«Ty daŭno płakaŭ?.. Zaraz zapłačaš!»

Pavieł Leŭšyn — pryhožy 28-hadovy chłopiec. Prarab UP «Ciepłasietki». Z dobraj siamji, dzie tata byŭ nastaŭnikam, a mama ŭsio žyćcio prapracavała na kiroŭnych pasadach na matornym zavodzie. Dźvie vyšejšyja adukacyi. Nie zaŭvažany, nie ŭdzielničaŭ, nie pryciahvaŭsia ...

«U mianie jość surjoznyja padstavy bajacca pomsty z boku milicyi. Ja chaču raskazać svaju historyju», — skazaŭ jon. «Raskazvaj», — i ja ŭklučyła dyktafon.

Milicyju vyklikali?

— Z 18 pa 21 vieraśnia minułaha hoda ja jeździŭ na ekskursiju ŭ Sankt-Pieciarburh, jakuju ładziŭ naš prafkam. Cudoŭnaja była ekskursija, cudoŭnaje nadvorje, pryhožy horad ... Navat nie pamiataju, kali da hetaha byŭ u Rasii, — u cełym, uražańniaŭ akazałasia šmat.

U aŭtorak ja vyjšaŭ na pracu (a naša pradpryjemstva viało raboty ŭ toj čas u rajonie vulic Mirašničenki — Hamarnika), i ŭsio było, jak zvyčajna, da piatnicy. Kvartał u nas vialiki, my pracavali na adnym jaho učastku, a da piatnicy apynulisia na druhim. I tut ja ŭbačyŭ, što źnikli raniej pryviezienyja truby. Kab vy ŭjavili pamier kradziažu, skažu, što heta siem ton mietału — 30 trubaŭ pa 11,5 mietra daŭžynioj. To bok u lehkaviku, u sumcy ich zabrać nichto nie moh. Treba było i kran padahnać, i śpiecyjalnuju bartavuju mašynu-doŭhamier...

Ja patelefanavaŭ svajmu kiraŭnictvu, patłumačyŭ, što zdaryłasia, i spytaŭ, ci vyklikać milicyju? Naturalna, jany skazali vyklikać. Nu, ja i nabraŭ «102».

Pryjechali supracoŭniki Savieckaha RUUS, usich dapytali, raspačali kryminalnuju spravu. Nieadnarazova vyklikali da siabie našych ludziej, mianie taksama nie adzin raz apytvali-dapytvali. Ja śpiecyjalna dzialiŭ bryhadu tak, kab usie mahli trapić na hetyja «sustrečy». Karaciej, praca viałasia.

Praź niejki čas na troje sutak zatrymlivajuć našaha bryhadzira. Byccam by nie pa hetaj spravie — tam niejkaja inšaja była historyja. Ale kali jaho vypuścili, jon raskazaŭ, što dapytvali jaho mienavita pa hetym kradziažy trub. Ahavaryŭsia, što jaho bili, katavali inšymi sposabami, ale asabliva razmaŭlać nie chacieŭ — byŭ vielmi zapałochany, ruki treślisia...

Bryhadzir skazaŭ tolki, što ŭsich našych ludziej jašče buduć tuzać, što, pa źviestkach milicyi, truby viezła mašyna z žodzinskimi numarami, nu i jašče ŭsialakija detali...

9 śniežnia ŭ pačatku adzinaccataj mnie niechta patelefanavaŭ na mabilny. Numar nie vyznačyŭsia. Telefanavaŭ opierupaŭnavažany Savieckaha RUUS Jakžyk. Spytaŭ, dzie ja i ci mahu da ich padyści. Ja adkazaŭ, što znachodžusia niedaloka na abjekcie i mahu być chvilin praz 10-15. Ale jon zahadaŭ jaho čakać. Pryjechaŭ na słužbovych «Žyhulach», zaprasiŭ sieści ŭ mašynu i adrazu staŭ pytacca, što čuvać pa kradziažy trub. Ja kažu: «Ničoha nie čuvać, heta ŭ vas treba pytacca». Jon adkazvaje: «U nas inšaja infarmacyja». I pavioz mianie ŭ HAM (haradski adździeł milicyi) na vulicy Kalcova, 25.

Tut mianie zaviali ŭ kabiniet №9. Tam byŭ druhi opierupaŭnavažany — Vysakoŭski. Jon nie pradstaŭlaŭsia, ale ciapier ja viedaju jaho imia, pakolki paźniej apaznaŭ jaho pa fota va Upraŭleńni ŭłasnaj biaśpieki MUS. I hetyja dvoje — Jakžyk i Vysakoŭski — pačali mnie raspaviadać, što im «usio viadoma». Nibyta da mianie nieadnarazova padychodziŭ niejki čałaviek pa imieni Alaksandr, jaki cikaviŭsia trubami. Što našy sustrečy bačyli i našy razmovy čuli rabočyja. Ale sprava ŭ tym, što ja nie viedaju nijakaha Alaksandra, i nichto da mianie nie pryjazdžaŭ. Heta hłupstva niejkaje! Ja tak im i skazaŭ.

