Jak biełarusizavać muža ci žonku — šeść krokaŭ
«Mova Nanova» napisała padrabiaznuju instrukcyju, jakaja tłumačyć, što rabić, kali kachany ci kachanaja havorać z vami nie na adnoj movie.
Niaredka zdarajecca, što druhaja pałova razmaŭlaje z vami na inšaj movie i abiacaje rana ci pozna pierajści na biełaruskuju. Ale hety momant pieraŭtvarajecca ŭ biaskoncaść. Što rabić, kab potym nie było soramna za blizkich?
Časta navat u siemjach viadomych piśmieńnikaŭ i mastakoŭ dzieci nie mohuć źviazać pa-biełarusku troch słovaŭ. Maŭlaŭ, vychavańnie hruntavałasia na svabodzie vybaru. Choć na spravie pavažanyja baćki ŭ takich situacyjach vyhladajuć paprostu biescharaktarnymi.
Voś niekalki prostych krokaŭ, ź jakich možna pačać miakkuju biełarusizacyju.
Krok 1. Vybirać biełaruskuju movu ŭ bankamatach
Byvaje, čałaviek biantežycca i pierachodzić na ruskuju ŭ prysutnaści zvyčajnaha barmena ci aficyjanta.
— Bud́tie dobry, čašku kofie, — šakuje vas druhaja pałova, choć vy ad jaje čakali «Kali łaska, filižanku kavy».
Kali vašy kachanyja i blizkija bajacca asudžeńnia aficyjantaŭ, prybiralščyc ci vialikich načalnikaŭ, prapanujcie im dla pačatku nie bajacca chacia b… bankamataŭ. Da taho ž, šmat jakija banki siońnia ŭvodziać dla klijentaŭ biełaruskamoŭnyja opcyi. Hałoŭnaje, kali ŭstaŭlaješ u prymalnik płastykavuju kartku, vybirać mienavita našu movu.
Kali vy ŭ taki momant znachodziciesia pobač ź blizkim čałaviekam, pilna sačycie za pravilnym vybaram u mieniu bankamata ci płaciožnaha terminała.
Krok 2. Biełaruskamoŭnyja viersii sajtaŭ
Tut taja ž situacyja, što i z bankamatami. Patłumačcie druhoj pałovie, što nie treba škadavać adnoj-dźviuch siekund, kab pieraklučyć patrebny sajt na našu movu, kali takaja opcyja jość.
Naprykład, kali chočacie pahladzieć čerhi aŭtaranspartu na miažy, to heta možna zrabić na biełaruskamoŭnaj staroncy Dziaržaŭnaha pamiežnaha kamitetu. Na sajcie Śledčaha kamitetu mahčyma čytać kryminalnyja naviny pa-biełarusku. I hetak dalej.
Kali vy futbolny zaŭziatar, to, naprykład, na sajcie minskaha «Dynama» jość cudoŭnaja biełaruskamoŭnaja viersija.
Krok 3. Piśmiennyja pravy kiroŭcy
Dziaržaŭtainśpiekcyja Biełarusi ŭparta karystajecca ŭ niekatorych dakumientach nieprychavanaj trasiankaj. U techničnym pašparcie na transpartny srodak u adnym skazie ŭžyvajucca adrazu dźvie movy. Naprykład, nasuprać słova «koler» lepiać «hołuboj», a nie «błakitny». Choć mnohim chaciełasia b, kab usio było napisana pa-biełarusku.
Daišniki tłumačać prablemu tym, što ŭ ich staroje prahramnaje zabieśpiačeńnie i ŭpisvać dadzienyja ŭ techničny pašpart treba ledźvie nie rukoj. A na heta sychodziać cełyja tydni. Tym časam biełaruskamoŭny aŭtaamatar vymušany čakać pravilny techničny pašpart i admovicca na peŭny čas ad pajezdak za miažu.
Kab pravy kiroŭcy byli pravilnymi, u zajavie na ich abmien ci atrymańnie treba paznačać: «Prašu napisać maje dadzienyja pa-biełarusku». Užo na nastupny dzień vaša druhaja pałova pradjavić na siamiejnaj naradzie dakumient, jaki budzie ciešyć voka.
Zdavałasia b, drabiaza. Ale kropla kamień točyć.
Hałoŭny pryncyp — maksimalna karystacca rodnaj movaj tam, dzie heta mahčyma. Paźniej heta pieraŭtvorycca ŭ sistemu.
A ŭvohule, čytajcie sajty, dzie jość biełaruskaja mova, i padtrymlivajcie hodnyja kamandy.
Krok 4. Vybirać intelihientnyja zabavy
Niaprosta uvieś čas padtrymlivać u svajoj druhoj pałovie ciapielca biełaruščyny, asabliva kali čałaviek vahajecca. Ale jość nadziejnyja sposaby. Kali byvajecie ŭ tym ža Minsku, rehularna naviedvajcie Kupałaŭski teatr ci biełaruskamoŭnyja śpiektakli ŭ inšych hodnych miescach. Paviercie, heta kudy bolš cikava, čym «Bitva ekstrasensaŭ» i šašłyki. Teatry, dzie pavažajuć biełaruskuju movu, zvyčajna bolš jakasnyja. Dla paraŭnańnia, Nacyjanalny teatr opiery i baleta zrusifikavany ad prahramak da artystaŭ. Abo Dramatyčny teatr imia Horkaha, jaki navat sajt maje rustheatre.by. Jasna, što ničoha biełaruskaha čakać tam nie varta. Dyk navošta biełaruskamoŭnamu čałavieku takija «nacyjanalnyja» teatry?
Kali kazać pra vystupy na našych placoŭkach zorak suśvietnaha maštabu, raim źviarnuć uvahu na Biełaruskuju dziaržaŭnuju fiłarmoniju. Zazvyčaj stvaralniki «płatynavych» dyskaŭ pryjazdžajuć mienavita siudy. Uletku 2017-ha hoda, da prykładu, u miascovuju kancertnuju zału zavitaŭ znakamity polski džazmen Lešak Moždžar.
Kanfierans padčas takich šou niaredka viadziecca pa-biełarusku. Takim čynam, muž ci žonka zmohuć zrazumieć, što biełaruskaja mova — elitarnaja.
Krok 5. Hutaryć pa-biełarusku doma
— Kali ty ŭ mirny čas baišsia razmaŭlać pa-biełarusku, to jak z taboj siadzieć u adnym akopie ŭ vypadku vajny? — tak treba adkazvać svajoj druhoj pałovie na piarečańni pa moŭnych pytańniach.
Zabudźciesia pra litaść, nie paddavajciesia na pravakacyi, pamiatajcie, što kali žonka ci muž zastanucca ruskamoŭnymi, to i dzicia, imavierna, budzie brać prykład ź jaho (jaje).
Adnym z efiektyŭnych pieršych krokaŭ moža stać vyznačeńnie doma biełaruskamoŭnych dzion. Skažam, adzin na tydzień. Potym — dva na tydzień. Z časam usie dni pavinny stać biełaruskamoŭnymi.
Krok 6
Majecie cikavy dośvied u hetaj spravie? Apišycie jaho i dašlicie nam na [email protected]
