Kirhizski scenar dla biełaruskaha chamieleona

Biełaruskaje hramadstva abaviazanaje vykarystać situacyju dla źmieny sistemy. Piša Andrej Dyńko.

Rasija dziejničaje ź Biełaruśsiu pa kirhizskim scenary, jaki pryvioŭ da skidańnia Bakijeva.

Ščodryja pasuły źmianilisia ekanamičnym ciskam. Pajšła infarmacyjnaja chvala. Śledam za NTV taksama ORT i RTR udaryli pa Łukašenku. Jašče nie z usich harmataŭ, ale niekatoryja snarady ŭžo dalacieli da Biełarusi. Łukašenkaŭskaja cenzura badziora skanfiskavała tyraž «Našaj Nivy», ale prapuściła siužet u navinach, dzie kiraŭnika režymu vinavaciać u zabojstvach. Čyrvonaj nitkaj praz usie siužety prachodzić: Łukašenka — palityčny chamieleon, jahony čas syšoŭ. Dla dobrych adnosin z Rasijaj Biełaruś pavinna źmianić lidera.

Na kaho? Biez udakładnieńniaŭ.

Kirhizski scenar praduhledžvaŭ dalejšuju ekanamičnuju zamarozku pierad vybarami. A taksama miedyjnuju apracoŭku.

Apazicyja ŭ Kirhizii rychtavała źmienu ŭłady ŭ rehijonach. Tam pravodzilisia narodnyja schody, ahulnanacyjanalny zavieršyŭ ich u Biškieku. U Kirhizii, nahadajem, rasijskaje TV ustała na bok vulicy.

Adnak i Łukašenka budzie vučycca na vopycie Bakijeva. Apošni tak i nie pierakryŭ rasijskaha TV i presy, i ŭ vyrašalny momant Biškiek hladzieŭ Maskvu.

Maskva, u svaju čarhu, źviartajecca da KDB. Film NTV padkreślivaje, što ŭ śpiecsłužbie Łukašenku bajacca, ale nie pavažajuć. I tam jość siły, hatovyja padtrymać apazicyju.

Kreml padyhryvaje apazicyi. Pačałosia z zaprašeńnia redaktaraŭ niezaležnych ŚMI da Miadźviedzieva. Ciapier — rasijskaje TV daje słova ludziam, jaki ŭ Biełarusi ŭ «čornych śpisach».

Heta dobra dla ŭzmacnieńnia palityčnaha pluralizmu. Ale ci nie chavaje takaja padtrymka sukrytaj pahrozy dla niezaležnaści?

Čaho dabivajecca Rasija? Zachavańnia status-kvo ŭ adnosinach ź Biełaruśsiu i pry hetym źmianšeńnia enierhietyčnaha hranta.

Ci pa siłach Maskvie ažyćciavić u jeŭrapiejskaj, davoli zamožnaj krainie toj scenar, jakomu jana paspryjała ŭ azijackaj, biednaj Kirhizii?

Scenar mirnaj revalucyi pry padtrymcy Zachadu realizavaŭsia ŭ Sierbii, Słavaččynie, Charvatyi, Ukrainie, ale nie ŭdaŭsia ŭ Biełarusi ź jaje niedafarmavanaj palityčnaj samastojnaściu. Maskva moža padhulvać apazicyi, padhulvać, jak kaža Pavał Šaramiet, samomu mocnamu kankurentu Łukašenki, chto b jon ni byŭ, u raźliku na toje, što paśla vybaraŭ sistema vierniecca da raniejšych kaardynat, tolki ź inšym lideram, ale tolki padhulvać: chod padziej urešcie budzie zaležać ad samich biełarusaŭ.

Darečy, sam vynik kirhizskich pieramienaŭ dahetul nie jasny. Kraina pieražyła niekalki miesiacaŭ niestabilnaści. Jaje hieapalityčnaja aryjentacyja zastajecca pad pytańniem. Jašče raz paŭtorym: toje ŭ Azii. Pieramieny ŭ Biełarusi, kali buduć, imavierna, adbuducca pa scenary, ułaścivym centralnajeŭrapiejskim krainam.

Hołasam biełaruskaha hramadstva ŭ kožnym razie stanie vulica.

Jak u časie ŭzdymu 2006-ha, tak i ŭ 2011-m znoŭ usio vyrašyć Płošča. U 2006-m siłaŭ dla źmieny sistemy akazałasia zamała, ale joj byŭ naniesieny mocny ŭdar, ad jakoha Łukašenka fizična doŭha adychodziŭ. Biasprykładnaja achviarnaść moładzi ŭ baraćbie za svabodu pieraviarnuła ŭjaŭleńni śvietu pra Biełaruś.

Kali ŭ 2011-m sistemie nakanavana adbycca źmienam, jany adbuducca pad tymi ściahami, jakija zapanujuć na vulicy. Zapanujuć bieł-čyrvona-biełyja — źmienicca na bieł-čyrvona-biełyja.

Demakratyčnyja praviły palityčnaj hulni ŭźnikajuć nie tady, kali niejki dobry dziadźka ich uvodzić. Demakratyja ŭźnikaje, kali palityčnyja hulcy nie majuć dastatkova siłaŭ, kab likvidavać adzin druhoha całkam, ci kali jość vonkavyja pahrozy, bolš niebiaśpiečnyja za ŭnutranyja, dla zmahańnia ź jakimi patrebnaja demakratyčnaja mabilizacyja ci padtrymka demakratyčnaha śvietu. U hetym sensie

čym słabiejšy budzie Łukašenka, tym bolš budzie šancaŭ na pierachod da demakratyi.

Ale ci pry demakratyi ŭ nas budzie bolš šancaŭ dla ŭmacavańnia nacyi?

Łukašenkaŭcy arhumientujuć, što tolki aŭtarytaryzm zaścierahaje nas ad umiašańnia Rasii, ad biazładździa kštałtu taho, jakoje Maskva spansaravała ŭ XVIII stahodździ, ad ekanamičnaj zaležnaści. Što Maskva ź jaje nieźličonymi hrašyma zmoža manipulavać biełaruskimi palitykami i hramadskaj dumkaj, daj tolki Łukašenku asłabić kantrol. Prykłady Ukrainy, Małdovy ci Estonii pakazvajuć słabaść takoj arhumientacyi.

Tak, Biełaruś bolš rusifikavanaja, čym Ukraina. Ale, adnačasova, bolš hamahiennaja i mienš karumpavanaja. Naadvarot, pry demakratyi Biełaruś maje šancy ruchacca ŭ bok skandynaŭska-bałtyjskaj madeli.

I pamiatajma, što

mienavita aŭtarytaryzm zabraŭ ściah, źniščyŭ movu. Demakratyja budzie aznačać i vychad biełaruskaj kultury ź niavoli.

Nielha zaprašać Maskvu ŭ jakaści arbitra ŭnutrybiełaruskich pytańniaŭ. Ale biełaruskaje hramadstva abaviazanaje vykarystać novuju situacyju dla źmieny sistemy. U kožnym razie,

mienavita zaraz hramadstva pavinna cisnuć na ŭłady pa ŭsich azimutach: palityčnym, ekanamičnym, u pytańni pravoŭ pracoŭnych, u movie j svabodzie dla nacyjanalnych ŚMI.

Pamyłkaju było b hurtavacca vakoł dyktatury tolki tamu, što taja śpiekuluje na pytańni niezaležnaści.

Andrej Dyńko

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH