Kastryčnik i Lenin u histaryčnym losie Biełarusi
Pryhožyja łozunhi balšavisckaj partyi abiarnulisia adnym z samych vialikich padmanaŭ u historyi.
Pryhožyja łozunhi balšavisckaj partyi abiarnulisia adnym z samych vialikich padmanaŭ u historyi. Daviedka historykaŭ, padrychtavanaja da suda nad aktyvistam Biełaruskaj chryścijanskaj demakratyi Juryjem Kazakom, jaki abliŭ farbaj pomnik Leninu ŭ Navahradku.
Paśla raspadu SSSR i likvidacyi žorstkaha ideałahičnaha kantrolu nad histaryčnaj pamiaćciu z boku kamunistyčnaj partyi pryjšoŭ čas pieraasensavańnia svajho minułaha. U Biełarusi jon źviazany ź imknieńniem acanić histaryčnyja padziei z punktu pohladu intaresaŭ biełaruskaj ziamli. Taki pohlad dapamahaje pazbycca mnohich byłych stereatypaŭ, naviazanych śviadomaści žycharam Biełarusi palitykami i ideołahami SSSR. U pieraliku takich stereatypaŭ adno ź pieršych miescaŭ zajmaje tezis pra «vialikuju rolu Kastryčnickaj sacyjalistyčnaj revalucyi i jaje pravadyra Uładzimira Uljanava (Lenina)».
Varta źviarnuć uvahu sučasnych adeptaŭ «vialikaj revalucyi» na jaje vielmi nieadnaznačnuju rolu ŭ biełaruskaj historyi.
Pa‑pieršaje, zachop ułady ŭ kastryčniku 1917 h. partyjaj balšavikoŭ na čale ź Leninym i Trockim pakłaŭ pačatak hramadzianskaj bratazabojčaj vajny, jakaja pryviała da vializarnych strataŭ siarod nasielnictva Biełarusi i ŭsioj terytoryi kolišniaj Rasijskaj impieryi. Ahulnaviadomy fakt stvareńnia padčas hetaj vajny pieršych kancentracyjnych łahieraŭ masavaha vyniščeńnia ludziej mienavita ŭradam Lenina ŭ 1919 h.
Pa‑druhoje, histaryčnaja pamiać – heta pamiać pra histaryčny šlach biełaruskaha naroda, pra stanoŭčyja i admoŭnyja baki historyi hetaha naroda, a taksama heta ŭšanavańnie słavutych padziejaŭ ajčynnaj historyi i asudžeńnie pamyłak. Što ž my majem adnosna histaryčnaj pamiaci biełarusaŭ u suviazi z asobaj Lenina i Kastryčnickaj revalucyi? Heta ŭ pieršuju čarhu ździek balšavikoŭ nad samim biełaruskim narodam – hvałtoŭny razhon Pieršaha Usiebiełaruskaha źjezdu. Heta admaŭleńnie Biełaruskaj Narodnaj Respubliki, abvieščanaj pradstaŭnikami biełaruskaha naroda 25 sakavika 1918 hoda.
Kastryčnickaja revalucyja pryviała da ŭłady partyju, dla jakoj biełaruskaja ziamla zaŭsiody była tolki «raźmiennaj manietaj» u baraćbie za zachavańnie ŭłasnaj ułady. Dastatkova pryhadać haniebny Brescki mir (sakavik 1918 h.), padčas jakoha balšaviki (ź inicyjatyvy i nastajańnia Lenina) pieradali niamieckim akupantam 2/3 biełaruskaj ziamli. Darečy, akupacyjnyja ŭłady amal adrazu pačali mabilizacyju mužčynskaha nasielnictva. Žychary Biełarusi pavinny byli adyhryvać rolu «harmatnaha miasa».
Jašče raz balšaviki zdradzili Biełarusi padčas Ryžskaha miru (kastryčnik 1920 h.), kali kiraŭnik delehacyi savieckaj Rasii A.Iofie spačatku vystupiŭ suprać udziełu biełaruskaj delehacyi, a potym prapanavaŭ polskim dypłamatam zabirać biełaruskija ziemli da r.Biareziny tolki za toje, što jany pastaviać svoj podpis pad mirnaj damovaj. Jak viadoma, polskija dypłamaty abmiežavalisia tolki Zachodniaj Biełaruśsiu... Padzieł Biełarusi nadoŭha pierakreśliŭ usie namahańni krainy i jaje narodu da niezaležnaści.
