Mazynski: «U ciapierašnich režysioraŭ cenzar u hałavie»

20 lutaha Valer Mazynski śviatkuje 65-hodździe. U viciebskim Kołasaŭskim teatry i na «Volnaj scenie» ŭ Minsku jon prasłaviŭsia svaimi śmiełymi śpiektaklami. Jak moža samarealizavacca režysior biez teatra? I jaki teatr patrebny siońnia Biełarusi?

«Voś užo dvanaccać hod ja vyklučany z taho, čym zajmaŭsia ŭsio žyćcio — kaža Valer Mazynski. — Ciapier

ja zasiarodziŭsia na stvareńni dakumientalnych filmaŭ i aŭdyjoknih.

My zapačatkavali sieryju «Hołas paeta», niekalki knih amal hatovyja — Hienadź Buraŭkin i Janka Maŭr… Taksama ja ciapier pracuju z dakumientalnym filmam pra Pałutu Badunovu, jaki budzie hatovy da siaredziny maja.

Jašče my robim archiŭ pa viaźniach sumleńnia, adzdymali try-čatyry hadziny hutarki z kožnym,

ale z kim mienavita — pakul kazać nie budu.

«Naša Niva»: Na vašu dumku, čaho brakuje ciapierašniamu teatru ŭ Biełarusi?

Valer Mazynski: Viedajecie, čym siońniašni teatr roźnicca ad savieckaha? Tady my nasamreč chacieli niešta danieści, niešta skazać. Paśla prychodzili cenzary, i my imknulisia im dakazać, što nasamreč śpiektakl nie pra toje, pra što jany padumali. A 

ciapierašnija režysiory nie čakajuć prychodu cenzara, u ich hety cenzar u hałavie znachodzicca.

Jość vyniatki, ale jany vielmi redkija.

A ja liču, što mastak zaŭždy musić być u kanflikcie z uładaj, pryčym ź luboj,

bo idealnaj ułady ŭ historyi čałaviectva jašče nie było.

«NN»: Ale ci pryviadzie taki padychod da zališniaj palityzyvanaści mastactva?

VM: Mnie vielmi spadabałasia apošniaja zajava Siarhieja Michałka, i ideja jahonaha novaha alboma ź pieśniami, jakija buduć adpaviadać aktualnym padziejam.

Mastactva pavinna havaryć pra nadzionnaje zaraz ža,

i nijak inačaj. A to vychodzić, što na vulicy adbyvajecca adno, a ludzi mastactva jak hałavu ŭ piasok schavali. Teatr ciapier zusim nie žyvie z narodam.

«NN»: Mienavita tamu vy stavili pjesu Horkaha «Na dnie» ŭ izalatary na Akreścina?

VM: O, heta viadomy mif. Niekatoryja ličać, što heta byŭ sapraŭdny śpiektakl z dekaracyjami, ź milicyjantami… Nasamreč, «pastaviŭ» — heta pierabolšańnie. U nas była čytka pjesy, było raźmierkavańnie rolaŭ.

Voś što cikava — kali nam pieradavali cukierki, to abhortki ad ich zabirali, a dźvie vialikija torby z razdrukoŭkaj pjesy Horkaha prapuścili. Mahčyma, tut imia Horkaha dapamahło — jak-nijak, vialiki praletarski piśmieńnik.

«NN»: Vy kažacie — teatr bieskanfliktny siońnia. U 1990-ja situacyja ŭ teatry była inšaj?

VM: Heta byŭ taki śpiecyfičny čas, hoda da 1995-ha. Pierabudova, raptoŭna stała možna ŭsio i źnik voś hety momant supracivu, paŭsiul tolki «plus», a mianie nie cikavić «plus», mianie cikavić «minus». My tady byli ŭsie ŭ stupary, bo nie było čaho stavić.

Chaj heta śmiešna hučyć, ale dziakujučy Łukašenku źjaviłasia patreba niešta stvarać.

Praŭda heta «niešta» nie fiłasofskaje, nie hłybinnaje, heta, chutčej, patreba barykadaŭ. Kolki tady źjaviłasia histaryčnych pjes! Daloka nie ŭsie vartyja, adnak cełaje pakaleńnie zacikaviłasia historyjaj.

Nam treba zajmacca pošukam identyčnaści.

Ciapier u śvieta zusim inšyja chutkaści, idzie praces hłabalizacyi, i aproč ekspansii Rasii isnuje jašče i ekspansija Jeŭropy, nie mienš mocnaja.

Nam treba zrazumieć, nakolki važnaja samaidentyfikacyja. Inakš prosta adnym narodam stanie mieniej.

«NN»: Vaš film «Tutejšyja», źniaty na zamovu «Biełsata», trapiŭ u śpis zabaronienych Ministerstvam kultury na terytoryi Biełarusi. Čamu, na vašu dumku, heta adbyłosia?

VM: Śmiešny śpis, śmiešnaja zabarona —

ja b, darečy, taksama zabaraniŭ jaho, ale pa inšych pryčynach: jaho varta było b pieraźniać, pa-inšamu zrabić.

Za što trapiŭ u śpis? Ja čuŭ, što praz maju kryvažernaść. Ale

mastak maje prava puścić kroŭ, kali heta adbyvajecca na stužcy ci na arkušy papiery.

«NN»: Kali b była prapanova, ci viarnulisia b vy ŭ teatr?

VM:

U mianie niama žadańnia viartacca ŭ teatr, usio adno vyhaniać praz dva tydni. Mnie było b cikava, kab maładyja dramaturhi prynieśli mnie svaje tvory,

i my mahli b ź imi pracavać. Adnak mienavita z maładymi dramaturhami.

* * *

Valer Mazynski

naradziŭsia 20 lutaha 1947 u v. Vialikaje Stachava (Barysaŭski rajon) — teatralny režysior. Zasłužany dziejač mastactvaŭ, łaŭreat Dziaržaŭnaj premii. Hałoŭny režysior Kołasaŭskaha teatra ŭ Viciebsku (1976–89).

Pastaviŭ šerah znakavych śpiektaklaŭ — «Zvany Viciebska» i «Kastuś Kalinoŭski» pavodle U.Karatkieviča, «Symon-muzyka» pavodle Jakuba Kołasa.

Ad 1991 u Minsku. Stvaryŭ (1993) teatr-łabaratoryju biełaruskaj dramaturhii «Volnaja scena», što spačatku pracavała na Małoj scenie Kupałaŭskaha, a paśla zajmieła ŭłasnaje pamiaškańnie na Krapotkina, 44 (ciapier Teatr biełaruskaj dramaturhii). «Volnaja scena» paśpiachova pradstaŭlała Biełaruś na mižnarodnych fiestyvalach. Teatr staviŭ satyryčnyja, złabadzionnyja śpiektakli.

U 2000 Mazynski byŭ zvolnieny z «Volnaj sceny». Zasnavaŭ niezaležny teatr z takoj samaj nazvaj. Da 2003 «Volnaja scena» była adzinym niezaležnym biełaruskamoŭnym teatram.

Jamu stvaryli niemahčymyja dla vyžyvańnia ŭmovy i zmusili začynicca.

Finalnym śpiektaklem byŭ «Prync Mamabuk» pavodle A.Dudarava — epatažnaja kamiedyja z aluzijami na biełaruskuju rečaisnaść.

Paśla zvalnieńnia z teatra Mazynski pracavaŭ vartaŭnikom, budaŭnikom i vachcioram.

Trapiŭ na sutki padčas Płoščy-2006.

Na Akreścina z sukamiernikami pastaviŭ amatarski śpiektakl «Na dnie» (pavodle Maksima Horkaha).

U 2008 hodzie źniaŭ telefilm pavodle pjesy Janki Kupały «Tutejšyja». U 2011 — dakumientalnuju stužku «Jak pošuh małanki» pra dziejača nacyjanalna-vyzvolnaha ruchu 1950-ch Raścisłava Łapickaha. Zrežysiravaŭ bolš jak 30 aŭdyjoknih. Maje dvuch synoŭ — Vasila dy Jaŭhiena.

Hutaryŭ Juraś Uskoŭ

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH