Čałaviečnaść suprać tatalitaryzmu
Dniami pahladzieŭ film “Žyćcio inšych” (Das Leben der Anderen), jaki atrymaŭ Oskara. Ale sprava zusim navat nia ŭ Oskary, chacia film jaho biassprečna zasłuhoŭvaje.
Dniami pahladzieŭ film “Žyćcio inšych” (Das Leben der Anderen), jaki atrymaŭ Oskara. Ale sprava zusim navat nia ŭ Oskary, chacia film jaho biassprečna zasłuhoŭvaje. Film pakazaŭsia mnie cikavym užo užo pavodle karotkaha apisańnia siužetu. Siužet prosty, ale vielmi aktualny dla nas u Biełarusi. Dzieja adbyvajecca ŭ HDR u 1984 hodzie pierad samym prychodam da ŭłady ŭ SSSR Harbačova. Nad uschodniaj Hiermanijaj visić ciažkaja chmara hebešnaha režymu Chonekiera. Štazi, hibryd hiestapa i enkavede, pilna vyśledžvaje prajavy jakoha zaŭhodna inšadumstva.
Adnamu paśpiachovamu i perspektyŭnamu supracoŭniku hetaha viedamstva daručajecca prasłuchoŭvańnie kvatery viadomaha dramaturha z metaj znajści na jaho niejki palityčny kampramat. Zdavałasia, što pracu pavodle ŭsich pakazčykaŭ daručyli čałavieku, jaki vykanaje jaje najlepšym čynam. Da hetaha momantu jon sapraŭdy byŭ samaaddanym słužkam režymu, biaźlitasnym i žorstkim, biaźlitasny i žorstki da luboha, chutčej nia čałaviek, a robat biaz serca. Ale atrymlivajecca nievierahodnaje – šrubak mocnaj niepieramožnaj na vyhlad systemy daje zboj. Pastupova hety čałaviek pad upłyvam inšaha žyćcia, jakoje adkryvajecca jamu va ŭsich drobiaziach, pačynaje ŭsio bolš i bolš pranikacca spačuvańniem da hetych čužych jamu ludziej. Spačatku jon pakryvaje “kramolnyja” słovy, jakija čuje, a potym užo i dziei. I narešcie ŭžo ŭłasnymi rukami ŭstaraniaje rečavyja dokazy z kvatery. Robić heta vielmi ryzykujučy, tak što sam papadaje pad padazreńnie. Hety pieršy sapraŭdy čałaviečy ŭčynak kaštuje jamu ŭsioj kar'ery, jaho nazaŭždy zvodziać na samuju niaznačnuju pasadu.
Zrazumieła, vypadak nadzvyčajny. Tamu niama sensu spračacca na temu taho, ci praŭdapadobna pakazana rečaisnaść. Kaniešnie, aŭtary filmu nia stavili sabie zadaču pakazać typovaha supracoŭnika Štazi.
Hałoŭnaja ideja, ja dumaju, heta adkaz na pytańnie, jakoje zaŭsiody paŭstaje pry lubym tatalitaryzmu – što my, słabyja ludzi, možam zrabić suprać usiomahutnaj systemy. Akazvajecca, jana prosta nie vytrymlivaje sustrečy z sapraŭdnaj čałaviečnaściu. Jak nia dziŭna, nie baraćby jana baicca., bo vorahi joj navat patrebnyja, kab niaspynna pracavaŭ jaje mechanizm. Ale voś nie baraćba, a prosta čałaviek, jaki pajšoŭ suprać tych ehaistyčnych instynktaŭ, na jakich i trymajecca, na jakija raźličvaje systema. I, chto viedaje, mahčyma mienavita hetyja vielmi redkija, ale vielmi balučyja dla systemy zboi, urešcie i zrujnavali jaje.
Darečy, navat dziŭna, što taki film jašče zmoh trapić na ekrany Biełarusi. Heta ŭsio tak dla nas blizka i aktualna, što naprykancy seansu prahučali vopleski. Potym u Internecie pračytaŭ, što rasiejski kinakrytyk Troicki raniej publična zavieryŭ, što hety film nikoli nia budzie na ekranach nie toje što Biełarusi, ale i Rasiei, navat raiŭ hladzieć hety film doma pry ščylna začynienych štorach.
Nu i, zrazumieła, šmat što ja pabačyŭ blizkaha i da majoj ŭłasnaj sytuacyi ŭ carkvie – systema jana paŭsiudy systema. Pačuŭ navat amal dakładna vielmi znajomyja słovy i pabačyŭ toj ža typaž.
I voś što jašče cikava, adzin z hałoŭnych momantaŭ, na jaki šmat chto źviarnuŭ uvahu. U kancy filmu dramaturh daviedvajecca, što jon byŭ “pad nazirańniem”. Užo adbyłosia abjadnańnie Hiermanii, i Štazi pieratvaryŭsia ŭ archiŭ-muzej, dzie kožny moža pahladzieć usie svaje “spravy”, daviedacca, chto za im sačyŭ i chto dakładaŭ. Niemahčyma heta ŭjavić u nas. Jak u Rasiei i navat u Ŭkrainie. Zrazumieła, skažuć, tam ža HDR stała častkaj inšaj krainy. Tak-tak, voś u hetym i sprava, što my praciahvajem žyć u toj ža krainie. Nia dziŭna heta zaraz – usim bačna, što za režym zaraz pravić. Ale, strašna ŭjavić, ale ja ŭ hetym amal upeŭnieny, što navat pry źmienie ŭłady jašče doŭha my nie pabačym adkrytaha dla naviedvalnikaŭ archivu-muzeju sakretnych słužbaŭ prysavieckaha i paślasavieckaha času.