Utvareńnie BSSR było balšavickaj sastupkaj niezaležnickim pamknieńniam biełarusaŭ. Ale, jak viadoma, sapraŭdnaj niezaležnaści BSSR nikoli nie mieła. Kali dumać inakš, to jak rastłumačyć udzieł biełarusaŭ u złačynnaj vajnie ŭ Afhanistanie (1979‑1989) abo chłuśniu ŭładaŭ BSSR u trahičnym traŭni 1986 h. paśla Čarnobylskaj avaryi...
Pa‑treciaje, tyja pryhožyja (i vielmi papularnyja ŭ 1917‑1919 hh.) łozunhi balšavisckaj partyi, siarod jakich adno z hałoŭnych miescaŭ zajmaŭ łozunh «Ziamla sialanam!», abiarnulisia adnym z samych vialikich padmanaŭ u biełaruskaj historyi. Užo naprykancy 20‑ch hh. u Biełarusi pačałasia hvałtoŭnaja masavaja kalektyvizacyja, jakaja supravadžałasia represijami suprać sialanstva. Na terytoryi BSSR, dzie zaŭsiody pieravažali biedniaki i «siaredniaki» było represavana niekalki socień tysiač sialanaŭ.
Pa‑čaćviortaje, pieramoha Kastryčnickaj revalucyi abiarnułasia ŭstalavańniem tatalitarnaj ułady, jakaja ŭ pieryjad kiravańnia kamunistyčnaj partyjaj i SSSR Iosifam Stalinym, zaplamiła siabie kryvavymi represijami. Siońnia viadoma, što naprykancy 20‑ch – u 30‑ia hh. u BSSR było represavana ad 700 tys. da 1 młn. čał. Tolki ŭ Kurapatach pachavana ad 30 da 250 tys. biaźvinna rasstralanych achviaraŭ kamunizmu... Hetamu niama vybačeńnia! I hety kryvavy šlach Biełarusi raspačaŭsia dziakujučy «vialikaj Kastryčnickaj revalucyi».
Pa‑piataje, adkaznaść za nastupstvy Kastryčnickaj revalucyi niasie ŭ pieršuju čarhu Lenin i tolki potym Stalin i inšyja paśladoŭniki, raspačataj Leninym palityki. Jak užo adznačałasia pieršyja kancłahiery pačali stvaracca mienavita pry Leninu.
Pa‑šostaje, mienavita Lenin staŭ inicyjataram vyniščeńnia śviataroŭ usich relihij i carkvy. Heta sparadziła zamienu chryścijanskich maralnych kaštoŭnaściej lubvi, dabra, praŭdy i spraviadlivaści na «kamunistyčnuju maral», jakaja vyznačałasia intaresami kampartyi. Prajavy novaj kamunistyčnaj marali, možna bačyć na nastupnych prykładach.
Kali ŭ Šui Ivanava‑Vaźniasienskaj hubierni vierniki 15 sakavika 1922 h. akazali supraciŭ tym, chto pryjšoŭ rabavać chram, Lenin 19 sakavika zajaviŭ: «Čiem bolšieje čisło priedstavitielej rieakcionnoj buržuazii i rieakcionnoho duchovienstva udastsia nam po etomu povodu rasstrielať, tiem łučšie. Nado imienno tiepieŕ proučiť etu publiku tak, čtoby na nieskolko diesiatkov let ni o kakom soprotivlenii oni nie śmieli i dumať». «Pa šujskaj spravie Reŭtrybunał pryhavaryŭ 11 čałaviek da vyšejšaj miery pakarańnia, 4 – da 5 hadoŭ, 13 – da 3 hadoŭ, 10 – da adnaho hodu pazbaŭleńnia voli». U BSSR tolki ŭ 1922 h. byŭ rasstralany 201 pradstaŭnik pravasłaŭnaha duchavienstva.
