Vital Cyhankoŭ: Kali b žančyna znajšła paluboŭnika ŭ Jeŭropie. I kali b — u Saudaŭskaj Aravii…
Jašče hadoŭ dziesiać tamu, kali heta było zusim nia modna, ja spakojna dakazvaŭ, čamu niemahčymy sapraŭdny multykulturalizm unutry adnoj cyvilizacyi.
Biez usialakich emocyjaŭ i ideałohijaŭ, biez «procistajańnia cyvilizacyjaŭ» – prosta z elemientarnaha praktyčnaha i jurydyčnaha punktu hledžańnia.
Luboje paśpiachovaje hramadztva (kraina) trymajecca na jednaści zakonaŭ dla ŭsich. Na zrazumiełych praviłach ich prymianieńnia. I voś kali, naprykład, u Eŭropie ci ZŠA žančyna zaviała sabie paluboŭnika, i kali hety fakt dakazany, — to najhoršym vynikam dla jaje mohuć stać jaje materyjalnyja straty pry padziele majomaści padčas razvodu. A kali žančyna zrabiła heta na musulmanskim Blizkim Uschodzie, to dziela ratavańńnia «honaru siamji» joj mohuć adsiekčy hałavu, zakidać kamianiami, pachavać zažyva.
I voś kali ŭ jurydyčnyja systemy eŭrapiejskich krainaŭ (dziela dobrych namieraŭ, viadoma), naprykład, u Brytanii, užo prapanoŭvali ŭvodzić elemienty šaryjatu — jak vy heta siabie ŭjaŭlajecie? Adnych hramadzian buduć sudzić pa našych eŭrapiejskich zakonaŭ, a inšych – pa asablivych relihijnych ci «etničnych»? Ale ž heta bardak, heta jurydyčny chaos, razvał pravavoha paradku.
Darečy, niešta padobnaje nazirałasia za apošnija miesiacy z uciekačami, kali niekatoryja strohija zakony (pakarańnie za pierasiačeńnie dziaržaŭnaj miažy, parušeńnie pravaparadku, zaniaćcio pryvatnaj terytoryi) na ich nia dziejničali, bo jany ž «biednyja i niaščasnyja». Ale heta ŭsio roŭna što złavili złodzieja za kradziož, a jon pačaŭ skardzicca na hałodnaje dziacinstva, i jaho adpuścili. Tak nie pavinna być, roznyja zakony dla roznych ludziej – heta razvał hramadztva.
Nu i jašče adzin arhument, — na hety raz emacyjny. U śviecie isnujuć roznyja cyvilizacyi, Kitaj zastajecca Kitajem, Indyja — Indyjaj, musulmanski śviet navat u samych raźvitych svaich prajavach taksama nie pieratvarajecca ŭ Švecyju, Rasieja z usich siłaŭ apošnija hady pniecca dakazvać svaju asobaść. Usie jany nie dazvalajuć u siabie nijakuju multykulturnaść, zastajucca saboj.
Dyk voś, mnie asabista chaciełasia b, kab na niejkim kavałačku sušy zachavałasia i eŭrapiejskaja (zachodniaja) cyvilizacyja — z pryjarytetam pravoŭ čałavieka, z svabodaj sumleńnia i relihijaŭ, z svabodaj samavyjaŭleńnia čałavieka, z pravavoj dziaržavaj. Hetaha niama nidzie, tolki tut, u Eŭropie, i ŭ ZŠA. I kali heta budzie razbaŭlena multykulturnaściu ŭ zakonach i normach žyćcia — troški šaryjatu, troški Kitaju, troški Rasiei — heta ŭžo budzie niejkaj pomieśsiu, a nie zachodniaj pravavoj cyvilizacyjaj. A mnie chaciełasia b, kab jana zachavałasia.
