«My pierakanalisia, što tvorcy nie apuścili ruk». U Varšavie zaviaršyŭsia Pieršy kanhres biełaruskaj kultury ŭ emihracyi
Pavodle hałoŭnaj inicyjatarki praviadzieńnia kanhresa, stvaralnicy płatformy «InBiełKult 2.0» i kiraŭnicy «Volnaha choru» Haliny Kazimiroŭskaj, hałoŭnym vynikam imprezy možna ličyć hatoŭnaść da dyjałohu — jak z boku tvorcaŭ, jakija vymušana apynulisia ŭ emihracyi, tak i z boku zamiežnych struktur, hatovych padtrymlivać biełaruskaje mastactva.
Pasłuchaŭšy paviedamleńni daśledčykaŭ emihracyjnych pracesaŭ, jakija prahučali ŭ pieršy dzień pracy kanhresa 16-ha vieraśnia, dziejačy biełaruskaj kultury jašče raz asensavali svajo stanovišča ŭ zamiežžy. Ale heta nie stała padstavaj dla adčaju, padkreślivaje Halina Kazimiroŭskaja:
«My razumiejem, što brakuje finansavańnia, što składana raźvivać biełaruskuju kulturu ŭ čužych krainach, ale my ruchajemsia. I pakul my štości robim, u nas zaŭsiody jość šaniec zbudavać masty parazumieńnia, znajści adkazy na składanyja pytańni, ź jakimi tvorcy sutykajucca ŭ emihracyi».
Halina Kazimiroŭskaja
Jak śviedčyć historyja, tvorcam u emihracyi byvaje ciažej za ŭsich. Bo treba šukać srodki na žyćcio, bolej dbać pra materyjalnaje, a na duchoŭnaje časam prosta nie zastajecca sił. Tamu hałoŭnaj metaj praviadzieńnia kanhresa, kaža jaho inicyjatarka, było ŭvasableńnie padtrymki ŭ tvorčym asiarodku biełarusaŭ za miažoj:
«Historyja jašče nie viedała takoha maštabnaha zychodu dziejačaŭ kultury ź Biełarusi. Heta sotni ludziej, jakija trapili ŭ składanyja ŭmovy.
I my nie pavinny dapuścić, kab hetyja ludzi, jakija pišuć dobryja knihi i muzyku, stvarajuć cikavyja śpiektakli, malujuć, śpiavajuć, u emihracyi kinuli zajmacca mastactvam. Kali takoje zdarycca, heta buduć hrandyjoznyja straty dla našaj biełaruskaj kultury. Ich prosta niama kim zamianić, bo tvorcy — heta resurs našaj kultury, jaki nie adnaŭlajecca.
Tamu my šukajem padtrymki z roznych bakoŭ – i zvonku, i z našaha ŭłasnaha ŭnutranaha čałaviečaha resursu, kab jak maha bolšaja kolkaść ludziej mastactva zastałasia na svajoj hlebie».
U druhi dzień pracy ŭdzielniki kanhresa analizavali, nakolki paśpiachovaj možna ličyć dziejnaść u emihracyi tvorcaŭ u halinie papularyzacyi biełaruskaha falkłoru, teatralnaha i vyjaŭlenčaha mastactva, u vydavieckaj spravie. Taksama šmat havaryłasia i pra toje, što varta ličyć markierami nacyjanalnaj kultury.
Biełaruskaja mova, zachavańnie asablivaściaŭ biełaruskaha śvietaŭsprymańnia, samaidentyfikacyja — usio heta faktary, zdolnyja nie tolki paspryjać zachavańniu kulturnaj spadčyny, ale i zrabić biełaruskuju kulturu cikavaj usiamu śvietu. Jak, prykładam, cikavymi ŭsiamu śvietu byli «Pieśniary» z Uładzimiram Mulavinym.
Tamu stvarać vysokamastackija tvory — heta siońnia adziny vybar biełaruskaha tvorcy, kali jon choča bačyć svaju kulturu nie miestačkovaj źjavaj, a hodnym unioskam u suśvietny kulturnicki kantekst.
«Pra toje, što biełaruskim tvorcam treba sustrakacca i supracoŭničać, daŭno havaryłasia i ŭ kułuarach, i padčas roznych mierapryjemstvaŭ, — zaznačyła suarhanizatarka mierapryjemstva, staršynia Biełaruskaha PENa Taćciana Niadbaj. — Heta daje mahčymaść abmieńvacca dośviedam i padtrymlivać adno adnaho».
Taćciana Niadbaj
Na jaje dumku, nieabchodnaść u kaardynacyi naśpieła, bo za čas z 2020-ha hoda biełaruskim kulturnickim strukturam daviałosia šmat čaho pieražyć: šmat arhanizacyj było likvidavana biełaruskimi ŭładami, niekatoryja ź ich zdoleli adnavić svaju dziejnaść u zamiežžy. Taksama va ŭmovach emihracyi stvarylisia i absalutna novyja tvorčyja inicyjatyvy. Tamu siońnia vielmi važna viedać i padtrymlivać adno adnaho, vybudoŭvać haryzantalnyja suviazi i razam šukać vyrašeńnie prablem.
Z hetaj zadačaj — dać mahčymaść tvorcam paznajomicca, parazvažać pra pierśpiektyvy, daviedacca pra ŭmovy padtrymki — Pieršy kanhres biełaruskaj kultury ŭ emihracyi pa vialikim rachunku spraviŭsia, miarkuje Taćciana Niadbaj.
I toje, što na adras arhanizataraŭ užo prahučali paproki ad tych, chto nie zdoleŭ tudy trapić, śviedčyć pra nieabchodnaść stvareńnia padobnych dyskusijnych i adukacyjnych placovak.
Tamu vielmi vierahodna, što pieršy kanhres, jaki sabraŭ biełaruskich tvorcaŭ — vymušanych emihrantaŭ, budzie daloka nie apošnim.
Čytajcie taksama:
