U Mścisłavie prademanstravali bieraścianuju hramatu ź dziciačymi kramzolami
Heta propis, pa jakim dzicia vučyłasia pisać litary. Pobač na vuzkaj pałoscy biarosty nadrapanyja dziciačyja kramzoli.
Jaje adšukali ŭ Mścisłavie. Heta ŭžo druhaja hramata, adkul: u 2008 archieołahi znajšli śviedčańnie kupca Siamiona pra kuplu pšanicy, datavanaje kancom CHII st. «Maja — raniejšaja, — kaža archieołah Ihar Marzaluk, kiraŭnik ekśpiedycyi, jakaja na tym tydni adšukała «propis». — Heta pačatak CHII stahodździa». Značyć, znachodka adnosicca da samaha pieršaha pieryjadu isnavańnia Mścisłava, zasnavanaha smalenskim kniaziem Raścisłavam i nazvanaha ŭ honar syna.
«Ja liču, što my svaim raskopam trapili na kraj kniaskaj siadziby, — kaža Marzaluk. —
Adkapali mastavuju, reštki haspadarčych budynkaŭ. Bahaćcie znachodak nievierahodnaje — frahmienty vizantyjskich bakałaŭ, upryhožanych zołatam, šyfiernyja praślicy, askialepki posudu z hornaha kryštalu — na toj čas heta ličyłasia vialikaj raskošaj. Niedaloka ad hramaty, darečy, my znajšli i pisała».
Bahaćciu znachodak spryjajuć unikalnyja pryrodnyja ŭmovy Mścisłaŭskaha haradzišča, kaža Marzaluk: «Tut krynicy, ziamla nasyčanaja vadoj, tamu arhanika vydatna zachoŭvajecca. Ujaŭlajecie: znajšli navat kład drovaŭ, pasiečanych na čatyry častki».
Usie bieraścianyja hramaty byli znojdzienyja na ŭschodzie Biełarusi: dźvie ŭ Mścisłavie, adna — u Viciebsku. Ci heta vypadkovaść, ci tendencyja?
«Kultura bieraścianych hramat, jak i tradycyja vieča, była charakternaja dla ruskaj Poŭnačy, dla areału raśsialeńnia kryvičoŭ — heta Viciebsk, Połack, Noŭharad».
Darečy, hramatu, jak i inšyja znachodki, pakazali na Mścisłaŭskim feście, što prajšoŭ u horadzie na minułych vychodnych.
U pierśpiektyvie ž, kaža Marzaluk, u Mścisłavie budzie stvorany historyka-kulturny zapaviednik.
