Hutarka z dyzajnierkaj, jakaja stvaraje samyja mocnyja pratesnyja płakaty — ale na sutki trapiła za padoranyja piensijanieram kvietki
Natallu Žukavu vy mahli sustreć na mirnych demanstracyjach — jana adrazu vydzialałasia z natoŭpu dziakujučy svaim jarkim vobrazam i trapnym palityčnym płakatam, jakija raspracoŭvała sama. U 2020 hodzie milicyja cikaviłasia joj trojčy — apošni raz, kali jany z mužam pryjechali razdać kvietki piensijanieram na maršy mudraści. Koštam hetych kvietak stali 12 sutak na Akreścina i ŭ Baranavičach. Paśla vychadu jaje čakali novyja paviestki, i dziaŭčyna vyrašyła nie ryzykavać: pakul siamja źjechała ŭ Kijeŭ.
U hutarcy Natalla raspaviała, čamu mienavita ŭ 2020 hodzie ŭpieršyniu nikudy nie chacieła źjazdžać ź Biełarusi, i padzialiłasia historyjami stvareńnia svaich samych papularnych pratesnych płakataŭ.
Natalla ź iraničnym płakatam na temu zabastovak.
Natalla pachodzić z Krupak, vučyłasia na markietołaha, ale paśla dadatkova asvoiła dla siabie prafiesiju UX-dyzajniera. Siońnia heta jaje asnoŭnaja praca.
Dziaŭčyna raskazvaje, što da 2020-ha amal nie była źviazanaja z aktyvizmam. Kali nie ličyć udzieł u adnym z Čarnobylskich šlachoŭ u studenckija hady.
— Tady ja nie ŭsprymała palityku i ekałohiju jak adno cełaje, dla mianie heta byli asobnyja rečy. Ličyła, što ich nielha było źmiešvać. Ja vychodziła suprać novych AES i mianie navat razdražniała, što paralelna ŭ natoŭpie išli ludzi ź bieł-čyrvona-biełymi ściahami i łozunhami «Łukašenka, sychodź!» Udzieł u palityčnych demanstracyjach mianie nie cikaviŭ, bo paśla razhonu namiotavaha łahieru ŭ 2006 hodzie, ja byccam zhubiła nadzieju na niejkija pieramieny. Nie było krytyčnaj masy nasielnictva, kab niešta źmianić. Tamu my prosta vybudoŭvali svajo žyćcio tak, kab najmienš uzajemadziejničać ź dziaržavaj: kali miedycyna, to pryvatnaja, kursy — taksama. I ja daŭno vyrašyła, što nie chaču hadavać dziaciej u hetaj krainie, bo jany byli b paśpiachovymi ŭ materyjalnym płanie tolki ŭ adnym vypadku: kali b pajšli ŭ IT-śfieru. Mnie ž chaciełasia, kab jany mahli abrać lubuju prafiesiju pa dušy: naprykład, stać santechnikam i pry hetym adčuvać siabie kamfortna. Mienavita tamu apošnija niekalki hod my dumali pra pierajezd i pracu ŭ inšaj kropcy śvietu.
Źmianiłasia ŭsio jakraz u 2020 hodzie. Pryčym pačałosia z pandemii. Natalla kaža, što tut jana jasna adčuła, jak mocna i niepasredna palityka ŭpłyvaje na ich žyćcio. I schavacca ad rašeńniaŭ i nierašeńniaŭ dziaržavy ŭ vypadku z karanavirusam užo było niemahčyma.
— Praz pandemiju, dakładniej, adsutnaść krokaŭ dziaržavy ź jaje vyrašeńniem, tut stała niebiaśpiečna žyć. Paralelna pačałosia milicejskaje samavolstva. Pasadzili Viktara Babaryku jak mocnaha kankurenta Łukašenki — i my vyjšli na vulicu.
Ale najbolš mocna na nas paŭździejničała zatrymańnie błohiera Ihara Łosika. Tady ja zrazumieła, što mohuć pryjści da luboha, nie tolki da kandydataŭ, jakija ŭstupili ŭ pramy supraciŭ z uładaj. Zatrymańnie Ihara stała dla mianie toj kropkaj, paśla jakoj ja vyrašyła: treba niešta rabić, inakš pryjduć i za mnoj za vykazvańnie mierkavańnia, i za inšymi.
