Hienadziu Aŭsiańnikavu – 75
Siońnia jubilej śviatkuje narodny artyst Biełarusi, aktor Kupałaŭskaha teatra, jakomu jon addaŭ 52 hady.
19 lutaha narodny artyst Biełarusi i SSSR, łaŭreat Dziaržaŭnaj premii Hienadź Aŭsiańnikaŭ adznačaje 75‑hadovy jubilej (1935).
Hienadź Ściapanavič budzie adznačać śviata ŭ rodnym Kupałaŭskim teatry, jakomu addaŭ 52 hady žyćcia. 21 lutaha ŭ honar znakamitaha artysta projdzie ŭračystaje śviatkavańnie, a taksama ŭ hety viečar Aŭsiańnikaŭ vyjdzie na scenu ŭ śpiektakli «Viečar» i vykanaje hałoŭnuju rolu.
Dla artysta samy lepšy padarunak — uvaha hledačoŭ.
«Kali ty vychodziš na pakłon paśla śpiektakla i bačyš, jak ludzi płačuć, apładzirujuć i, schilajučy hałovy, havorać «Dziakuj», — heta kudy lepš lubych uznaharod i zvańniaŭ! — raspavioŭ jubilar. — Usie inšyja ŭznaharody, jak skazała Faina Ranieŭskaja — pachavalnyja pryłady».
Z usich dzion naradžeńnia Hienadziu Ściapanaviču bolš za ŭsio zapomniŭsia… pieršy.
«Pryčym niekatoryja padziei hetaha dnia ja navat pamiataju, — z uśmieškaj adznačyŭ Hienadź Ściapanavič. — Jak tolki źjaviŭsia na hety śviet, adrazu zakryčaŭ tak, što lekary zaznačyli: «Śpievakom budzie…»
Za svaju akciorskuju karjeru Hienadź Ściapanavič paśpieŭ stvaryć na scenie šmat piersanažaŭ. Niavykananaj z žadanaha zastałasia tolki adna rola.
«Viadoma, u 75 hadoŭ soramna havaryć ab mary, — pryznaŭsia jon. —
Ale kaliści žadaŭ syhrać Šviejka. Zrešty, škadavać nie budu, bo ja maju na svaim rachunku niekalkich biełaruskich Šviejkaŭ: Dzieda Cybulu, Ciarešku Kałabka».
Niekatoryja adznačajuć, što ŭ repiertuary artysta davoli šmat rolaŭ prajdziśvietaŭ, jakich jamu zaŭsiody ŭdavałasia pakazvać, jak zaznačaje akcior, «viasiołymi i znachodlivymi». Adnak siabie takim nie ličyć.
«Tamu što kali ŭ takim uzroście ty — viasioły i znachodlivy, značyć, niedabraŭ hetaha ŭ maładości», — tłumačyć jon.
Choć u maładości spadar Aŭsiańnikaŭ ŭsiaho i dabraŭ, rabicca starym i sumnym nie źbirajecca. Akcior znachodzicca ŭ dobraj formie i praciahvaje aktyŭna pracavać na scenie.
«Lepšy recept dla padtrymańnia siabie ŭ formie — pastajanna znachodzicca ŭ dziejańni, — raspavioŭ jon.
— Hultajstva pryvodzić da razbureńnia ŭsich kletak arhanizma. U tym liku mazhavych».
U adroźnieńnie ad niekatorych svaich kaleh Hienadź Ściapanavič nie škaduje, što nielha viarnuć hady maładości, poŭnyja prychilnic i kamplimientaŭ. U toj ža čas jon nie ličyć patrebnym mumifikavać siabie abo chavacca ad publiki, kab ludzi nie ŭbačyli sastarełaha kumira.
