Haradzienski šmon 14 vieraśnia: Jak heta było
Doŭha nie mahli pavieryć, što «ARCHE» — heta časopis, a nie kniha.
Prezentacyja
Na sajcie «ARCHE» i haradzienskaha «Tvajho stylu» abviestki źjavilisia ŭ
Sama viečaryna pačałasia, a 18.40 i doŭžyłasia kala 1 hadziny 20 chv. Jana składałasia z prezentacyi historyka Jana Šumskaha, i majoj karaciejšaj pramovy. Šumski vystupaŭ doŭha i bliskuča. Svoj vystup jon skončyŭ 19.35. Paśla ŭziaŭ słova ja i havaryŭ prykładna da 20.00, h.zn. kala 25 chv.
Usiu haradzienskuju sustreču niechta zdymaŭ na telefonnuju videakameru. Mahčyma, hety «niechta» naležaŭ da " rejdavaj hrupy».
Zatrymańnie
Paśla zakančeńnia viečaryny haradziency padychodzili da mianie i cikavilisia knihaj Šumskaha, a taksama niekatorymi inšymi vydańniami, najpierš numarami «ARCHE». Heta doŭžyłasia chv. 10, kala 20.10. mianie zatrymali.
Adrazu ŭ mianie nie było jasnaści, čamu zatrymańnie adbyłosia ŭ samym kancy, a nie na pačatku imprezy. Jaje možna było sarvać jašče da pačatku, bo 5–10 knižak razyšlisia da taho, jak Jan Šumski pačaŭ vystupać. Varta adznačyć, što haradzienskaja padatkavica, jakaja mnie ŭručyła miečanyja kupiury, kruciłasia la mianie jašče da pačatku viečaryny. Jana nie chavała, što jaje cikavić palityzavanyja vydańni, i ja sam naraiŭ joj numar ARCHE «19 śniežnia 2010. Płošča» i vydadzienuju ŭ 2007 hodzie pad majoj i niabožčyka Vitala Silickaha redakcyjaj knižku «Biełaruskaja palityčnaja scena i prezydenckija vybary 2006 hodu» (Na sajcie «Svabody» pamyłkova była paznačana nazva «Biełaruskaja palityčnaja scena i prezydenckija vybary 2010 hodu»). Jana ŭziała taksama niejkaje treciaje vydańnie, nazvu jakoha ja zabyŭsia ŭ paślejšaj mituśni.
Ale vierniemsia da pytańnia, čamu zatrymańnie adbyłosia ŭ samym kancy. Ja navat adkryta pytaŭsia pra heta. Mnie adkazali ŭ tym duchu, što maŭlaŭ nie było jasnaści, ci ja pradaju ci razdaju biaspłatna svaje vydańni.Ciapier mnie zdajecca, što lohika zatrymańnia była inšaja: tych, chto za hetym staić, cikaviła, kolki čaho razyšłosia i što mienavita.
«Rejdavaja hrupa»
Praz chvilinu paśla t.zv. «kantrolnaj zakupki» na mianie nakinułasia t.zv. rejdavaja hrupa. Jana składałsia z dvuch supracoŭnikaŭ haradzienskaj padatkovaj inspekcyi, a taksama z troch asob, jakija nazvali siabie milicyjanerami, i čyja realnaja viedamasnaja prynaležnaść zastałasia mnie niezrazumiełaj. Dvoje z hetaj piaciorki pakazali mnie na imhnieńnie svaje «korački», u jakich, jasnaja reč, niemahčyma było ničoha razabrać.
Na vychadzie dziažuryli jašče dva zusim maładzieńkija supracoŭniki haradzienskich specsłužb — heta vyjaviłasia paśla taho, jak mianie i maje knihi zhrebli i pasadzili razam ź imi ŭ adnu ź dźviuch mašyn, na jakich pryjechali t. zv. padatkaviki. Adzin ź ich trymaŭ u rukach numar «ARCHE» — mahčyma, toj «kantrolna zakupleny».
Paśla taho, jak usie knihi pavyhrabali z pamiaškańnia, dzie adbyvałasia streča, «rejdavaja hrupa» abśledavała na parkoŭcy majo aŭto i zabrała adtul usiu zastałuju papiarovuju pradukcyju. Užo padčas składańnia pratakołu ja papytaŭsia, našto było na adnaho čałavieka nasyłać stolki «milicyjanieraŭ». Adkaz byŭ u tym duchu, što «a raptam vy b akazali supraciŭ ci rašyli ŭciačy».
Što kanfiskavali
Zabrali roznych 20–30 numaroŭ «ARCHE» (časam pa niekalki asobnikaŭ, kalekcyja za 2008–2012 hady), a taksama štuk 30–40 roznych knižak (časami taksama pa niekalki asobnikaŭ, kalekcyja za 2003–2012 hady). Usiaho vyjšła pad 200 asobnikaŭ.
Kaho pryjšli zabirać
Nie było adčuvańnia, što pryjšli zabirać kankretna mianie. Vyhladaje, što hety akt zastrašeńnia byŭ adrasavany haradzienskaj publicy, i znachodzicca ŭ ciesnaj suviazi ź inśpiravanym specsłužbami zvalnieńniem Andreja Čarniakieviča z Haradzienskaha ŭniversytetu i kanfiskacyjaj knihi «Hrodnaznaŭstva» z haradzienskich kniharniaŭ. Toje, što zabrali mianie, moža, navat i prakoł: nia fakt, što pryciahnieńnie ŭvahi ahulnanacyjalnaj aŭdytoryi da hetaj «aperacyi» ŭvachodziła ŭ plany jaje inicyjataraŭ.