Pry tym što ŭ žniŭni my daviedalisia, što chutka atrymajem pracoŭnuju vizu ŭ ZŠA, usio roŭna niemahčyma było źjechać i pić niedzie vino, kali tut zabivali i źbivali ludziej.
Natalla jak dyzajnier i mastak chutka znajšła siabie ŭ vykazvańniach na pratesnych cišotkach i palityčnych płakatach.
— Nasamreč, pieršy svoj płakat ź milicyjanieram, jaki ciahniecca da zoračak, ja zrabiła jašče ŭ 2019 hodzie. Tady ja była ŭražanaja padziejami ŭ Rasii: ja sustrełasia ź siabroŭkaj-žurnalistkaj z Syktyŭkara, i jana padrabiazna raspaviała, jak miascovych aktyvistaŭ sadziać pa narkatyčnym artykule — za narkotyki, jakija padkidvajuć. Kali ŭ nas pačalisia pieršyja pikiety, muž paprasiŭ zrabić sabie majku z tym malunkam. A ja namalavała sabie novyj dyzajn u padobnym styli — z tryma amapaŭcami i nadpisam «usie žyvioły roŭnyja». Paśla mianie papierła — i ja praciahvała rabić i rabić aktualnyja prynty. Tolki ŭ adnoj mianie ź imi štuk 15 roznych majek. Dla mianie tady heta było adnym sa sposabaŭ bolš biaśpiečna vykazać svajo mierkavańnie: z płakatam u rukach mianie b zatrymali dakładna, a tak — vierahodnaść mienšaja.
Toj samy debiutny palityčny płakat
Praŭda, jakraz u adnoj z majek Natallu pieršy raz i zatrymali: heta zdaryłasia ŭ dzień padačy chadajnictvaŭ ab źmienie miery ŭtrymańnia dla palitviaźniaŭ Viktara i Eduarda Babaryki. Tady zatrymali bolš 30 čałaviek. Bolšuju častku ludziej, u tym liku Natallu, adpuścili biez pratakoła praź piać hadzin utrymańnia ŭ RUUS.
— Ja była ŭ majcy z nadpisam «Cana być čałaviekam — artykuły 23.34 i 24.4». Amapaŭcy, pa chodu, nie zrazumieli jaje sens. A voś u RUUS užo dyzajn acanili: paśmichalisia i kazali, što majka ŭ mianie prykolnaja.
Mnohija z płakataŭ aŭtarstva Natalli stali sapraŭdy narodnymi — biełarusy drukavali ich sabie na mirnyja akcyi. Asabliva ŭsim pryjšlisia daspadoby siužety ź Jarmošynaj i sieryja płakataŭ pra roznyja prafiesii.
A voś hety płakat — lubimy dla samoj Natalli: «Heta byŭ kryk dušy paśla taho, jak naš siabra pabyvaŭ na Akreścina 11 žniŭnia». Darečy, častka prac dyzajnierki vystaŭlalisia ŭ hetym hodzie na «Vosieńskim sałonie» u Pałacy mastactvaŭ.
Nastupnuju cikaŭnaść milicyja prajaviła da Natalli za fotazdymki ź joj, što trapili ŭ roznyja ŚMI: učastkovy pryjšoŭ da jaje dadomu. Praŭda, syšoŭ ni z čym: sam pahadziŭsia z tym, što ničoha kryminalnaha Natalla na zdymku nie robić — prosta staić na vulicy z kvietkaj.
Toj samy fotazdymak u ŚMI, jaki zacikaviŭ učastkovaha.
Pieršy ž sud i sutki napatkali jaje z mužam paśla biaskryŭdnaj razdačy kvietak piensijanieram. Nataša amal ź pieršaha ž maršu stałych ludziej padtrymlivała ich takim čynam.
— Babuli i dziaduli ŭžo zapomnili mianie. Ja pryjazdžała na paru chvilin padaryć im kvietki. Pakul było biaśpiečna, mahła zatrymacca, kab pahutaryć ź imi, paabdymacca. Na apošnich maršach jany ŭžo śpiecyjalna akružali mianie, kab ja nie trapiła na kamiery, staralisia pravieści. Jany praviali mianie i na apošnim dla mianie maršy, ale zatrymała nas užo DAI, kali my z mužam jechali ŭ mašynie.
U RAUS milicyjaniery nie prapuskali mahčymaść, kab nie adznačyć, što zatrymanaja dziaŭčyna vyhladaje «jak bamžara».