Adnosna vystupleńnia «kułakoŭ» u Pienzienskaj hubiernii, Lenin u svajoj telehramie da miascovaha vykankama zahadvaŭ: «Poviesiť (niepriemienno poviesiť, daby narod vidieł) nie mieńšie 100 zaviedomych kułakov, bohatiejev, krovopijc... Sdiełať tak, čtoby na sotni viorst kruhom narod vidieł, triepietał, znał, kričał: dušat i zadušat krovopijc kułakov».
Ahulnaviadoma, što ź inicyjatyvy Lenina była źniščana carskaja siamja ź dziećmi.
Inšyja vykazvańni arhanizatara Kastryčnickaj revalucyi śviedčać sami za siabie:
«Rievolucionnaja vłasť proletariata jesť vłasť zavojovannaja i poddierživajemaja nasilijem proletariata nad buržuazijej, vłasť, nie śviazannaja nikakimi zakonami».
«Viesti i proviesti biespoŝadnuju i tierrorističieskuju boŕbu i vojnu protiv kriesťjanskoj i inoj buržuazii. Rasstrielivať zahovorŝikov i kolebluŝichsia, nikoho nie sprašivaja i nie dopuskaja idiotskoj sudiebnoj vołokity».
«Vieličajšaja ošibka dumať, čto nep połožił koniec tierroru. My jeŝio vierniomsia k tierroru, i k tierroru ekonomičieskomu».
«...prievratiť hosudarstvo v učrieždienije dla prinuždienija tvoriť volu naroda. My chotim orhanizovať nasilije vo imia intieriesov trudiaŝichsia»
«…poka my nie primienim tierrora – rasstrieł na miestie, — k śpiekulantam, ničieho nie vyjdiet… S hrabitielami nado takžie postupať riešitielno – rasstrielivať na miestie».
«Diktatura označajet – primitie eto raz i navsiehda k śviedieniju… nieohraničiennuju, opirajuŝujusia na siłu, a nie na zakon vłasť».
Šerah takich vykazvańniaŭ i złačynnych faktaŭ možna praciahvać.
Zychodziačy ź pieraličanych vyšej tezisaŭ, sama najaŭnaść pomnikaŭ Leninu i inšym kamunistyčnym lideram, a taksama vulicaŭ i płoščaŭ, nazvanych u ich honar, źjaŭlajecca vialikim cynizmam i źnievažańniem nad histaryčnaj pamiaćciu biełaruskaha naroda. Śviatkavańnie Kastryčnickaj revalucyi taksama źjaŭlajecca anachranizmam i źnievažaje miljony ludziej, jakija stali achviarami nastupstvaŭ hetaj revalucyi. Admaŭleńnie hetaha faktu dziejučymi ŭładami i adsutnaść sprobaŭ vyrašyć hetaje pytańnie cyvilizavana, prybrać pomniki kryvavych kataŭ i pierajmienavać vulicy i płoščy biełaruskich haradoŭ, stvarajuć hlebu dla hramadskaha napružańnia.
Prykładam cyvilizavanaha vyrašeńnia pytańnia savieckich pomnikaŭ i nazvaŭ źjaŭlajucca susiednija krainy. U Litvie i Vuhorščynie, naprykład, usie pomniki «savieckaha minułaha» źviezieny z haradoŭ u asobnaje miesca, dzie stvorany muziej. Vulicy pieranazvany nie imionami balšavickich kataŭ, a nacyjanalnych dziejačaŭ ci histaryčnymi nazvami.
Siońnia tolki Biełaruś adznačaje Dzień Kastryčnickaj revalucyi jak dziaržaŭnaje śviata. Navat u Rasijskaj fiederacyi hety dzień abvieščany dniom prymireńnia...
Daktary histaryčnych navuk Aleś Smalančuk i Aleś Kraŭcevič, kandydaty histaryčnych navuk Ihar Kuźniacoŭ, Aleś Paškievič, Juraś Bačyšča, Hienadź Sahanovič, archieołah Mikoła Kryvalcevič