Pra što pytalisia
Prykładna ŭ 20.30 mianie dastavili ŭ centralnaje ŭpraŭleńnie haradzienskaj padatkovaj inspekcyi, dzie pačałosia raźbiralnictva.
Doŭha nie mahli pavieryć, što «ARCHE» — heta časopis, a nie kniha. Niejki čas išła biessensoŭnaja pikiroŭka «Nu jaki ž heta časopis, kali heta kniha». Paśla zhadzilisia, što heta časopis, i zapisali na niejkuju papierku redakcyjny adras plus adras drukarni.
Jašče pytalisia:
— Ci tolki ŭ toj drukarni my drukujemsia.
— Kamu naležyć pamiaškańnie, u jakim prachodziła viečaryna.
— Ź jakoha hodu ja znajomy z Andrejem Pačobutam. (Adkazaŭ, što z 2005).
— Jak časta byvaju ŭ Harodni. (Adkazaŭ, što 2 ci 3 raz sioleta)
— mnoha razoŭ pytalisia pra kanały dastaŭki pradukcyi, hrošy i padobnyja materyi, ale ŭ niejki momant ja pacikaviŭsia, ci heta dopyt ci rucinnaje składańnie pratakołu, i na hetym apytańnie skončyłasia.
U padatkavikach naahuł prahladałasia źbiantežanaść praz toje, što ich uciahnuli ŭ durackuju sytuacyju. Razoŭ dziesiać mnie skazali, što heta rucinnaja pravierka, i paśla mianie jany projducca pa niehalnych haradzienskich taksistach.
«Milicyjaniery», naadvarot, adznačalisia vajennaj vypraŭkaj i vypramieńvali rašučaść vykanać luby zahad. U pieršych i druhich pastajanna zvanili telefony, pa jakich jany kamentavali chod raźbiralnictva niejkamu vyšejstajačamu načalstvu. Načalstva cikaviłasia vydańniami
Padčas razboru pastajanna viałasia fota- i videazdymka. Paśla taho, jak u niejki momant štatnaja videakamera «zdochła», pajaviŭsia jašče «milicyjanier» u
Čamu my jašče na voli
Hetaje pytańnie mnie zadajuć nia pieršy hod, asabliva ludzi z Zachadu. U mianie niama adnaho hatovaha adkazu. Mahčyma, adzin ź idealahičnych mifaŭ režymu palahaje ŭ tym, biełaruskamoŭnaja kultura ŭ sučasnym vysokatechnalahičnym śviecie sama zahniecca, bo jana nie cikavaja adukavanym i patryjatyčna nastrojenym biełarusam. Publična pieraśledavać jaje nośbitaŭ — značyć paćviardžać jaje žyvučaść i adpornaść na źniešnija vykliki.
Da taho ž takija akcyi mohuć usprymajucca jak zamach na ŭsiu kulturu, a nia niejkaha adnaho kankretnaha dziejača.A tady heta mieć nehatyŭny palityčny efekt — adno dzieła elektarat niejkaha kankretnaha ŭziataha dempalityka, jaki naličvaje ŭ lepšym vypadku paru socień tysiač čałaviek, druhoje — prynamsi miljon tych, kamu nieabykavy Kupała z Kołasam.
Prahnozy
Praz paru tydniaŭ u Harodni maje adbycca sud, jaki ŭ jakaści pakarańnia za «niezakonnuju pradprymalnickuju dziejnaść» moža prysudzić štraf da 100 bazavych vieličyń z kanfiskacyjaj ci biez zatrymanaj majomaści. Miarkuju, što sud daść štraf ad 3 da 10 młn. (i budzie roŭny vyručcy z prezentacyi (skłała 950 tys.) pamnožanaj na 3,5 ci 10).
Knihi i časopisy kanfiskujuć, bo najchutčej užo ciapier jany nie ŭ padatkovaj, a ŭ haradzienskim KDB.
Sprava jašče raz udaryć pa haradzienskich palakach, dziakujučy jakim i adbyłasia piatničnaja streča. Naahuł, u ciapierašnich losach haradzienskich palakaŭ i biełaruskamoŭnych biełarusaŭ šmat supolnaha.
Ci budzie sprava mieć niejki praciah, buduć rašać u Miensku na padstavie rapartu, składzienaha haradzienskimi specsłužbami.
Vysnovy
Haradzienskaja padatkovaja inspekcyja daviedałasia strašnuju tajnu — na prezentacyi pradałosia ad 25 da 30 našych knižak i časopisaŭ, što i zafiksavana ŭ pratakole.
Sama «aperacyja» pakazvaje, što biełaruskaje hramadztva znachodzicca ŭ stanie «chałodnaj» hramadzianskaj vajny, kali ŭ savieckich tradycyjach kniha ŭsprymiecca jak «arudzije» varožaha ŭpłyvu.Choć luby biełarus choć try razy na dzień moža jeździć u Polšču ci Litvu i absalutna lehalna pryvozić adtul hruz da 50 kh. (u tym liku knih), haradzienskija specsłužby
Pra toje, što medyjnaja sytuacyja ŭ śviecie istotna źmianiłasia, u pryvatnaści supołka «ŭ kantakcie» «Nadojeł nam Łukašienko» naličvaje da 40 tys. udzielnikaŭ, a antyłukašenkaŭskija roliki na youtube.com nabirajuć dziasiatki tysiač naviedvańniaŭ, haradzienskija specsłužby, padobna, jašče nie zdahavajucca.
Razam z tym, niama sumnievu, što ich rašučyja dziejańni buduć pazyŭna adznačanyja ŭ Miensku.
