažanamu pa spravach relihijaŭ i nacyjanalnaściaŭ, u jakim patłumačyŭ sutnaść kanfliktu.
«Mohiłki — nie musulmanskija, a hramadzkija»
Iryna Marcinovič, staršynia Śmiłavickaha sielvykankamu, i Sulejman Rak
Dukarščanskija mohiłki znachodziacca na balansie Śmiłavickaha sielsavietu. Jany hramadzkija, a tamu tut mohuć chavać ludziej roznych kanfesijaŭ. Pra heta Svabodzie skazała Iryna Marcinovič, staršynia Śmiłavickaha sielskaha vykanaŭčaha kamitetu.
«Tyja mohiłki ŭmoŭna padzielenyja na dźvie častki, — patłumačyła Svabodzie Iryna Marcinovič. — Pavodle damoŭlenaści, z adnaho boku chavajuć pravasłaŭnych. Jak praviła. Heta nieabaviazkova. Nidzie nie prapisana, što heta zakon. Ź inšaha boku chavajuć musulmanaŭ».
Miascovy žychar Valancin, na mahiłach jahonych svajakoŭ zafarboŭvali i vybivali kryžy
Adnak miascovyja musulmanie aburanyja źjaŭleńniem pravasłaŭnaha kryža na musulmanskaj častcy mohiłak. Užo kala 70 hod dukarščanskija mohiłki dzialili pamiž musulmanami i chryścijanami, miescaŭ dla pachavańnia z abodvuch bakoŭ chapała ŭsim.
«Heta kranaje maje pačućci, — vykazvaje svajo staŭleńnie da taho, što adbyłosia, imam śmiłavickaha miačetu Sulejman Rak. — Našto tak rabić, kali pobač, za sto metraŭ, chavajuć chryścijanaŭ»
Hetym ravom padzialajucca chryścijanskaja i musulmanskaja častka mohiłak
Svajaki pamierłaj śviardžajuć, što nie pamylilisia ź miescam pachavańnia. Tut pachavanyja ichnyja prodki, a tamu Kanapackija i vykapali mahiłu na musulmanskaj častcy.
«Takich mahiłaŭ vielmi šmat, dzie pałova siamji pravasłaŭnyja, pałova musulmanie. My daloka nia pieršyja, chto chavaŭ pravasłaŭnych», — kaža dačka Antanina Bohdan.
Jana apeluje da zakonu, pavodle jakoha mohiłki hramadzkija. Pra miascovy padzieł Antanina raniej nia viedała. Jana i jaje siastra nie čakali, što pachavańnie moža pieraraści ŭ mižrelihijny kanflikt.
Iryna Marcinovič zaklikaje abodva baki damaŭlacca
Pakul na mahile staić draŭlany kryž. Jon časovy. Ci budzie kryž na kamiennym nadmahilnym pomniku, svajaki Maryi Kanapackaj jašče nia vyznačylisia.
«Nia viedaju jašče, ničoha my jašče nia vyrašyli», — Jaŭhien Adamavič, muž pamierłaj Maryi Kanapackaj.