— Značyć, niama?

— Nie.

Jany pačali biehać pa HAMu i šukać kajdanki. Znajšli. Adrazu ruki za śpinu, kajdanki mocna zacisnuli, i niedzie paŭtary-dźvie hadziny ja prasiadzieŭ tak. Ruki zaciakli, plečy-śpinu nie adčuvaju ... A jany adno: «pryznavajsia ŭ kradziažy trub». U rajonie troch hadzin zajšoŭ niejki tamašni načalnik i pytajecca ŭ opieraŭ: «Havoryć?» Jany: «Nie, maŭčyć pakul». «Nu, tady p...c jamu».

Vysakoŭski i Jakžyk paviesialeli: jak ja zrazumieŭ, dabro na sapraŭdny dopyt było imi atrymana.

«Dobryja parady»: lepš pryznacca

Pačali afarmlać pratakoł zatrymańnia.

— Dzie vy znachodzilisia 20 vieraśnia, u dzień kradziažu trub?

Ja kažu: «U Sankt-Pieciarburhu».

Jakžyk spačatku sumieŭsia i pierapytaŭ: «Dzie???»

Ja paŭtaryŭ: «Horad Sankt-Pieciarburh, Rasijskaja Fiederacyja». Chacia mianie da ich užo nie adzin raz apytvali, i ja nie adzin raz raspaviadaŭ pra toje, što byŭ u toj dzień na ekskursii, dzie mianie bačyli 45 čałaviek. Što jość fota- i videazdymki na pamiać, jakija paćviardžajuć, dzie ja byŭ u dzień kradziažu. Ale dla opieraŭ hetaja navina akazałasia niečakanaj. Jakžyk zahadaŭ Vysakoŭskamu pačakać z zapisam ŭ pratakole pra Sankt-Pieciarburh, a sam vyjšaŭ kudyści chvilin na piać-dziesiać, paraiŭšysia.

Viarnuŭšysia, abviaściŭ:

— Navat kali ty i byŭ niedzie tam, to ŭsio roŭna moh być datyčnym da kradziažu, moh arhanizavać, viedać i hetak dalej. Praciahvajem.

Pratakoł zatrymańnia ŭsio-tki aformili. Darečy, drobnaja, ale pakazalnaja detal. Čas zatrymańnia adznačyli 14.55, choć zabrali mianie z abjekta niedzie ŭ 10.30. Usie rečy, akramia nasoŭki, kanfiskavali: klučy, hrošy, matuzy z čaravikaŭ vyciahnuli. Potym advieźli ŭ Savieckaje RUUS i tam pasadzili ŭ tak zvany «małpoŭnik» — heta zakutok dva na dva mietry ź bietonnymi ścienami, na jakich pa bakach bietonnyja łavy. Akramia mianie, tam uvieś čas znachodzilisia jašče 3-4 čałavieki.

Niedzie kala piaci viečara vyklikali da śledčaj Natalli Žahzdrynaj. Jana abviaściła, što mianie padazrajuć u vykradańni trub, i vydała pastanovu ab zatrymańni. Pry hetym papiaredziła, što na nastupny dzień mnie treba prajści pravierku na detektary chłuśni. Darečy, tut užo prysutničaŭ advakat, jakoha abaviazana vydzielić milicyja, i jon rastłumačyŭ, što ad «palihrafa» ja mahu admovicca, tak jak hetaja pracedura pravodzicca tolki dobraachvotna. Ale ja suprać detektara piarečyć nie staŭ, mnie ž chavać było absalutna niama čaho.

Sprava ŭžo nabližaŭsia da viečara, zajmacca mnoj u ich času nie było, i mianie advieźli ŭ IČU na Akreścina.

Usim, z kim ja sustrakaŭsia, — u IČU, u «małpoŭniku», u aŭtazaku, ja adkryta raspaviadaŭ svaju historyju. Što, maŭlaŭ, uvohule zrazumieć nie mahu, jakim bokam mianie chočuć praciahnuć da hetaj spravy: ja ž u dzień kradziažu nie tolki ŭ inšym horadzie, a navat u inšaj krainie byŭ... Chtości ŭśmichaŭsia, chtości supakojvaŭ.

Ale ŭ IČU sa mnoj u kamiery apynulisia dziŭnyja ludzi, jany raili: «Ty lepš pryznavajsia». I raskazvali, što ŭsio nie tak prosta, što dopytaŭ sapraŭdnych u mianie jašče nie było, što buduć ździekavacca i katavać...

To ci padsadnyja heta byli ludzi, ci to jany nieadnojčy prachodzili praź milicejskaje harniła — nie viedaju.

Na nastupny dzień hetyja samyja Jakžyk i Vysakoŭski pavieźli mianie na «palihraf». Tam pracedura takaja: ableplivajuć ciabie prysoskami i pačynajuć zadavać pytańni. Dla pačatku praviarajuć, jak tvoj arhanizm reahuje na padman. Mnie, naprykład, skazali, što na pytańnie «Jak vaša imia?», pačuŭšy imia Pavieł, ja pavinien adkazać «nie».

A dalej pytańni takoha typu. «Dzie vy znachodzilisia ŭ momant ździajśnieńnia kradziažu?»

Varyjanty: horad Minsk, horad Babrujsk, Minskaja vobłaść, za miežami Biełarusi. Adkazvaju: «Za miežami Biełarusi».

— Jakoje dačynieńnie majecie da kradziažy?

— Nijakaha.

— Kudy «syšli» truby?

— Nie viedaju.

Nu i hetak dalej.

Było zadadzienaje i pravakacyjnaje pytańnie, ci byli pravaparušeńni, za jakija ja nie panios pakarańnia?

Ale ja niejak nie schilny da afioraŭ i pryhodaŭ, dyj siamja u nas prystojnaja i zakonapasłuchmianaja, u cełym, ščyra adkazaŭ: «Nie».

Pracedura zaniała kala paŭtary hadziny. I ja nie dumaju, što detektar moh štości tam cikavaje pakazać, tak jak nijakich pytańniaŭ, jakaja źbiantežyli mianie, nie było. Choć, viadoma, z hetymi trubami jość niuans, jaki mnie nie daje spakoju. Ja nie mahu zrazumieć, jak atrymałasia, što ź niadzieli (dnia kradziažu) da piatnicy, pakul my nie źjavilisia na ŭčastku, nichto nie bačyŭ, što jany źnikli. Dziŭna niejak...

Ale ŭ toj dzień Jakžyk i Vysakoŭski pahutaryli z ekśpiertami i ŭ mašynie byli viasiołyja, družalubnyja: zaraz, kažuć, zavitajem da prakurora, i dadomu pojdzieš. Ale pryjechali my nie da prakurora, a na Kalcova, 25, u HAM.

— Daŭno płakaŭ? — Pytajucca. — Zaraz zapłačaš.

Mietady «čystasardečnych pryznańniaŭ»

Spačatku bili pa nazie. Ja siadzieŭ, a jany łupili pa mnie, jak pa futbolnym miačyku, imknulisia patrapić u adnu kropku. Potym pačali bić pa hałavie.

Narešcie, kažuć: «lehčy tvaram ŭ padłohu». Voś tut ja i daviedaŭsia, što ž takoje «łastaŭka». Ty lažyš tvaram uniz, ruki ŭ kajdankach za śpinoj, a jany zahinajuć nohi pad hetyja kajdanki. Kajdanki zacisnutyja mocna, cieła niamieje adrazu, pačynaje dzika baleć, i ŭ hety čas na ciabie syplucca pytańni:

— Dzie byŭ 20 vieraśnia?

— U Sankt-Pieciarburhu. Śviedkaŭ bolš za sorak čałaviek, fota, videa, pucioŭka ad prafsajuzaŭ...

A jany, nie biantežacca, havorać, što jość razdrukoŭka maich zvankoŭ ad MTS, i što telefanavaŭ ja nie ź Piciera.

I dalej bić.

Ja ŭ Sankt-Pieciarburhu zrabiŭ tolki dva telefanavańni. Kali my tudy pryjechali, było kala siami ranicy; ja viedaŭ, što mama źbirajecca na pracu, i patelefanavaŭ joj — skazać, što dabralisia narmalna. A druhoje telefanavańnie było, kali pierad adjezdam my hulali pa Pieciarhofie. Tolki my sabralisia ŭsioj hrupaj sfatahrafavacca, jak u mianie telefon zapilikaŭ — mama telefanuje. Ja chucieńka ź joj pieramoviŭsia, skazaŭ, što praz paru hadzin my ŭžo vyjazdžajem ŭ Minsk. Ale na adnym kadry navat akazaŭsia zaśniatym ŭ momant hetaj razmovy. I heta jak raz było ŭ dzień kradziažu, 20 vieraśnia.

Adnak hetyja maje raskazy opieraŭ nie cikavili. Jany, nie słuchajučy, dajuć mnie niejkuju papierku, u jakoj pakazana, što adzin zvanok u tyja dni ja zrabiŭ z vulicy Łukjanoviča ŭ Minsku, a druhi (20 vieraśnia) — z horada Doŭsk. Ščyra skažu, ja paniaćcia nie mieŭ nie tolki, dzie taki horad, ale navat nikoli nie čuŭ pra jaho isnavańnie. Potym užo, kali vyjšaŭ, dziela cikavaści pahladzieŭ u internecie. Akazałasia, i praŭda, jość takoje miastečka ŭ Rahačoŭskim rajonie Homielskaj vobłaści, i tam pryhožaja carkva ... Ale ŭsio-tki na toj momant ja byŭ ad jaho vielmi daloka.

Źbićcio, pahrozy... I tak na praciahu hadzin. Ja ŭ «łastaŭcy», a jany damahajucca ad mianie pryznańnia, što ja byŭ u Minsku i skraŭ truby. Kali mnie zusim užo drenna było, jany mianie vyzvalali z kajdanoŭ. Noh nie adčuvaješ, stajać nie možaš. A jany: «Ustać!» I źbivajuć. Pa nahach, pa tvary... dajuć mnie hetuju svaju nibyta «razdrukoŭku zvankoŭ». Ja kažu: «apytajcie śviedkaŭ». «Nie, naša technika nie pamylajecca».

Naturalna, kali ciabie źbivajuć, kali ty nie adčuvaješ ni ruk ni noh, ty nie maŭčyš kryčyš, stohnieš. Kab usie hetyja kryki nie pačuŭ toj, kamu «nie treba», u ich vypracavana peŭnaja sistema suviazi. Pieryjadyčna da dźviarej z boku kalidora chtości padychodziŭ i karotkim stukam «tuk-tuk» papiaredžvaŭ ab źjaŭleńni niepažadanych fihur.

Źbićcio spyniałasia. Albo Jakžyk, albo Vysakoŭski vychodzili, ahladalisia, i potym usio pačynałasia spačatku.

I viedajecie, što mianie bolš za ŭsio ŭraziła? Što hetyja sadysty dla kahości — narmalnyja, miłyja i kłapatlivyja mužy, syny, baćki. Źbivajuć jany mianie — raptam zvanok na mabilny. «Alo, dačuška! Što tabie kupić? Całuju-lublu...»

I z novymi siłami za svaju lutuju pracu.

Tak ja ŭpieršyniu daviedaŭsia, što źbivać možna nie tolki humovymi dubinkami, ale i płastykavymi butelkami z vadoj. Hetymi butelkami bjuć pa tvary. Takim čynam, mabyć, nanosiacca niejkija bolš hłybokija ŭnutranyja paškodžańni, tamu što siniakoŭ paśla takoj «pracedury» niama, ale tvar puchnie. I hałava ničoha nie ciamić. Paśla hetaha dopytu ŭračy paźniej pryznali u mianie zakrytuju čerapna-mazhavuju traŭmu. A voś siniakoŭ na tvary nie było...

Humovaj dubincy jany znajšli takoje prymianieńnie. Ty ŭ «łastaŭcy», ruk amal nie adčuvaješ, i raptam tabie dubinkaj pa palcach, pa niervach, — bol piakielny. U mianie da hetaha času palcy byccam źniamiełyja, adčuvańnie — jak paśla marozu. Ja chadziŭ da nieŭrołaha, mianie adpravili na pracedury, na mahnit, ale pakul nie dapamahło.

Kali ŭsie hetyja «łastaŭki» i źbićcio nie raźviazvajuć čałavieku jazyk, to na «zakusku» u ich praduhledžanyja pakiety. Zvyčajny polietylenavy pakiet tabie apranajuć na hałavu i zaciskajuć na horle. Čałaviek dychać nie moža, vočy vyłaziać z arbit, pot hradam, lohkija byccam razryvajucca, pačynajucca sutarhi...

Ja paru raz prosta prahryzaŭ hetyja pakiety. Ale jany skiemili, što ja niejak umudrajusia dychać. Mabyć, nie raz vykarystoŭvali hetuju praceduru i dobra viedajuć, jak zvyčajna pavodziać siabie ludzi z pakietam na hałavie. Tady stali prosta brać polietylen na ruku i zaciskać nos-rot — dušyć... adpuskajuć tolki, kali ty pačynaješ hublać prytomnaść i pa ciele iduć sutarhi...