— Adzin ź ich skazaŭ, što kali ja tak drenna vyhladaju i naviedvaju miescy, dzie mianie mohuć zatrymać, to ŭ mianie prablemy ź psichikaj. Viadoma, usie bazavyja pravy byli parušanyja: nie davali nikomu patelefanavać, navat advakatu. Mianie nie apytali, nie skłali pratakoł. Milicyjanieram, jak mnie padałosia, uvohule było niezrazumieła, navošta kamuści za prosta tak daryć kvietki. Ich karcina śvietu takoha nie praduhledžvaje. I kali mnie prysudzili 12 sutak, chacia b razumieła: tak, ja pabyła paru chvilin na maršy ź piensijanierami. Muž ža paciarpieŭ tolki za toje, što pryvioz mianie.
Bolšuju častku dzion Natalla praviała ŭ SIZA ŭ Baranavičach. Adznačaje, što dla čałavieka, jaki ŭsio dziacinstva pravioŭ u łahierach i namiotach, tam ničoha zvyššakujučaha.
— Heta nibyta drenny pijanierłahier. Tak, kaniečnie, było dyskamfortna, što nočču nie vyklučali śviatło, što mnie nie addavali listy, jakija, jak ja daviedałasia paźniej, mnie dasyłali. Ale bolš ja pieražyvała za svajakoŭ, jakija pieražyvali za nas i byli ŭpeŭnienyja, što nam mohuć pryšyć kryminalnuju spravu.
Paśla vyzvaleńnia z Baranavič Natalla daviedałasia, što jaje čakajuć novyja paviestki. A ich mašynu im addavać pakul admovilisia.
— My parailisia z advakatam i pryniali rašeńnie nie čakać, pakul ź mianie zrobiać, jak minimum, padazravanuju ŭ miežach kryminalnaj spravy (navat za fotki ŭ sacsietkach mnie možna davać biaskoncyja sutki). Ja ŭ śpiešcy sabrałasia i źlacieła ŭ Kijeŭ, paśla pryjechaŭ muž i sabaka, jaki vielmi pieražyvaŭ biez nas 12 sutak.
Natalla pryznajecca, što adjezd ź Biełarusi mienavita zaraz dla jaje byŭ niežadanym.
— Ja ŭ hetym hodzie ŭpieršyniu adčuła siabie častkaj hetaj krainy. Znajšła siabie. Raniej adčuvała siabie nibyta inšarodnym ciełam tut. Šmat u čym praz maju niefarmalnuju źniešnaść. Niehatyŭ u svoj bok u suviazi ź jarkimi vałasami i pirsinham naziraŭsia jašče ŭ padletkavym ŭzroście. Majo mastactva taksama asabliva nie razumieli. A tut ja jarka ŭbačyła, što ŭsio heta chvaluje, z bolšaha, adnych «jabaciek». Narmalnyja babuli i dziaduli na maršach prymali mianie ciopła. Jak i piensijanierki ŭ Baranavičach: sa mnoj u kamiery siadzieła 61-hadovaja žančyna, jakuju ŭziali, kali jana vyniesła pačastavać studentaŭ ciopłymi śviežaśpiečanymi bułačkami z tvarahu. A 67-hadovuju sukamiernicu zabrali, kali jana sprabavała abaranić ad zatrymańnia inšych.
Karaciej, apošnija paŭhoda pakazali, što ŭsio z našaj krainaj dobra, i ludzi tut dobryja. Ja b z zadavalnieńniem žyła tut, praŭda, dakładna viedajučy, što našy padatki nie iduć na abmundziravańnie AMAP.
Natalla z mužam płanujuć adrazu viarnucca ŭ Biełaruś, kali zrazumiejuć, što tut dla ich biaśpiečna. Pakul ža dyzajnierka budzie pracavać nad sieryjaj aŭtarskich paštovak dla palitźniavolenych.
Natalla z mužam i sabakam.
— Adnoj dziaŭčynie ŭ kamiery pryjšoŭ list, jaki pačynaŭsia takim čynam: «Mianie zvać Ihar, vy mianie nie viedajecie, ale ja taksama siadzieŭ». Nieznajomiec pažadaŭ joj trymacca i napisaŭ roznych turemnych paradaŭ. Kštałtu: «Nie kidajcie rybu va ŭnitaz». Ja padumała, što kruta zrabić sieryju paštovak z takimi voś łajfchakami. Čym i zajmusia.
