Fiestyval u Łucku zaprašaje biełarusaŭ: vino, nočy, vystup Kudasavaj i śpiektakl pavodle Hienijuš
Litaraturnyja imprezy va ŭkrainskim abłasnym horadzie źbirajuć pa 300—400 udzielnikaŭ. Prytym što ŭvachod płatny, pa biletach!
Ele Jacucie 23 hady. Jana naradziłasia ŭ Rovienskaj vobłaści, vučyłasia ŭ Łucku, tut i žyvie. U svaje 23 Eła kiruje vydaviectvam «Sinia papka», što vypuskaje fentezi, fantastyku i navukpop. Kiruje jana i ŭłasnastvoranym abjadnańniem «StendaL», jakoje arhanizuje kulturnickija iventy ŭ Łucku. A z hetaha hoda dziaŭčyna jašče i dyrektar mižnarodnaha paetyčnaha fiestyvalu «Mierydyjan-Łuck». Akazvajecca, nie treba čakać svaich saraka, kab narešcie svabodna zaniacca lubimaj spravaj, stać prafiesijanałam i pačać paśpiachovy biźnies.
Recept Eły — pačynać u 18, kab k 23 stać aŭtarytetnym i nieabchodnym čałaviekam prynamsi ŭ rodnym horadzie.
— Hady čatyry tamu ŭ haradach Ukrainy pačali źjaŭlacca maładziožnyja supołki, jakija ładzili sustrečy ź piśmieńnikami. Adnačasova ŭsie stali kazać, što piśmieńniki pavinny pryjazdžać da ludziej, što ŭ nas jość kamu havaryć pra knihi i jość kamu słuchać. U toj čas u Łucku źjaviłasia maja arhanizacyja — Mastackaje abjadnańnie «StendaL». My tady byli studentami druhoha kursu śpiecyjalnaści «vydavieckaja sprava» i vyrašyli, što takaja aśvieta abaviazvaje nas znajomicca ź piśmieńnikami, z našymi, skažam tak, budučymi klijentami. I my pačali. Choć śpiarša było vielmi strašna, ščyra strašna, piśmieńniki padavalisia zorkami takoj vieličyni! Zdavałasia, što ty da ich padydzieš, a jany prosta nie zachočuć z taboj razmaŭlać!
Na lvoŭskim Forumie vydaŭcoŭ my nabralisia duchu i padyšli da Lubka Dereša — heta adzin z kultavych ukrainskich piśmieńnikaŭ. Padyšli — ručki-nožki dryžać — i zapytalisia, jak možna zaprasić jaho ŭ Łuck. Jon prosta daŭ kantakt svajho litaraturnaha ahienta — i ŭsio zakruciłasia śniežnaj łavinaj. Śpiarša ŭ nas było pa adnoj prezientacyi na miesiac, i my ceły miesiac jaje rychtavali. My vučylisia, jak zaprašać žurnalistaŭ, jak rabić afišy i pravilna pisać anonsy. My vyvučali, jak prymusić ludziej pryjści. Bolš za toje, my ŭčynili śmiarotny hrech — kab pakryć vydatki na dajezd piśmieńnika, my zrabili płatny ŭvachod na imprezu. A ŭ toj čas płatny ŭvachod vyklikaŭ u ludziej šok! Ciapier jany pryvykli i ličać heta normaj, a tady heta było revalucyjaj! — dzielicca Eła.
Ź Biełarusi taki stan rečaŭ padajecca nierealnym. Ukraincy mała taho, što pastajanna chodziać na litaraturnyja imprezy, jany jašče i płaciać za heta hrošy. Kolki ŭkraincy hatovyja płacić za kulturu? Uvachod na imprezy kaštuje 40-60 hryvień — na našy hrošy 3—4,5 rubli.
Eła śmiajecca:
— Raniej my byli radyja aŭdytoryi ŭ sto čałaviek. Ale ciapier, kali źbirajecca tolki 100 čałaviek, značyć nam niešta nie ŭdałosia. Ciapier na litaraturnyja imprezy «StendaLa» ŭ Łucku prychodziać pa 300-400 udzielnikaŭ.
Ja słuchaju z zachapleńniem i niedavieram. To bok, kaniečnie, usio praŭda, ale… Pierabiraju ŭ hałavie, što prymusiła b mianie vyciahnucca z domu, kab pasłuchać litarataraŭ. Zadaju svajo pytańnie Ele.
— Jak pryvabić aŭdytoryju? Treba jaje pastajanna šakavać. I šukać novyja farmaty. Treba vybić hety stereatyp, što litaraturnaje mierapryjemstva — heta pryjšli, pasieli, pačytali niešta niaŭciamna i razyšlisia. Treba, kab publika prychodziła na litaraturnuju sustreču i atrymlivała ad jaje takuju ž asałodu, jak ad kancerta ci śpiektakla!
Recept: jak zrabić kulturu pryvabnaj i navat kamiercyjna paśpiachovaj
— Litaraturu abaviazkova treba ź niečym abjadnoŭvać, iści na ekśpierymienty. Naprykład, simbijoz muzyki i litaratury. U nas jość taki duet — «Siostry Telniuk» — jany pišuć muzyku i vykonvajuć pieśni na vieršy Vasila Stusa, Liny Kastenka, Aksany Zabužka i inšych paetaŭ. I voś my vyrašyli zaprasić ich razam: siaścior Telniuk i Aksanu Zabužka. Impreza tryvała nie paŭtary hadziny, jak zvyčajna, a čatyry. Sabraŭsia poŭny Pałac kultury. Ludzi paŭtary hadziny słuchali Aksanu Zabužka, zadavali joj pytańni (pieradavali na scenu zapiski), jana adkazvała, potym brali aŭtohrafy, i z aŭtohraf-siesii pačaŭsia kancert. Usim było niejmavierna cikava. Bo adna aŭdytoryja pryjšła na paetku, druhaja na muzykaŭ, a ŭ vyniku kožny atrymaŭ novaje ŭjaŭleńnie pra toje, što lubić.
Akramia kancerta, my, naprykład, rabili teatralnuju pastanoŭku na 10 chvilin. Aŭtar pryjechaŭ prezientavać svoj raman, a my vyciahnuli z ramanu hłavu i pakazali jaje na scenie. U šoku byli i hledačy, i sam aŭtar, ale pry ŭsim tym tuju prezientacyju, što była čatyry hady tamu, pamiatajuć dahetul, — uśmichajecca kulturnaja mieniedžarka.
Treba dumać, što trochi demakratyi, svabodnaj kankurencyi dy rekłamy — i ŭ nas ź biełaruskaj litaraturaj taksama ŭsio atrymajecca. A pakul Eła zaprašaje ŭ Łuck. 6-8 kastryčnika tam projdzie Mižnarodny paetyčny fest Meridian Lutsk. Na feście vystupaje naša Nasta Kudasava, lehiendarnyja ŭkraincy Siarhiej Žadan i Aksana Zabužka (darečy, łučanka), inšyja topavyja aŭtary Ukrainy i i nie tolki. Naprykład, u Łuck pryjeduć metr litoŭskaj litaratury Hierkus Kunčus (Herkus Kunčius) i dyrektar polskaha Instytutu knihi ŭ 2008—2016 hh. Hžehaž Haŭden (Grzegorz Gauden). Usiaho — 30 piśmieńnikaŭ z 8 krain. A kolki słuchačoŭ?
— Naša zadača — heta 3000 čałaviek, — śmieła kaža Eła.
Paetyčnyja čytańni ŭ harvykankamie
Vialikija prajekty naradžajucca ź lubovi. Łucki paetyčny fiestyval, mnie padałosia, źjaviŭsia nie stolki ź lubovi da knih, kolki ź lubovi da Łucka.
— Łuck — horad z 1000-hadovaj historyjaj, źviazanaj i ź Biełaruśsiu, i ź Litvoj, i z Polščaj, i ź Izrailem… U Łucku zaŭždy žyło mnoha kultur. Ciapier hetyja kultury niedzie ŭbaku, a chočacca, kab zahučali na poŭnuju siłu. I kab Łuck praź ich taksama zahučaŭ.
Tym bolš va Ukrainie jość dumka, što ŭsia litaraturnaja tusoŭka — heta Kijeŭ i Lvoŭ. Nu i ź niadaŭniaha času Čarnaŭcy, jakija ŭžo 8 hadoŭ zapar prymajuć bujny fest ukrainskaj i niamieckamoŭnaj litaratury «Meridian Szernowitz». Maim žadańniem było, kab Łuck taksama dałučyŭsia da hetaha śpisu.
— Meridian Lutsk — fiestyval nie tolki dla łučan, heta i turystyčnaja atrakcyja. Nam jość što pakazać turystam, - kaža Eła.
Zamak Lubarta ŭnačy. Fota IloveUkrain.com.ua
Adno ź mierapryjemstvaŭ «Mierydyjanu» — vinna-paetyčnaja ekskursija pa načnym Łucku. A 22-j hadzinie ŭsie achvočyja źbiarucca ŭ peŭnym miescy i vyrušać na špacyr pa łuckich vulicach, pjučy vino i razmaŭlajučy pra litaraturu dy historyju… Hidami pa načnym horadzie buduć pieraapranutyja piersanažy z łuckaha minułaha.
Taksama padčas fiestyvalu projduć paetyčnyja čytańni ŭ siesijnaj zale haradskoj rady Łucka.
— Apošnim časam u Łucku vielmi dziŭnaja palityčnaja situacyja, i ŭ siesijnaj zale dziejacca tolki palityčnyja intryhi, a my chočam zrabić tam paetyčnyja čytańni! Kab na hetyja try dni paety stali haspadarami horada.
U nas u Łucku jość teatr «Harmidar», heta teatr amatarski, choć jazyk nie pavaročvajecca nazvać jaho amatarskim. Jany isnujuć užo 10 hadoŭ i ŭ Łucku nie chadzić na śpiektakli «Harmidara» ličycca kiepskim hustam.
Jak tolki my zadumali fiestyval, to prapanavali teatru supracu. My arhanizavali im teatralnuju łabaratoryju: siamiora akcioraŭ, chareohraf i režysior pajechali ŭ Karpaty, u nievialičkuju siadzibu, dzie pražyli siem dzion bieź internetu i ŭsialakaj suviazi z cyvilizacyjaj. I za hetyja dni stvaryli śpiektakl. Heta śpiektakl na asnovie paetyčnych tekstaŭ krain- udzielnic fiestyvalu. Z kožnaj krainy «Harmidar» vybraŭ pa adnym aŭtaru, jaki žyŭ u XX stahodździ. Vybirali tvorcaŭ važnych, suśvietna značnych. Ź biełaruskich paetaŭ XX stahodździa łučanie abrali Łarysu Hienijuš.
Łucki fest projdzie 6—8 kastryčnika, ź piatnicy pa niadzielu. Cena kvitkoŭ — 150 hryvień (11 rubloŭ) na try dni i 60 hryvień (4,4 rubli) na adzin dzień. Dadamo: ź Minsku ŭ Łuck možna dabracca pramym aŭtobusam.
