«Люблю, усім сэрцам з вамі, але не магу…» Як газета «Народная воля» шукае друкарню
Піша намесніца галоўнага рэдактара «Народнай волі» Марына Коктыш.
Марына Коктыш. Фота Радыё Свабода.
Як вядома, ужо не першы месяц рэдакцыя «Народнай Волі» спрабуе прарваць блакаду і вярнуцца да выдання газеты ў папяровай версіі. Нягледзячы на тое, што апошні нумар мы аддрукавалі ў друкарні восенню мінулага года, а затым перайшлі на электронны варыянт, у рэдакцыю да гэтага часу кожны дзень прыходзяць людзі з просьбай прадаць свежы нумар газеты. І мы ўвесь час у пошуках друкарні.
«Беларускі Дом друку», дзе мы тыражаваліся раней, верагодна, чакае адмашкі зверху: запаляць зялёнае святло ў Адміністрацыі прэзідэнта — будуць друкаваць, не — зноў будуць прыдумляць байкі пра зламаны станок.
Днямі я асабіста абтэлефанавала каля дзясятка дзяржаўных друкарняў, падпарадкаваных Міністэрству інфармацыі. Пыталася наўпрост, без усялякіх вакол ды каля: надрукуеце «Народную волю»?
«А які наклад? — уедліва ўдакладняў дэталі дырэктар адной з рэгіянальных друкарняў. — А на чыёй паперы? А калі здаяцеся? А якія палосы ў колеры?» Потым уздыхнуў: «Добра, не буду больш задаваць пытанняў… Мяне пахаваюць, калі я вас надрукую, і нават без ушанаванняў…»
Пахаванне — справа дарагая, дырэктар друкарні хоць і не арол, але ў росквіце гадоў, хай жыве доўга і шчасліва. Тэлефаную ў іншы рэгіён.
«Мне падабаецца ваша газета, Праўда, але хто потым будзе ўтрымліваць маю сям'ю? Бо мяне звольняць, калі я вас надрукую!» — адрэагаваў на прапанову надрукаваць «Народную Волю» дырэктар яшчэ адной рэгіянальнай друкарні, падпарадкаванай Міністэрству інфармацыі.
У гомельскай друкарні дырэктар сказаў рэзка, як адрэзаў: «Я не змагу друкаваць вас. Не буду тлумачыць, чаму». Да гэтага думаў над адказам амаль паўдня.
У яшчэ адной друкарні, ужо мінскай, таксама дзяржаўнай, намеснік дырэктара адразу і катэгарычна не адмовіў, сказаўшы: перагавару з дырэктарам, адкажу пазней. Абяцанне стрымаў, з начальствам параіўся і нават сам ператэлефанаваў: «Не хацелася б выкарыстоўваць гэтую фразу, аднак… Вы самі ўсё разумееце… Сыдуць мяне, сыдуць майго намесніка, а што будзе з калектывам? А паспрабуйце ў прыватныя друкарні. У іх, можа, прасцей…»
«Ха-ха-ха! — гучна засмяяўся дырэктар сталічнай прыватнай друкарні. — «Народную Волю» хочаце надрукаваць? Баюся, у Беларусі ў вас дакладна не атрымаецца…»
Так фокус у тым, што і ў Расіі не атрымліваецца — як кажуць у тамтэйшых друкарнях, «забарона на федэральным узроўні», аж да закрыцця прадпрыемства! Даходзіць да смешнага. Нядаўна дамову заключылі з адной маскоўскай друкарняй, наклад аплацілі, а за дзве гадзіны да адпраўкі палос ад іх прылятае паведамленне: маўляў, SOS, усё адмяняецца, нас папярэдзілі, што закрыюць, не жадаем губляць бізнес, да пабачэння. І нават сяброўскі пацалунак на развітанне не даслалі.
Мы ў рэдакцыі з гэтай нагоды ўжо горка жартуем: шукаем друкарню, якая хоча прыгожа зачыніцца…
А калі сур'ёзна, то, вядома, не да смеху. Да нядаўняга часу чыноўнікі з Мінінфармацыі адкрытым тэкстам казалі: ваша пытанне вырашаецца не на ўзроўні міністэрства.
Мы спрабавалі дастукацца да Адміністрацыі прэзідэнта, адпраўлялі тэлеграмы, у тым ліку і кіраўніку Адміністрацыі Ігару Сяргеенку, але ён маўчыць, не рэагуе, робіць выгляд, што не разумее, чаму яго трывожаць. А без недзяржаўных газет, са старонак якіх гучыць альтэрнатыўны пункт гледжання, усё роўна нікуды не падзецца, сёння ў грамадстве ёсць попыт на аб'ектыўную, прынцыповую прэсу, гэта — павеў часу! Такія газеты павінны быць, падабаецца гэта камусьці або не! Заўсёды былі і будуць медыя, што пры любым раскладзе застануцца ў апазіцыі. Прычым не толькі да ўлады, а да ўсяго, што не ўпісваецца ў цывілізаваныя нормы жыцця, што не спрыяе развіццю краіны і грамадства. Жыццё — яно ж не чорна-белае, а рознакаляровае! Таму былі і будуць як праўладныя, так і незалежныя газеты. Гэта нармальна!
Мы не заклікаем да забойстваў, рэвалюцыі, тэрору, «Народная Воля» заўсёды выступала за аб'ектыўнасць, за праўду, за свабоду слова. І калі некаторыя заявы ці каментары ў незалежнай прэсе камусьці здаюцца занадта рэзкімі або крыўднымі — ну што ж, бывае і такое! Але старонкі нашай газеты заўсёды адкрытыя для ўсіх кропак гледжання, мы гатовыя абмяркоўваць усе.
Дырэктар адной мінскай друкарні, каментуючы сваю адмову друкаваць «Народную волю», сказаў: «Люблю, усім сэрцам з вамі, але не магу…»
Дарэчы, нават у сэксе, калі ў пары сямейны разлад па тыпу «люблю, але не магу», псіхолагі раяць партнёрам не замоўчваць, а абмяркоўваць праблему. Цікава, ва ўладзе яшчэ засталіся чыноўнікі, здольныя цвяроза зірнуць на сітуацыю? Якія не толькі ў кулуарах могуць казаць, што падтрымліваюць газету, але пры гэтым яшчэ хочуць і рэальна могуць вырашыць простае пытанне з друкарняй. Ці ёсць той, хто нарэшце пракаментуе сітуацыю і ліквідуе ўсе бар'еры на шляху «Народнай волі» да беларускіх друкарняў? Ці усе чакаюць адмашкі з самага верху?
Мы ж не бясплатна друкуемся, а прыносім прыбытак друкарням, плацім вялікія падаткі ў дзяржказну! Але эканоміка ў дадзенай сітуацыі чамусьці сыходзіць на другі план. Што, грошы бюджэту не патрэбныя?..
Поўны выпуск газеты «Народная воля» можна спампаваць па спасылцы.
