Navukoŭcy: žyvioły vymirajuć jak dynazaŭry, pad pahrozaj 515 vidaŭ
Na Ziamli adbyvajecca šostaje ŭ historyi płaniety masavaje vymirańnie bijałahičnych vidaŭ, maštaby jakoha možna paraŭnać tolki z hibiellu dynazaŭraŭ, skazana ŭ daśledavańni mieksikanskich i amierykanskich navukoŭcaŭ, piša bbc.com.
Ekśpierty vyśvietlili, što los 515 vidaŭ sysunoŭ, ptušak, reptylij i paŭzunoŭ visić na vałasku. U dzikaj pryrodzie zachavałasia mienš za tysiaču asobin kožnaha ź ich.
Pieršaje masavaje vymirańnie vidaŭ adbyłosia kala 540 młn hadoŭ tamu, apošniaje, piataje, — 66 młn hadoŭ tamu, kali, zhodna z samaj aŭtarytetnaj teoryjaj, padzieńnie asteroida vyklikała hibiel dynazaŭraŭ.
Ale kali dahistaryčnyja kryzisy bijaśfiery byli vyklikanyja pryrodnymi katastrofami, to ciapierašni ŭ asnoŭnym abumoŭleny dziejnaściu čałavieka, pierš za ŭsio vysiakańniem lasoŭ i brakańjerstvam.
«My ŭvajšli ŭ fazu šostaha masavaha vymirańnia, — skazaŭ Bi-bi-si adzin z aŭtaraŭ daśledavańnia, prafiesar Nacyjanalnaha univiersiteta Mieksiki Chierarda Siebalos. — Jak pakazvajuć našy daśledavańni i nazirańni, heta nastolki surjozny kryzis, što našy dziejańni ŭ najbližejšyja 10-50 hadoŭ vyznačać budučyniu čałaviectva».
Jon i jašče dva bijołahi, prafiesar Poł Erlich z amierykanskaha Stenfardskaha ŭniviersiteta i doktar Piter Rejvien z Bataničnaha sadu Misury ŭ Sent-Łuisie, abahulnili źviestki Mižnarodnaha sajuza achovy pryrody i Fondu «Žyćcio ptušak» (Birdlife). Vyniki daśledavańnia apublikavanyja ŭ amierykanskim časopisie «Natatki Nacyjanalnaj akademii navuk» (Proceedings of the National Academy of Sciences).
Navukoŭcy ličać, što tempy źniknieńnia vidaŭ fauny pieravyšajuć naturalnyja prykładna ŭ sto razoŭ. Vymirajučyja vidy jość na ŭsich kantynientach, akramia Antarktydy, ale bolš za ŭsio — u tropikach i subtropikach.
Pad pahrozaj, siarod inšych, akazalisia małpa załacisty tamaryn z brazilskich džunhlaŭ, efijopski šakał (kabieru), hanhski havijał (krakadził, jaki žyvie ŭ Indyi i niekatorych susiednich ź joj krainach), javanski nasaroh, ispanski mahilnik (ptuška siamiejstva jastrabinych) i amierykanski žaŭtavuchi papuhaj.
Navukoŭcy ličać zaniapad bijałahičnaj raznastajnaści takoj ža surjoznaj pahrozaj asnovam čałaviečaj cyvilizacyi, jak źmieny klimatu i zabrudžvańnie navakolnaha asiarodździa, pryčym hetyja źjavy źviazanyja.
Jany nazyvajuć zachavańnie vymirajučych vidaŭ maralnym abaviazkam čałaviectva.
Prafiesar Krys Džonsan z Univiersiteta Tasmanii ličyć, što padobnaha na Ziamli nie było z časoŭ vymirańnia dynazaŭraŭ 66 młn hadoŭ tamu. I pradkazvaje, što tyja 515 vidaŭ, jakija pradstaŭleny ŭ pryrodzie mienš čym tysiačaj asobin, nieŭzabavie źniknuć.
«Daśledavańnie pakazvaje žachlivy maštab i temp, ź jakimi my źniščajem žyćcio», — zajaviŭ prafiesar Ien Ryčy z Univiersiteta Dzikina ŭ Aŭstralii.