«U pracesie» ŭ kabiniet niechta patelefanavaŭ, vierahodna, chtości z kiraŭnictva. Jak ja zrazumieŭ, pytalisia pra pośpiechi ŭ maim dopycie, tamu što Jakžyk adkazaŭ: «Maŭčyć, ihraje ŭ hieroja, ale my nad hetym pracujem».

I znoŭ dušać, bjuć, abražajuć, prynižajuć, pahražajuć. Tykajuć znoŭ hetuju razdrukoŭku: «Što rabiŭ u Doŭsku? ..»

Narešcie ja zrazumieŭ, što jašče niekalki pakietaŭ — pierahnuć pałku i nie adkačajuć. I vyrašyŭ tak: kali nie vytrymlivaju, to budu kazać samuju niesuśvietnuju łuchtu — takuju, kab kožnamu była vidavočnaja. Prachrypieŭ: «Usio, mužyki, hatovy davać pakazańni».

Jany ŭzradavalisia, «łastaŭku» raskrucili, papiaredzili, što, maŭlaŭ, kali ja pieradyšku vyrašyŭ uziać, to budzie jašče horš. Ale adrazu stali takija dobryja-dobryja, čaju dali.

A ŭ mianie ŭ horle — byccam kiłahram popiełu źjeŭ, spačatku i horła nie adčuvaŭ, i havaryć nie moh.

«Ad polietylenavych pakietaŭ śladoŭ nie zastajecca...»

Ahułam, dalej vytrymlivać heta ja byŭ prosta nie ŭ stanie. I «pryznańni», jakija im byli tak patrebnyja, ja ŭsio-taki daŭ. Dyjałoh apynuŭsia pryblizna takim:

— U Sankt-Pieciarburh ty nie jeździŭ?

— Nie jeździŭ.

— A čamu kazaŭ pra Sankt-Pieciarburh?

Ja i nie mahu skiemić, što im adkazać? Jakžyk ŭbačyŭ zaminku i papiaredžvaje: «Maj na ŭvazie, kali ty pačnieš vykručvacca, znoŭ pakładziem: «łastaŭka», pakiet — usio pa poŭnaj prahramie...»

Kažu:

— Pra Sankt-Pieciarburh skazaŭ, kab alibi zrabić.

— Śpiecyjalna pradumać alibi?

— Pradumać...

— Jak vy krali truby?

Ja ŭspomniŭ raskaz bryhadzira pra mašynu z žodzinskimi numarami. Nu i kažu, što 20 vieraśnia pryjechała mašyna z žodzinskimi numarami. Ja jaje sustreŭ i «prykryvaŭ», pakul hruzili truby. Maŭlaŭ, pavinien byŭ paćvierdzić, što heta naša mašyna, kali chto-niebudź z žycharoŭ navakolnych damoŭ pačnie cikavicca ...

Ja zychodziŭ z taho, što pra 20-je čysło mahu havaryć usio, što zaŭhodna, tamu što nie moh ja ni z kim ŭ Minsku sustrakacca ŭ toj dzień, nie moh nikoha prykryvać, prymać, adpraŭlać. Nu, prosta nie było mianie ŭ horadzie! U ahulnym, fantaziravaŭ, jak moh. Jak mnie dali try miljony rubloŭ za toje, što stajaŭ na stromie, jakija byli vadzicieli, jaki kran hruziŭ truby i hetak dalej...

— A što ty rabiŭ u siem ranicy na vulicy Łukjanoviča?

Ja znoŭ razhubiŭsia: ja ž nie kazačnik, nie ŭmieju prydumlać z chodu. Nu, što ja moh tam rabić? Što kazać?.. Lapnuŭ, što addaŭ svoj telefon načalniku ŭčastka, i mabyć, heta jon telefanavaŭ z majho mabilnika. U ahulnym, łuchtu nios niesuśvietnuju.

Aformili jany ŭvieś hety apoviad jak jaŭku z pavinnaj. Jak ja miarkuju, nie ŭ adnaho čałavieka tak vybivajuć «dobraachvotnaje pryznańnie», a pakolki dla sudoŭ pryznańnie viny — samy hałoŭny dokaz, to sotni, a moža, tysiačy ludziej siadziać z-za takich voś «javak». Pryčym ja ciapier vielmi dobra razumieju, čamu ludzi sami siabie ahavorvajuć. Čamu ŭ 1937-m ahavorvali nie tolki siabie i adzin na adnaho, ale navat svaich rodnych. Hetyja katavańni niemahčyma vytrymać — padpišaš usio što zaŭhodna, samuju aburalnuju niapraŭdu.

