Niamiha: vinavatyja byli

Ale nichto nie byŭ pakarany. 10 hadoŭ tamu, 30 traŭnia 1999 hodu ŭ ciskaninie ŭ pierachodzie da mietro «Niamiha» zahinuli 53 čałavieki.

Na bierazie Śvisłačy la praśpiektu Mašerava adbyvałasia masavaje śviatkavańnie — radyjostancyja «Mir» śviatkavała dvuchhodździe svajho zasnavańnia, pivavarnia «Alivaryja» sumiesna z vytvorcami cyharetaŭ «Mahna» ładziła rekłamnuju akcyju — chmialny napoj raźlivali zadarma za 10 nakryvak ad cyharetnych pačkaŭ. Čarha da darmovych bočak stajała na try hadziny. Uvieś dzień hrymieła muzyka, a ŭ viečary čakaŭsia žyvy kancert rasiejskaha hurtu «Manho-Manho». Kala Pałacu sportu sabrałasia kala 2500 čałaviek. Raptam paviejaŭ paryvisty viecier i z-za navakolnych niebasiahaŭ nasunułasia šyzaja chmara. Sypanuŭ kraplisty majski doždž, hrymnuła małanka. Chavajučysia ad navalnicy, šmattysiačny tłum z kancertnaj placoŭcy rynuŭsia ŭ vuzki padziamielny pierachod, prakapany na miescy letapisnaje raki.

Piarednija paśliznulisia na mokrym hranicie prystupak, zadnija ź lamantam valilisia na piarednich. Zzadu padpirali novyja sotni rasparanych śpiokaj, a niekatorych i pivam ludziej. Łancužok milicyjantaŭ byŭ prosta źmiecieny natoŭpam. U bietonnaj paščy zhruvaściŭsia ceły štabiel ciełaŭ, niajnačaj u rasstrelnym rovie. Mnohija zrazumieli, što ŭtvarajecca niepapraŭnaje. «Jany kryčali «nazad, nazad, nazad»...», jak śpiavaje repier Pamidoraŭ. Adnak było pozna. Supracoŭnikam milicyi ŭdałosia tolki adsiačy chvost natoŭpu. Čałaviek sa zdušanaj dyjafrahmaj vytrymlivaje chiba chvilinu, a kułamiesu ciełaŭ było nie raściahčy.

U ciskaninie zadušylisia 53 čałavieki, bolšaść ź jakich byli maładyja dziaŭčatki da 20 hadoŭ. 263 asoby atrymali traŭmy roznaj stupieni ciažkaści.

Asnoŭnymi pryčynami śmierci śledstva nazvała ŭdušša ad nasłajeńnia pavalenych ciełaŭ, a taksama traŭmy ad abcasaŭ.

U ciskaninie zahinuli i dva milicyjanty. Heta supracoŭnik mienskaha AMAPu Ŭładzimir Hovien i supracoŭnik kryminalnaha vyšuku stalicy Hienadź Rabakoń.

$250 za pamierłaha.

Achviaraŭ pachavali za košt dziaržavy, rodnyja atrymali kampiensacyju — $250 za pamierłaha i $66 za paranienaha. Rodnym vydzielili lhoty — biaspłatny prajezd, leki, kamunalnyja pasłuhi, ale praz dva hady Łukašenka ich admianiŭ. Na sarakavy dzień paśla trahiedyi na ŭvachodzie na stancyju mietro ŭstalavali miemaryjalny znak u vyhladzie 53 ruž, raskidanych pa mietafaryčnych prystupkach.

U hramadstvie viravali samyja roznyja zdahadki nakont taho, što stała pryčynaj masavaj hibieli ludziej. Havaryłasia pra małanku, jakaja ŭdaryła ŭ natoŭp, pra nieviadomych maładych ludziej u čornaj vopratcy, jakija spravakavali ciskaninu na prystupkach mietro. Prahučaŭ i relihijny matyŭ — śviata piva prapała na Trojcu.

Sprava № 110217.

Śledstva, jakim kiravaŭ śledčy Hienprakuratury pa asabliva važnych spravach Kamaroŭski, praanalizavała dziejańni haradskich uładaŭ, jakija dazvolili praviadzieńnie mierapryjemstva, arhanizataraŭ, milicyi. U časie dopytaŭ Vasil Huryn, namieśnik staršyni harvykankamu pa sacyjalna-kulturnych pytańniach, adkazaŭ, što kala Pałacu sportu ładzilisia i bolš masavyja mierapryjemstvy, ale da apošniaha ŭsio abychodziłasia.

Na mierapryjemstva było zavieziena až 5100 litraŭ piva. Heta pry tym što na śviacie prysutničali kala 2500 čałaviek.