«Jakija kamplimienty i prychilnicy mohuć być u maim uzroście! — razvažaje Hienadź Ściapanavič. — Voś našamu maładomu akcioru Andreju Hładkamu bufietčyca havoryć: «Pryvitańnie, Andruša!» A mnie — «Dobry dzień, dziadzia Hiena!» Adčuvajecie roźnicu?…
Ale ja ni ab čym nie škaduju. Heta ž narmalna, kali čałaviek stareje! I mnie niezrazumiełaja pazicyja tych akcioraŭ, jakija sychodziać sa sceny, kab ich zapomnili maładymi. Chapaje vydatnych akcioraŭ, jakija i va ŭzroście praciahvajuć być padciahnutym i aktyŭnymi, ale pry hetym nie saromiejucca svaich hadoŭ, nie pryhładžvajuć svaje marščynki…»
Hienadź Aŭsiańnikaŭ viedaje, nakolki akciorstva — niaŭdziačnaja praca ŭ płanie materyjalnaj addačy. Adnak jon miarkuje, što dla sapraŭdnaha mužčyny heta nie padstava pierastavać być mocnym.
«Prosta nie treba lažać na kanapie! — kaža Hienadź Ściapanavič. — Jość volny čas u teatry — idzi pa telekanałach, telestudyjach i pytaj, ci nie patrebnyja tvaje pasłuhi. Pad lažačy kamień nie tolki vada nie ciače, ale i akciorskaje majsterstva nie idzie».
***
Pieršaj značnaj u tvorčym losie Hienadzia Aŭsiańnikava była rola Ciareški Kałabka ŭ śpiektakli A.Makajonka «Trybunał» (1971) — za jaje artyst byŭ uznaharodžany siarebranym miedalom imia A.Papova.
Siarod inšych najbolš znakamitych rolaŭ: Pustarevič («Paŭlinka»), Jazep Karyta («Ažanicca — nie žurycca»), Karaŭkin («Brama nieŭmiručaści»), Dubadzieł («Ludzi na bałocie»), Kropla («Kanstancin Zasłonaŭ»), Fama Apiskin («Viečny Fama»), Brava‑Žyvatoŭski («Płač pierapiołki»), Aŭdziej («Straści pa Aŭdzieju»).
Za 52 hady słužeńnia Kupałaŭskaj scenie Aŭsiańnikaŭ stvaryŭ kala 90 rolaŭ, siarod jakich roli ruskaj kłasičnaj i zamiežnaj dramaturhii.
Siońnia artyst plonna zaniaty ŭ biahučym repiertuary: Prancyś Pustarevič («Paŭlinka»), Uradnik («Paminalnaja malitva»), Šlachcic Zavalnia («Biełaruś u fantastyčnych apaviadańniach»), Sabakievič («Čyčykaŭ»), Vasil («Viečar»), Uradnik («Cham»).
Hienadź Ściapanavič zdymaŭsia ŭ kinastužkach studyi «Biełaruśfilm»: «Połymia», «Doŭhija viorsty vajny», «Žyćcio i śmierć pana Čartapchanava».
U 1974 hodzie H.S.Aŭsiańnikavu prysvojena hanarovaje zvańnie «Narodny artyst Biełarusi», u 1991 — «Narodny artyst SSSR». Za vykanańnie hałoŭnaj roli Muraški ŭ kamiedyi «Mudramier» M.Matukoŭskaha H.S.Aŭsiańnikaŭ stanovicca łaŭreatam Dziaržaŭnaj premii Respubliki Biełaruś (1988 h.). U 1995‑m — plonnaja tvorčaja praca akciora adznačajecca miedalom Francyska Skaryny. U 2006 hodzie prysudžana premija Biełaruskaha sajuza teatralnych dziejačaŭ «Kryštalnaja Paŭlinka». U hetym ža hodzie ŭručany orden Francyska Skaryny. U 2008 hodzie artystu była prysudžana śpiecyjalnaja Premija Prezidenta Respubliki Biełaruś «Za duchoŭnaje adradžeńnie».
