Nie tolki vuhlakisły haz: jak zakis azotu ŭpłyvaje na źmienu klimatu
Kali kažuć pra nieabchodnaść skaracić vykidy parnikovych hazaŭ, zvyčajna zhadvajuć vuhlakisły haz. Ale jość i inšaje rečyva, što taksama vyklikaje hłabalnaje paciapleńnie. Heta viesiałušny haz, ci, inakš kažučy, zakis azotu (N2O), i jon zusim nie atrymlivaje naležnaj uvahi ad ekśpiertaŭ.
Fota flickr.com.
Adnak zakis azotu zdolny razahravać atmaśfieru ŭ 300 razoŭ macniej, čym vuhlakisły haz, i čas jaho raspadu — ažno 114 hadoŭ. Viesiałušny haz taksama spryjaje paharšeńniu azonavaha słoju. Pry hetym padčas baraćby sa źmienami klimatu niebiaśpieku, što sychodzić ad zakisu azotu, čaściej za ŭsio ihnarujuć, papiaredžvaje VVS.
Sielskaja haspadarka — asnoŭnaja krynica vykidaŭ N2O u atmaśfieru, tym bolš što zaraz vielmi pašyranaje vykarystańnie sintetyčnych uhnajeńniaŭ na asnovie azotu. Zaraz navukoŭcy šukajuć, jak možna źmianić padychod da apracoŭki hleby i fiermierstva, kab skaracić vykidy.
Adzin z varyjantaŭ — pierajści da bolš aściarožnaha vykarystańnia ŭhnajeńniaŭ i ŭžyvać ich tolki tady, kali jany sapraŭdy patrebnyja raślinam, ci vyrablać uhnajeńni sa źnižanaj kolkaściu azotu. U hetym moža dapamahčy tak zvanaja precyzijnaja sielskaja haspadarka, jakaja vykarystoŭvaje technałohiju dystancyjnaha zandziravańnia, kab vyznačyć, dzie, kali i ŭ jakoj kolkaści treba ŭžyć uhnajeńni. Inšy varyjant — inhibitarynitryfikacyi, chimičnyja rečyvy, što pryhniatajuć zdolnaść mikrobaŭ pieratvarać amijak u nitrat. Heta, u svaju čarhu, pieraškadžaje ŭtvareńniu zakisu azotu i dapamahaje zachavać azot u hlebie na bolš praciahły pieryjad.
Isnujuć i dadatkovyja stratehii, kab jašče bolš palepšyć situacyju. Naprykład, možna vykarystoŭvać zdolnaść niekatorych mikrobaŭ pastaŭlać azot naŭprost da raślin. Preparaty, zroblenyja pa takim pryncypie, źnižajuć nieabchodnaść prymianiać štučnyja ŭhnajeńni. Jość mierkavańnie, što moža dapamahčy i źnižeńnie vykarystańnia piestycydaŭ — praz heta pavialičycca kolkaść bakteryj. Jany buduć vyrablać bolš azotu, jaki pojdzie da raślin.