Ale rasstavalisia my amal «siabrami». Jakžyk mianie na raźvitańnie supakoiŭ: «Prosta ty pieršachod. Kali b ty byŭ bolš daśviedčanym, to nie supraciŭlaŭsia b, a adrazu pryznaŭsia, i usio prajšło b praściej.

Tak što sam vinavaty. Zaŭtra, kali nie chočaš druhoha takoha dopytu, paŭtoryš pakazańni śledčym».

Vy nie ŭjaŭlajecie majo stan! Ja noč nie spaŭ: źbity, sam siabie ahavaryŭ, padstaviŭ inšych ludziej, pryploŭ niejkich kiroŭcaŭ, jakich u žyćci nie bačyŭ, načalnika ŭčastka ... Što rabić? ..

Na nastupny dzień — dopyt u śledčaj Žahzdrynaj. Prysutničaŭ i dziažurny advakat — małady chłopiec.

Pierad joj užo lažała maja jaŭka z pavinnaj. Ale ja adrazu skazaŭ, što ničoha ab kradziažy nie viedaju, što ŭsie hetyja pakazańni ź mianie vybili, što mianie katavali. Jana vyjaviła ździŭleńnie: «Ja nie dumała, što ŭ XXI stahodździ ŭ nas ŭžyvajuć katavańni». Adkazvaju: «Ja taksama nie dumaŭ». I paprasiŭ niekalki chvilin dla kanfidencyjnaj razmovy z advakatam.

Usio jamu raspavioŭ i pytajusia: «Jak lepš pastupić?» Skazaŭ, što chaču admovicca ad pakazańniaŭ, ale heta značyć, što mianie znoŭ adpraviać da hetych sadystam. Pytajusia: «Jak padstrachavacca?» I voś jakija ŭ nas advakaty! Jon mnie raić: «Lepš nie błytać pakazańni, ničoha ciapier kazać nie treba. Prosta admovimsia ad dačy pakazańniaŭ. A ŭžo potym, na sudzie... «Jon mnie navat nie skazaŭ, što ja pavinien u pratakole dopytu zafiksavać, što mianie źbivali, katavali.

U cełym, ja prosta admoviŭsia ad dačy pakazańniaŭ, i mianie adviali ŭ «małpoŭnik». Nie prajšło i paŭhadziny, jak adkryvajecca dźviery — stajać Jakžyk i Vysakoŭski. U mianie ŭsio ŭpała! Kažuć: «Chadziem».

Ale za hetyja paŭhadziny štości adbyłosia. UUS «na vušach», usie biehajuć, mitusiacca, mianie razhladajuć. Zajšli my ŭ niejki pakoj na druhim paviersie, i jany pačali mianie paprakać: «

Ty što harodziš? Chto ciabie biŭ? Ad polietylenavych pakietaŭ śladoŭ nie zastajecca, ty ničoha nie dakažaš. Kali jašče kamu-niebudź skažaš, my da ciabie abo zeka padyšli, abo narkatu padkiniem. Uvohule, ci žyć nie budzieš, abo siadzieš hadoŭ na dziesiać...»

«Kankretnaja» takoj razmova ŭ nas atrymałasia, paśla jakoj mianie adviali nazad u «małpoŭnik». Tut ja ŭbačyŭ našaha načalnika ŭčastka: tvar raźbity, sam panury... Heta značyć, i ź im na toj momant užo «papracavali».

Niedzie praz paŭhadziny pryjšoŭ čałaviek u cyvilnym: «Čamu vy admovilisia ad dačy pakazańniaŭ?» Ja ščyra kažu: «Tamu što pad katavańniem ahavaryŭ i siabie, i inšych ludziej. Prašu sustreču z advakatam, jakoha zaprosiać maje svajaki». Jon pahladzieŭ na mianie ŭvažliva i syšoŭ.

Jašče adnu noč ja pravioŭ u IČU. Vyrašyŭ, što ŭsio ž taki treba damahacca narmalnaha advakata i dakazvać svaju nievinavataść, a to nieviadoma, čym usia hetaja historyja skončycca.

Na nastupny dzień na Akreścina pryjechaŭ tolki Jakžyk. I ŭ jaho ŭžo byli «novyja pieśni»: «pryznajsia, jak usio było. Navošta tabie advakat? Advakaty tolki hrošy biaruć. My na ciabie ŭžo ničoha nie viešajem, u nas užo jość toj, chto pryznaŭsia va ŭsim, i jon ciabie za saboj ciahnuć nie choča. Ale ty źmiani pakazańni — maŭlaŭ, pa spravie ničoha nie viedaješ. I ničoha nie pišy pra Picier».

