Biznesoviec Vasil Astroŭski ŭstupiŭ u BNF i idzie na vybary: Ja doŭha ciarpieŭ, ale pryjšoŭ čas być samim saboj
62-hadovy biznesmien Vasil Astroŭski vyłučajecca kandydatam ad Partyi BNF na parłamienckich vybarach pa 103-j Dambroŭskaj vybarčaj akruzie, heta na zachadzie stalicy.
Astroŭski idzie jak pradstaŭnik Partyi BNF.
Astroŭski viadomy ŭ biznesie čałaviek. Jon uznačalvaje Radu pa raźvićci pradprymalnictva pry Minharvykankamie, a taksama ŭvachodzić u Respublikanskuju radu pradprymalnikaŭ. Pra šlach u palityku i pra biznes my pahavaryli z kandydatam u deputaty. Razmova prachodziła vyklučna pa-biełarusku.
Vasil Astroŭski: My robim pikiety la «Ałmi» na Kamiennaj Horcy, rasstaŭlajem aparaturu, ściahi, ulotki. Pačynajecca ŭsio z taho, što pačynajuć śpiavać maje dzieci — dočki 6 i 9 hadoŭ. I stolki ludziej źbirajecca! A jašče dva studenty z majoj kamandy — Loša i Valera — robiać animacyju. Padychodziać baćki ź dziećmi. Kažuć, što takoha nie čakali, bo zvyčajna na pikietach stajać ludzi ź pierakošanymi tvarami i za niešta ahitujuć. A ŭ vas nibyta ahitacyi i niama, ale jana lepšaja za lubuju inšuju. Takaja dušeŭnaja atmaśfiera, mnie paśla takich sustreč jašče bolš chočacca pracavać. Moj starejšy syn, jakomu 19 hadoŭ, śpiavaje pieśni «Lapisa Trubiackoha», Coja, svaje ŭłasnyja. A skančvajecca ŭsio śpievami barda Anatola Kudłasieviča. I mnie tak pryjemna.
«Naša Niva»: U vas ža piaciora dziaciej?
VA: Tak, piaciora. Starejšaja dačka ŭžo traich svaich maje. Pamiataju, jak maja žonka prychodzić u hnievie da mianie i kaža: «Nu što? Što budziem rabić? Dahulaŭsia» — namiakajučy na ciažarnaść. Ja kažu: «Volha, ja nie viedaju, što my budziem rabić, ale ja viedaju, čaho my nie budziem rabić — my nie budziem hrašyć». Kali ŭ našym uzroście Boh daje dzicia, to heta ščaście. Ja adzin z samych ščaślivych ludziej na śviecie, bo dzieci — heta takaja radaść. Kožny dzień, kali ja prychodžu dadomu, to dočki laciać nasustrač z krykami «Tata!». Na sercy adrazu takoje ščaście.
«NN»: Vy čałaviek novy ŭ palitycy, raskažycie pra siabie.
VA: I novy, i nie novy. Ja naradziŭsia ŭ Vałožynie, hanarusia svaimi karaniami. Žyŭ u babuli na chutary Juhanova, ciapier užo nazvy takoj navat niama. Maci ŭ mianie z takoj kułackaj siamji z Smarhonskaha rajona. Baćka z Vałožyna. Heta ž viadomy rod u Biełarusi — Astroŭski, Astrožski, Astrahoskija…
«NN»: Na kaho vučylisia?
VA: Pa pieršaj adukacyi ja muzykant. Vučyŭsia ŭ Instytucie kultury. Byŭ dastatkova pierśpiektyŭnym chłopcam. U vojsku słužyŭ u ansambli pieśni i tanca ŭ Vilni. Kali viarnuŭsia z armii, to pracavaŭ u Domie narodnaj tvorčaści ź viadomymi kampazitarami, takimi jak Ihar Łučanok. Dumaŭ, što ŭsio žyćcio majo budzie źviazanaje z muzykaj i mastactvam.
Adnak niejak pasvaryŭsia ź cieščaj, u toj čas my z žonkaj žyli ŭ jaje, ja psichanuŭ i źjechaŭ na radzimu ŭ Vałožyn. Chacieŭ tam vykładać u muzyčnaj škole, ale mnie prapanavali pajści pracavać u rajkam kamsamoła. Spytali tolki, ci zmahu ja zrabić dyskateku. Kažu, kaniečnie, mahu.
Zrabiŭsia tam zahadčykam adździeła. Paśla ž było zusim niečakana, jak piarun udaryŭ, mianie zaprasili pracavać u adździeł kultury CK kamsamoła Biełarusi. Heta byŭ 1983 hod. Darečy, u hety čas tam pracavaŭ ciapierašni dyrektar Mastackaha muzieja Uładzimir Prakapcoŭ. Pieršaj majoj pracaj byŭ saviecka-kubinski fiestyval moładzi. Mianie ździviła, što heta braterskaja kraina naša nibyta, a stolki śpiecsłužb zahnali.
U 1985 hodzie ja trapiŭ u padrychtoŭčy kamitet 12-ha źlotu moładzi i studentaŭ. I što skažu? Vočy ŭ mianie raspluščylisia mienavita tady, šmat kantaktavaŭ ź inšymi delehacyjami, u tym liku amierykancami. Ja tam pracavaŭ pa 17—20 hadzin u sutki, spaŭ u mašynie.
Paśla viartańnia ŭ Biełaruś ja paznajomiŭsia z takimi ludźmi, jak Aleś Suša, Vincuk Viačorka, užo niabožčyk Siaržuk Vituška. Ja stvaraŭ Respublikanski maładziožny centr, ale maraj majoj było adyści ad kamsamoła, kab jon byŭ niezaležnaj placoŭkaj. My ładzili pieršyja fiestyvali rok-muzyki, niejkija humaryny. Zaŭsiody «Tałaka» ŭdzielničała, samyja aktyŭnyja byli. Pa 300—500 čałaviek moładzi prychodziła. A potym pačali rychtavać raspravu sa mnoj.
«NN»: Što za rasprava?
VA: Chacieli źniać z partyi, kamsamoła, vykinuć z pracy. Ja pamiataju, što my adkryli nieaficyjnuju vystavu maładych mastakoŭ — Ksiandzoŭ, Januškievič, Toŭścik, Alšeŭski, Sielaščuk, Słavuk, Savič. Siem mastakoŭ — siem zorak. My adkryli vystavu biez sankcyj i ŭžo byli hatovyja, što nas «rasstralajuć», ale pryjšoŭ niechta z partyjcaŭ i skazaŭ: «Žyvapis Biełarusi ŭ nadziejnych rukach». Tym nie mienš mnohim nie padabałasia, što taki małady chłopiec, jak ja, stanovicca niefarmalnym lidaram. Ja adčuvaŭ, što chmary nad mnoj źbirajucca. Byŭ vypadak, kali ŭ Trajeckim pradmieści pabili dziaciej, chacieli śpisać na mianie, ale nie pahladzieli, što ŭ hety čas ja byŭ u kamandziroŭcy ŭ Kaściukovičach.
Pisali tady pra mianie i biełaruskija, i ź inšych savieckich respublik haziety. U «Minskaj praŭdzie» było napisana: «Nie pabaimsia vysokich słovaŭ, ale mienavita takija chłopcy, jak Vasil Astroŭski, źjaŭlajucca ludźmi pierabudovy, jakija ź ciažkaściu prabivajuć sabie darohu ŭ budučyniu».
«NN»: A da BNF nie było žadańnie dałučycca jašče naprykancy 1980-ch?
VA: Ja pamiataju, jak siadzieli ŭ małoj zale k/z «Minsk». Sabralisia tam aktyvisty, partyjcy, razmovaŭ było — padtrymlivajem, nie padtrymlivajem. A ja ŭstaju i kažu, što padtrymlivaju ideju BNF. Ja spadziavaŭsia, što niejkim čynam mnie ŭdasca pajechać na pieršy źjezd BNF u Vilniu, ale ŭ toj čas mnie prapanavali inšuju pracu. Ja pajšoŭ pracavać u Instytut Dziaržekanampłana. Heta navukovyja daśledavańni, płany, prahnozy. Tam ja vykonvaŭ abaviazki zahadčyka adździeła. Pracavaŭ-pracavaŭ — jak mnie prapanavali narviežcy pajechać za ich košt tudy vučycca.
«NN»: I što, pahadzilisia?
VA: Niečakana było, ale pajechaŭ. Ja tam prabyŭ dzieści dva hady. Pajechaŭ jašče z SSSR, viarnuŭsia, a jaho ŭžo niama. Mnie było vielmi cikava, bo ja pahladzieŭ, jak možna žyć, my takoha ŭzroŭniu jašče i blizka nie dasiahnuli. Nam pakazvali, jak žyvuć ludzi, znajomili z rekłamaj, sacyjalnaj temaj, adukacyjaj. Adna znajomaja pytajecca, ci jość roźnica ŭ našaj i ichniaj sistemie adukacyi. Kažu: kaniečnie ž, jość. Tam mohuć navat z durnia zrabić razumnaha čałavieka, a ŭ nas z razumnaha mohuć zrabić durnia.
«NN»: Paśla vy pajšli ŭ biznes?
VA: Tak. Adkryŭ pradpryjemstva «Astkam». Pajšło novaje žyćcio. Entuzijazmu było — poŭnyja štany. Usim chaciełasia niešta rabić, čaho ciapier nam nie chapaje. U mianie byŭ bucik, byli mahaziny, zajmalisia handlem harodniny, sadaviny. Navat svoj hatelčyk amal što vykupili, ale jakraz tady nastupiŭ 1994 hod. U mianie pa Biełarusi byli adkrytyja firmy ŭ Homieli, Žłobinie, Maładziečnie, Niaśvižy, Vałožynie. Ahułam kala 20 firm. Ad 1996 da 1999 ja tolki i zajmaŭsia tym, što ich zakryvaŭ. Dastatkova šmat ludziej pracavała. Zastalisia ŭ mianie tolki ahientctva pa nieruchomaści i turystyčnaja kampanija.
«NN»: Čamu nie atrymałasia raskrucić biznes?
VA: Pamiaškańni, jakija ja zdymaŭ, vielmi ŭžo padabalisia ludziam, što pryjšli da ŭłady. Pomniu takoha Ivana Ivanaviča Ciciankova dy inšych. Jany prychodzili ŭ vajskovaj amunicyi. Ja kažu, što ŭ mianie damova arendy jašče da peŭnaha hoda, a mnie adkazvajuć, što damovu hetuju ja mahu zasunuć kudy chaču, ale praź miesiac — źjazdžaj. Adnym z takich miescaŭ było ciapierašniaje kazino «Milenium» nasuprać Pałaca sportu. Nu, što zrobiš…
«NN»: Z Čyžom u 90-ja nie sutykalisia?
VA: U 90-ja nikoli. Upieršyniu sutyknuŭsia, kali staŭ siabrom Rady pa raźvićci pradprymalnictva. Šakucina ja viedaju daŭniej, jon taksama pracavaŭ u kamsamole. U radzie jość ludzi, jakich ja vielmi pavažaju — heta Šviec, Martynaŭ z «Marka», «Savuškaŭ pradukt», Bojka. Ale ŭ nas niama siabroŭskich adnosin. My redka adzin adnaho bačym, dystancyja pamiž nami zastajecca.
Ja nie viedaju, jakim čynam ja trapiŭ u hetuju radu. Tam uzrovień biznesoŭcaŭ vielmi vysoki, ja ŭsio ž praściejšy. Kali ŭ mianie pytajucca, to kažu, što jany pahladzieli-pahladzieli dy kažuć, što heta za rada takaja biez Vasila. Heta žart taki, ale ja, sapraŭdy, nie viedaju.
«NN»: Vy majecie miedal Biełaruskaj pravasłaŭnaj carkvy. Za što?
VA: Ja niejak pryjechaŭ u Homielski rajon, u miastečka Hadzičava. Vydatny chram, ale byŭ daviedzieny da ručki. Tam niekali žyła babula majoj žonki. Ja zajšoŭ u chram, pastajaŭ, pahladzieŭ. Paśla troški dapamahaŭ carkvie. Ja chryścijanin, ale z pavahaj staŭlusia da ludziej inšych kanfiesij.
«NN»: Kali vy ŭrešcie ŭstupili ŭ BNF?
VA: Sioleta. Viedajecie, ja doŭha razvažaŭ. U mianie jość biznes, małyja dzieci. Čakaŭ, kali syn skončyć kaledž. Ciapier jon užo pastupiŭ na palitołaha-jurysta ŭ BDEU. Ja troški bajaŭsia. Nie mahu skazać, što i ciapier ja taki rašučy, śmieły, ale pryśpieŭ čas być samim saboj.
Na žal, našy čynoŭniki nie razumiejeć, što ničoha dobraha być nie moža, kali razam buduć źbiracca tolki adnadumcy. Niejki pluralizm pavinien isnavać.
«NN»: Čamu vy idziacie na vybary?
VA: Ja doŭha ciarpieŭ, i mnie tak usio abrydła. My z 1999-ha viali dyjałoh, kazali, što ŭ nas niejkaje pryvatna-dziaržaŭnaje partniorstva. Dy nikoli jaho nie było i niama! Ty kažy, ale ciabie nichto nie čuje. Było šmat prapanoŭ, ale ž na ich nie źviartajuć uvahu.
Ja kažu, što pradprymalnikam nielha zaminać. Jany pavinny adčuvać niejkuju svabodu. Nas rehłamientujuć čym tolki možna. Palaki čamu tak padnialisia? Bo ŭłada nie pieraškadžała pracavać ich biznesu. U Polščy ludzi harać, jany ŭsie z ahieńčykam.
«NN»: Nu ja baču, što vy taksama harycie.
VA: Haru, nu. Ale tut uvieś čas palivajuć chałodnaj vadoj. Z 1999 hoda ja ŭsio bolš i bolš maŭčaŭ. Ale ludzi ŭklučajuć televizar z adčuvańniem: nu što jašče kiepskaha nam zrobiać? Užo žartujuć: davajcie ŭviadziom padatki na vychad z kvatery, a na ŭvachod — dvajny.
Dumajuć, jak tolki ababrać čałavieka, ale nie dumajuć, jak dać zarabić. Dy nie čapajcie vy čałavieka hod-dva-try. Vy dumajecie, ja idu na vybary, bo mnie hrošy treba? Mnie ničoha nie treba. U mianie turystyčna-transpartnaje pradpryjemstva, dyk ja sam mahu być kiroŭcam. U mianie niama nijakaj karony, ale ruki-nohi apuskajucca, bo pracavać nie dajuć.
Ja liču, što siońnia realna zrabić, kab zarobak u nastaŭnikaŭ i daktaroŭ byli pa 600—800 dalaraŭ. U nas vydatnaja sistema, što isnujuć dziciačyja sadočki, ale ich treba raźvivać, a kab raźvivać, to ludziam patrebna płacić.
Jak padniać ekanomiku? Minimizavać padatki najpierš. Usio pavinna zaležyć ad abjomaŭ. A jašče, kab u ludziej źjaviŭsia entuzijazm, to patrebna pryniać zakon №1 ab pryvatnaj majomaści. I navat ziamla pavinna być u pryvatnaj ułasnaści. Nu, chaj čyhunka zastajecca dziaržaŭnaj, «Biełaruśkalij», ale navat traktarny musić być u rukach pryvatnika. Nie spravy dziaržavy zajmacca biznesam.
Pa-treciaje, patrebna na 70% skaračać siłavikoŭ i čynoŭnikaŭ. Kali ŭsio heta vykanać, to buduć hrošy i na sadki, i na nastaŭnikaŭ, i lekary nie buduć źjazdžać. Možna budzie žyć.
Mnie vielmi nie padabajecca, kali kažuć, što ŭ Rasii tak, u ZŠA tak, u Polščy tak. Davajcie rabić tak, kab z nas brali prykład.
A jašče viedajecie z našaj kanfiskacyjaj, vyrazajuć pad korań usio. Heta niapravilna. U nas u turmach kolki siadzić ludziej za «niezakonnuju pradprymalnickuju dziejnaść». I tak u kožnaj krainie ludziej, što zdolnyja vieści biznes, tolki 5—7%, a vy režacie kurej, jakija zdolnyja nieści załatyja jajki.
«NN»: Vy vierycie ŭ pieramohu?
VA: Ź mianie śmiajujucca mnohija, ale ja vieru. Ja zaŭsiody vieru. Bieź viery ja nie mahu. Žyćcio na hetym nie skančajecca, u mianie jość idei, što rabić paśla. Ja razumieju, što mohuć uźniknuć prablemy. Pierš čym zrabić hety krok ja vielmi doŭha dumaŭ. Mnie chočacca spadziavacca, što ŭ ludziej, jakija stvaryli hetuju sistemu, taksama niešta mianiajecca ŭ hałovach i jany razumiejuć, što tak dalej žyć nielha. My ž u takim bałocie siadzim. Jak kazaŭ Leŭ Sapieha: «Dziaržavaj pavinien kiravać zakon, a nie asoba». Nichto ničoha razumniejšaha nie skazaŭ. Kali my da hetaha nie pryjdziem, to budziem zaŭsiody žyć jak na vułkanie.