Napoj apłaciła, darečy, nidzie nie zarehistravanaja firma «Antadeh». U vyniku rasśledavańnia da adkaznaści byli pryciahnutyja tolki načalnik hramadskaj biaśpieki HUUS Mienharvykankamu Viktar Rusak i načalnik adździełu masavych mierapryjemstvaŭ milicyi hramadskaj biaśpieki Michaił Kandracin. Ich abvinavacili ŭ niadbajnaści (art. 168 KK, praduhledžvaje da 3 hadoŭ źniavoleńnia).

Rusaku zakidałasia, što jon zaćvierdziŭ pradstaŭleny Kandracinym płan zabieśpiačeńnia paradku na piŭnym śviacie. U tym płanie, siarod inšaha, adsutničali źviestki pra čakanuju kolkaść udzielnikaŭ i haściej śviata, nie praduhledžvałasia miedycynskaje zabieśpiačeńnie, adsutničała schiema kiravańnia i suviazi, a taksama nie byŭ vyznačany paradak arhanizavanaha vychadu ŭdzielnikaŭ mierapryjemstva paśla jaho zakančeńnia. U tym liku paradak ich evakuacyi ŭ vypadku nieabchodnaści.

Pavodle śledstva, V.Rusak zahadaŭ pierakryć vychady na prajeznuju častku, ale pakinuŭ adkrytym uvachod na stancyju mietro. Jak zaśviedčyła sudova-psichałahičnaja ekśpiertyza, asablivaści miascovaści, blizkaść mietro i dziejańni milicyi amal nie pakinuli natoŭpu inšaha ŭkryćcia ad stychii, akramia padziemnaha pierachodu. Ludzi naturalna kinulisia ŭ adziny adkryty prachod, jaki da taho ž byŭ adzinym dacham.

Adnak kryminalnaja sprava № 110217 razhladałasia marudna, i ŭrešcie 25 sakavika 2002 hodu sud Centralnaha rajonu pastanaviŭ spynić jaje z pryčyny zakančeńnia terminu daŭnaści. Milicyjantaŭ, jakija tak i nie pryznali svajoj viny (jak i ŭsie astatnija fihuranty spravy — haradskija ŭłady, arhanizatary śviata), vyratavaŭ pryniaty ŭ novaj redakcyi ŭ 2001 hodzie Kryminalny kodeks. Pavodle jaho,

dziejańni abvinavačanych stali kvalifikavacca jak złačynstva, što nie niasie značnaj hramadskaj niebiaśpieki...

Dzie tajamnica, tam i plotki.

Paźniej u presie źjavicca bahata raskazaŭ udzielnikaŭ śviatkavańnia, jakija śviedčyli nie na karyść milicyi.

Adzin ź mienskich fatohrafaŭ paviedamiŭ žurnalistam, što

zamiest taho, kab akazvać dapamohu paciarpiełym, supracoŭnik AMAPu źbiŭ jaho i raźbiŭ fotaaparat, papiarednie vyciahnuŭšy ź jaho stužku.

Fatohraf śćviardžaŭ, što pierad tym jon paśpieŭ sfatahrafavać maradzioraŭ, jakija zdymali ź nieprytomnych ludziej upryhožańni, trupy zahinułych.

U toj viečar šmat chto z žurnalistaŭ, najpierš zdymačnyja hrupy telekanałaŭ, a taksama fotakarespandenty sutyknulisia ź pieraśledam z boku milicyjantaŭ. Z adnaho boku, ich možna było zrazumieć — stan afiektu, stolki achviaraŭ. Z druhoha boku, šakavanyja ludzi narakali, što mnohija milicyjanty razhubilisia, tolki nazirali za padziejami, a nie dapamahali ludziam. Pisali haziety i pra toje, što adzin vysoki načalnik AMAPu ŭ toj viečar sam znachodziŭsia ŭ «ałkaholna-ŭzbuždanym stanie».

Trahiedyja vyjaviła i nizkuju prafiesijnuju padrychtoŭku mnohich śpiecnazaŭcaŭ. Charakterny prykład zachoŭvajecca siarod materyjałaŭ śledstva:

«Ja zajšoŭ za łancužok (majecca na ŭvazie ačapleńnie na vierchniaj placoŭcy ŭvachodu ŭ pierachod na stancyju mietro — NN) i ŭbačyŭ na placoŭcy chłopca ź sinim tvaram. Supracoŭnik AMAPu rabiŭ jamu štučnaje dychańnie. Niechta z žančynaŭ kryknuŭ, što jamu treba vysunuć jazyk. Ja heta zrabiŭ, i chłopiec raspluščyŭ vočy, zadychaŭ»

(z pratakołu dopytu namieśnika načalnika Centralnaha RAUS Alaksandra Parchomčyka).

Baćki chočuć viedać.

Rodnyja i blizkija achviaraŭ Niamihi arhanizavalisia ź pieršych dzion trahiedyi. Razam dabivalisia ŭstalavańnia miemaryjału na miescy trahiedyi. Vyjšła kniha «Trahiedyja na Niamizie», źjaviŭsia sajt. Nieŭzabavie paśla zdareńnia było zarehistravanaje hramadskaje abjadnańnie «Centr sacyjalnaj dapamohi Niamiha'99», jakim kiruje Natalla Navakoŭskaja, 16-hadovaja dačka jakoj Alaŭcina zahinuła ŭ praklatym pierachodzie.

Rodnyja achviaraŭ ciskaniny dahetul źbirajucca. Čarhovaja sustreča adbudziecca 30 traŭnia. Jany dahetul chočuć, kab byli nazvanyja vinavatyja.

Siamion Piečanko

***

Śpis zahinułych na ŭvachodzie ŭ stancyju mietro «Niamiha» 30 traŭnia 1999 h.:

Aroł Volha (19 hadoŭ), Apex Biktoryja (16 hadoŭ), Bialickaja Ksienija (16 hadoŭ), Bielskaja Nastaśsia (18 hadoŭ), Bibiła Maryna (18 hadoŭ), Bobrykava Volha (18 hadoŭ), Brečka Hanna (22 hady), Burec Andrej (18 hadoŭ), Višnieŭskaja Alena (17 hadoŭ), Vadapjanava Matrona (61 hod), Hahanava Volha (15 hadoŭ), Hovien Uładzimir (24 hady), Žeŭžyk Volha (17 hadoŭ), Žołabava Julija (18 hadoŭ), Zielankievič Ihar (28 hadoŭ), Zujeŭskaja Maryja (35 hadoŭ), Ińkova Maryja (15 hadoŭ), Karpieka Žana (17 hadoŭ), Kašyckaja Taćciana (20 hadoŭ), Kisłoŭ Vasil (41 hod), Kavalonok Alaksandr (18 hadoŭ), Kałkoŭskaja Hanna (27 hadoŭ), Kanašonak Maryna (14 hadoŭ), Korzun Dźmitry (20 hadoŭ), Karniajenkava Nastaśsia (18 hadoŭ), Kastrycki Alaksandr (19 hadoŭ), Kułak Andrej (15 hadoŭ), Łoban Cviatłana (26 hadoŭ), Mielnikava Ała (23 hady), Maroz Taćciana (17 hadoŭ), Miadziel Pavieł (16 hadoŭ), Nasonava Alena (17 hadoŭ), Nikicienka Volha (16 hadoŭ), Navakoŭskaja Αlaŭcina (16 hadoŭ), Palvinskaja Volha (19 hadoŭ), Płaksa Volha (13 hadoŭ), Padžaraja Maryja (19 hadoŭ), Rak Alena (16 hadoŭ), Ramanoŭskaja Taćciana (24 hady), Rusakovič Inesa (46 hadoŭ), Rabakoń Hienadź (24 hady), Saŭka Nastaśsia (17 hadoŭ), Saładkievič Ciarhiej (19 hadoŭ), Tkačova Alena (16 hadoŭ), Filipava Alena (13 hadoŭ), Cimoškava Volha (16 hadoŭ), Chitrun Lilijana (19 hadoŭ), Čykunoŭ Ciarhiej (19 hadoŭ), Šajko Alaksandr (22 hady), Šavialova Iryna (18 hadoŭ), Šyłava Hanna (17 hadoŭ), Škuradze Ludmiła (23 hady), Jancova Alena (15 hadoŭ).

***

Jak siabie pavodzić u natoŭpie

Najlepš abyści jaho bokam, ale kali vy tudy patrapili, to treba trymacca dalej ad centru i krajoŭ natoŭpu. Pa mahčymaści treba ŭchilacca ŭsiaho nieruchomaha na šlachu, nie čaplacca rukami. Ni ŭ jakim razie nielha sprabavać iści nasustrač natoŭpu, nachilacca za rečami, kali jany vypali z ruk. Namahajciesia ŭtrymacca na nahach. Kali ž upali, to treba abaranić hałavu rukami i namahčysia ŭstać. Pry hetym treba padcisnuć nohi pad siabie, zhrupavacca i pasprabavać uskočyć ryŭkom. Z kaleniaŭ u natoŭpie ŭstać ciažej. Kali vas zacisnuli, pasprabujcie abaranić dyjafrahmu sčeplenymi na hrudziach ŭ zamok rukami.Śpinu baranicie łokciami, dyjafrahmu — napružvańniem ruk.

***

Padobnyja trahičnyja vypadki ŭ mietro

14 listapada 1987 u łondanskaj padziemki pasažyry adčuli pach dymu. Na pieronie stancyi Kinh-Kros usčałasia panika, ludzi kinulisia da vychadu. U ciskaninie zahinuła 37 čałaviek.

28 kastryčnika 1995 u mietro stalicy Azierbajdžanu Baku zahareŭsia adzin z vahonaŭ ciahnika. Zahinuła 289 čałaviek, u tym liku 28 dziaciej. Bolšaść achviaraŭ pamierli ŭ ciskaninie.