Астраномы адкрылі экстрэмальную яйкападобную планету
«Пякельная» планета WASP-121b, адкрытая чатыры гады таму ў сузор'і Кармы, аказалася падобная па форме ня на шар, а на гіганцкае выцягнутае яйка ці мяч для амерыканскага футбола. Пра гэта піша РІА Навіны са спасылкай на Astronomical Journal.
Выява: NASA, ESA, and J. Olmsted (STScI).
«Мы пачалі назіраць за гэтай планетай з-за яе» экстрэмальнага» характару. Мы спрабавалі ўбачыць сляды магнію, жалеза і іншых металаў у яе абалонках і былі вельмі здзіўлены тым, што мы знайшлі іх на такой вялікай адлегласці ад планеты. Аказалася, што зорка проста абдзірае яе атмасферу», - заявіў Дэвід Сінг з універсітэта Джона Гопкінса ў Балтымары (ЗША).
За апошнія дзесяць гадоў астраномы адкрылі тысячы планет за межамі Сонечнай сістэмы, частка з якіх падобная да Зямлі па сваіх памерах, а іншыя - да паменшаных або павялічаных копій Юпітэра. Цяпер планетолагі актыўна працуюць з вывучэннем іх атмасферы для ацэнкі таго, ці можа існаваць на іх жыццё, і раскрыцця гісторыі фарміравання.
Менш за ўсё на ролю абжытай падыходзіць планета WASP-121b. Яна была адкрытая ў 2015 годзе ў ваколіцах сонцападобнай зоркі ў сузор'і Кармы на адлегласці ў 850 светлавых гадоў ад Зямлі.
Назіраючы за ёй пры дапамозе тэлескопа «Хабл», астраномы выявілі, што верхнія пласты яе атмасферы былі распаленыя да тэмпературы ў 2700 градусаў дзякуючы наяўнасці ў ёй вадзяных пароў і асаблівых рэчываў, якія актыўна паглынаюць ультрафіялет свяціла і пераўтвараюць яго ў цяпло. Дзякуючы ім, стратасфера WASP-121b настолькі гарачая, што ў ёй будзе плавіцца і кіпець нават жалеза.
Сінг і яго калегі адкрылі яшчэ адну дзіўную ўласцівасць гэтай «пякельнай» планеты, спрабуючы падлічыць колькасць «металаў» - элементаў, цяжэйшых за гелій і вадарод, - у розных частках яе атмасферы.
Для гэтага навукоўцы прасачылі за тым, як шмат ультрафіялету паглынаюць і выпрацоўваюць паветраныя абалонкі WASP-121b, і прааналізавалі яе спектр, выкарыстоўваючы інструменты «Хабла». Гэтыя звесткі яны выкарыстоўвалі для стварэння віртуальнай «копіі» дадзенага свету і аналізу яго уласцівасцяў.
Да вялікага здзіўлення даследчыкаў, ім удалося знайсці сляды магнію і жалеза не толькі ў ніжніх пластах атмасферы гэтага «гарачага Юпітэра», але і ў астатніх яго паветраных абалонках, размешчаных прыкметна далей ад ядра газавага гіганта. Незвычайны характар размеркавання «металаў» па планеце звярнуў увагу на тое, што яна падобная па форме ня на шар, а на яйка ці мяч для рэгбі.
Як тлумачыць Сінг, абодва гэтыя факты сведчаць, што зорка WASP-121 актыўна «абдзірае» атмасферу спадарожніка, прымушаючы яго «распухаць» пад уздзеяннем яе цяпла і святла, а таксама расцягвацца пад уздзеяннем яе прыцягнення. У выніку WASP-121b стаў не толькі самой гарачай і экстрэмальнай, але і дзівоснай па форме планетай.