Jakžyk syšoŭ, a sa mnoj zastalisia dva absalutna novyja opiery. Prosta pry mnie jany stelefanavalisia z maci i siastroj, skazali, kudy im padjazdžać, kab zabrać mianie. I «na raźvitańnie» sieli pisać jašče adzin pratakoł. Tut užo nie ja prydumlaŭ, što pisać, a jany hałavu łamali.

— A vy mahli ŭ inšyja dni jeździć u Sankt-Pieciarburh? — Pytajecca mianie ŭžo novy śledčy.

— Tearetyčna, viadoma, moh. Ale nie jeździŭ, daty ja pamiataju dakładna.

— Usio ž taki davajcie zapišam, što vy jeździli ŭ Picier ŭ vieraśni, ale nie pamiatajecie — kali.

— Nu, pišycie ... Tolki adpuścicie mianie narešcie.

Svavola

Mamie ja, viadoma, nijakich padrabiaznaściaŭ nie raspaviadaŭ, kab lišni raz jaje nie turbavać. A siastry i jaje mužu raspavioŭ — heta jany ŭžo potym usio mamie vykłali.

Ja ž, jak tolki pamyŭsia, vyspaŭsia i pryjšoŭ u siabie, pajechaŭ u ofis MTS i ŭziaŭ razdrukoŭki svaich razmovaŭ. Nijakaha Doŭsku ŭ ich i blizka nie akazałasia: dva zvanki ź Piciera. Uvohule, ja dahetul tak i nie zrazumieŭ, što za papierki jany mnie pakazvali i da čaho byli i hety Doŭsk, i hetaja vulica Łukjanoviča?

Praź dzień vypuścili načalnika ŭčastka. Vyhlad u jaho byŭ horšy za moj. Kali jon pryjšoŭ na pracu, uvieś ofis ŭbačyŭ, što ŭ jaho siniak na pałovu tvaru. Pryčym jamu ŭ UUS ŭžo było skazana, što kali my ź im nie zaniasiem 20 miljonaŭ za skradzienyja truby, to na padstavie maich pakazańniaŭ nas usich «zakryjuć» pa-novamu. «Ja stary čałaviek, ja bolš hetaha nie vytrymaju, davaj zapłacim im hetyja hrošy, niachaj zadušacca», — umolvaŭ jon.

Hety razmova adbyvałasia ŭ kabiniecie dyrektara. Dyrektar nie viedaŭ, što rabić, niekamu pačaŭ telefanavać, mitusicca, ale ŭsio biez tołku... A u mianie złość niejkaja źjaviłasia: aryštavali ni za što, źbili, jašče i hrošy patrabujuć! I ja vyrašyŭ iści ŭ prakuraturu, u słužbu ŭłasnaj biaśpieki MUS i pisać zajavy ab hetaj svavoli.

Prakuror nakiravaŭ mianie na sudmiedekśpiertyzu. Pryčym ekśpiertu było pastaŭlenaje dakładnaje pytańnie: kali byli atrymanyja paškodžańni i ci moh ja sam niejkim čynam ich sabie nanieści, naprykład, pry padzieńni? Adkaz adnaznačny: sam ja tak ŭpaści nie moh, i paškodžańni atrymanyja mienavita ŭ tyja dni, kali ja byŭ zatrymany.

Adčuvaŭ ja siabie kiepska. Z adnaho boku, chvalujusia: bo i praŭda mohuć jakija-niebudź narkotyki padkinuć — ja ž nie suprać susiedki-piensijanierki pajšoŭ. A z druhoha boku — mnie było realna fizična drenna. Pajšoŭ papraŭlać telefony štekier, tak jak aparat raptam pierastaŭ pracavać, nachiliŭsia — i straciŭ prytomnaść. Karaciej, apynuŭsia ja ŭ balnicy. Dyjahnaz: zakrytaja čerapna-mazhavaja traŭma. Prosta ŭ špital pryjechaŭ supracoŭnik milicyi, pakolki ja uračam raspavioŭ, što, dzie i jak sa mnoj adbyłosia, jašče raz pra ŭsio raspytaŭ.

