Jak rasiejskija ŚMI robiać ź biełarusaŭ litvinaŭ
Šavinistyčnym kołam u Rasiei nia tak prosta źlapić ź Biełarusi niejkuju pahroźlivuju karcinku ŭ ramkach systemy zvykłych prapahandysckich paniaćciaŭ.
Kali ja amal paru dziesiacihodździaŭ tamu zacikaviŭsia historyjaj, movaj i kulturaj svajoj histaryčnaj radzimy Biełarusi, dla mianie, kaniečnie ž, važnym nanoŭ adkrytym ramantyčnym składnikam biełaruščyny była spadčyna Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.
Biełarusy, jak vyśvietliłasia, mieli i svoj Załaty viek, słaŭnuju histaryčnuju epochu dasiahnieńniaŭ i roskvitu, i šanavać i adradžać hetuju spadčynu naturalnym čynam patrabuje pačućcie ŭłasnaj nacyjanalnaj hodnaści luboha nieabyjakavaha žychara Biełarusi i čałavieka, źviazanaha z hetaj krainaj. Było tady, u 90-ja, šmat cikavaha, jak surjoznaha, tak i naiŭnaha, ŭ tym liku ŭ virtualnaj prastory — upieršyniu šyroka ahučanaja teoryja bałckaha substratu, forumnyja sprečki ź letuvisami, adradžeńnie dudarskaj muzyki, pieršyja rycarskija festy, pieravydańnie Statutu VKŁ i mnohaje-mnohaje inšaje.
Minuli hady. Ciapier (papraŭcie mianie, kali ja pamylajusia)
u Biełarusi paśladoŭnym chardkornym «litvinizmam» zajmajucca pieravažna niešmatlikija amatary histaryčnaj rekanstrukcyi.
Dyj toje, u paradyhmie, jakoj prytrymlivajucca najbolš paśladoŭnyja i surjoznyja ź ich, «litvin» jość paniaćciem subetničnym i rehijanalna akreślenym abo, ja b skazaŭ, navat prosta źjaŭlajecca histaryčna karektnym abaznačeńniem sučasnaha biełaruskaha palaka, ale nijak nie alternatyŭnym samanazovam dla ŭsich biełarusaŭ ad Viciebsku da Bieraścia.
Ja daŭno (a moža i nikoli) nie sustrakaŭ, kab niechta z publičnych asobaŭ usurjoz prapanoŭvaŭ pierajmienavać biełarusaŭ u litvinoŭ i adkinuć uvieś nielitvinski histaryčny vopyt supolnaści ludziej, jakich ciapier pryniata nazyvać biełarusami. Takija prapanovy zastalisia dzieś u dalokich 90-ch razam z svoječasovymi i na toj momant praryŭnymi, ale ciapier užo z navukovaha punktu hledžańnia sastarełymi pracami Mikoły Jermałoviča.
Uśviedamleńnie biełarusami spadčyny siaredniaviečnaj Litvy pastupova prymaje spakojnyja i cyvilizavanyja formy: «biełarusy — taksama naščadki litvinaŭ», «Biełaruś — taksama pierajemnica ŭ tym liku i Vialikaha kniastva Litoŭskaha», pry tym, što i ad uschodniesłavianskaj identyčnaści i spadčyny nichto nie admaŭlajecca.
Sytuacyja jak z hieapalityčnym vybaram: pavodle sacyjalahičnych apytańniaŭ, biełarusy jak narmalnyja prahmatyčnyja ludzi chočuć u adnolkavaj stupieni siabravać i z Zachadam, i z Rasiejaj.
Ale rasiejskim ŚMI, napeŭna, lepš vidać. Za apošnija miesiacy słova «litvin» niečakana zrabiłasia abaznačeńniem hałoŭnaj pahrozy, jakaja nibyta staić pierad spakojem u Biełarusi.
Pra hetuju pahrozu ŭ vielmi padobnych adna da adnoj publikacyj raptam vykazaŭsia ceły šerah trešavych i paŭtrešavych anłajn-vydańniaŭ:
Siarhiej Čysłaŭ trapna acharaktaryzavaŭ evalucyju staŭleńnia rasiejskaj šavinistyčnaj prapahandy da ŭkraincaŭ: spačatku — ździeki i kpiny, potym — abvinavačvańnie ŭ zdradzie.
Kpinaŭ i ździekaŭ pa rasiejskaj televizii za apošnija hady bahata (i zasłužana) dastałosia Łukašenku jak, na žal, uvasableńniu sučasnaj Biełarusi ŭ vačoch rasiejcaŭ. A voś
u jakaści «zdrady» ci «pahrozy» ŭ našym vypadku možna jaskrava spazycyjanavać hety samy vydumany «litvinizm».
Heta vyhladaje jak absurd i tryźnieńnie — kaniečnie ž, «litvinizm» adsutničaje ŭ Biełarusi jak niejki akreśleny i vyrazny palityčny (dyj navat i kulturnicki) faktar, i navat dla biełaruskaha nacyjanalnaha ruchu pieršaj pałovy XX stahodździa jon nia byŭ hałoŭnym idealahičnym stryžniem. Dy navat i słova takoha nikoli nie było.
Ale ž źvierstvy «Pravaha sektaru» i «kijeŭskaj chunty» suprać rasiejskamoŭnaha nasielnictva Krymu i Danbasu — taksama ž tolki pradukt fantazii palittechnolahaŭ i prapahandystaŭ.
Šavinistyčnym kołam u Rasiei nia tak prosta źlapić ź Biełarusi niejkuju pahroźlivuju karcinku ŭ ramkach systemy zvykłych prapahandysckich paniaćciaŭ. Biełaruskaja prozachodniaja apazycyja — demakratyčnaja i biaskryŭdnaja, biełaruskija neanacysty — jak praviła, čarnasociency i prychilniki idei «rasiejskaha śvietu», a łukašenkaŭski režym sam doŭhija hady zmahaŭsia ź biełaruskim nacyjanalnym adradžeńniem, pačaŭšy z dyskryminacyi biełaruskaj movy i admieny ni ŭ čym nie vinavataj niesavieckaj dziaržaŭnaj symboliki.
Ale kali tabie raptam treba abhruntavać patrebu adpraŭki roznych vietlivych i nia vielmi vietlivych ludziej na vyratavańnie «braterskaj Biełarusi» ad kavarnych rusafobaŭ, možna ž i nia tolki «litvinaŭ» ź «litvinizmam» vydumać, praŭda?