A potym adbyvajecca taki dziŭny vypadak. Ja lažu ŭ špitali, a da nas dachaty telefanuje Jakžyk. Mama ŭziała słuchaŭku, jon pytajecca: «Vy doma? Nie sychodźcie, treba pierahavaryć». Doma byli mama, siastra z mužam i maleńki dzicia — maja plamieńnica. Źjaŭlajucca dvoje i pačynajuć patrabavać, kab im adkryli, maŭlaŭ, jość sankcyja na pieratrus. Biez formy, biez paniatych, biez učastkovaha... Mama nabiraje «102» i raspaviadaje, što niejkija ludzi łomiacca ŭ dźviery. Tam paabiacali dasłać ŭčastkovaha. Pryjšoŭ učastkovy, pierahavaryŭ ź imi, usie razam jany pajšli da našaj susiedcy. Telefanuje susiedka: «Adčynicie, jany ničoha drennaha nie chočuć». Ale mama, jakaja ŭsio žyćcio pražyła ź vieraj u sumlennaść i prystojnaść našaj milicyi, była ŭžo prosta ŭ šalenstvie. «Nie, — kaža. — Adzin ź ich źbivaŭ majho syna. Ja nie budu admykać. Čaho jany pryjšli? Pieratrus? Jany ž truby ŭ nas u kvatery nie znojduć. Tolki padkinuć što-niebudź mohuć». I, mabyć, mama mieła racyju. Tamu što kali ŭžo paźniej my atrymali aficyjnyja adkazy na skarhi, to vyśvietliłasia, što 17 śniežnia śledstva ŭ adnosinach da mianie było spynienaje. A hetyja dziejačy prychodzili ź pieratrusam 18-ha...

Karaciej, pajezdka ŭ Picier akazałasia dla mianie pa-sapraŭdnamu ščaślivaj, inakš u našaj dziaržavie, ja b nikomu ničoha nikoli nie dakazaŭ. U kančatkovym vyniku pa hetaj spravie ab kradziažy trub sudzili našaha bryhadzira. Sud adbyŭsia zusim niadaŭna, 23 studzienia. Pierad sudom ja ź im sustrakaŭsia, i ŭ nas byŭ ščyraja mužčynskaja razmova. Jon skazaŭ, što paniaćcia nie maje, kudy «syšli» hetyja złaščasnyja truby, ale raz na jaho vyrašyli «paviesić», to niachaj tak. Ja prapanavaŭ: «Nie pryznavaj ničoha, ja taksama pryjdu na sud, u nas u śviedkach ŭvieś ofis, što paśla hetych «čystasardečnych javak» my byli ź siniakami, usie źbityja...» Ale jon paŭtaryŭ: «Nie, ja bajusia, što paśla hetaha mianie ŭvohule zabjuć. A ŭ mianie žonka i dvoje niepaŭnaletnich dziaciej. Lepš ja zapłaču hetyja hrošy».

Uvohule, sud prajšoŭ, jamu dali ŭmoŭny termin i abaviazali vypłacić 20 miljonaŭ. Truby, naturalna, nie znajšli. Da hetaha času nie razumieju, jak takaja sprava mahła ličycca rasśledavanaj? Kudy hladzieŭ prakuror, kudy hladzieŭ sud? Truby ž nie pakładzieš u kišeniu. Što vy daśledavali, kali vy nie viedajecie, dzie jany? .. Ale ja vyrašyŭ nadać hetaj historyi hałosnaści pa inšaj pryčynie: kali sa mnoj što-niebudź zdarycca, to ŭsie pavinny viedać, što za hetym stajała i chto pahražaŭ sa mnoj raspravicca.

Ad aŭtara

...Jak kažuć, niama słoŭ. Upieršyniu padčas intervju ŭ mianie praktyčna nie było nijakich dadatkovych pytańniaŭ. Fota, dakumienty, daviedki, zaklučeńnia... Usie nastolki vidavočna, što vidavočniej nie byvaje. U Jeŭropie, u XXI stahodździ takija mietady raboty milicyi — heta nasamreč aburalnaja, nachabnaja svavola. Dzikaść! Ale ni słužba ŭłasnaj biaśpieki MUS, ni prakuratura ŭ dziejańniach opieraŭ parušeńniaŭ zakona nie ŭhledzieli. Mienavita tamu ŭ hetym materyjale my nie mahli nazvać ich sapraŭdnyja proźviščy. Heta značyć, u Savieckim RUUS nie pracujuć opierupaŭnavažanyja z proźviščami Jakžyk i Vysakoŭski (a kali raptam takija apynucca, to heta vypadkovaje i nienaŭmysnaje supadzieńnie). Ale my spadziajemsia, što paśla hetaha materyjału ŭsio-tki budzie praviedzienaja sapraŭdnaja pravierka, paśla jakoj proźviščy sadystaŭ ŭ formie hazieta zmoža ahučyć.

Vysłuchaŭšy apovied Paŭła, ja zadała jamu tolki adno pytańnie:

— Kolki hadoŭ hetym miarzotnikam?

— Hadoŭ 26-28...

Atrymlivajecca, ich užo na «savieckuju spadčynu» nie śpišaš, heta ŭžo našaj pravaachoŭnaj sistemy «vykarmyšy».

Śviatłana Kalinkina, «Narodnaja vola»

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH